Een persoon met een verstandelijke beperking

Verschenen op 14/06/2019

Wat is het?

Een verstandelijke beperking of handicap wordt gekenmerkt door een onderbroken of onvolledige ontwikkeling van de verstandelijke vermogens. Dergelijke beperking wordt vastgesteld tijdens de ontwikkelingsjaren van de persoon, en gaat vaak samen met andere aandoeningen of problemen:

aandachtstoornissen;
problemen met het geheugen en de waarneming;
motorische problemen, zoals moeilijkheden met stappen;
hersenverlamming (cerebral palsy) met stoornissen in beweging of lichaamshouding;
epilepsie;
stoornissen ven de mentale gezondheid (psychische problemen);
gedragsstoornissen;
autisme;
spraak- en taalstoornissen;
zicht- en gehoorproblemen.

Een verstandelijke beperking maakt de medische begeleiding vaak moeilijker:

De communicatie kan stroef verlopen en is niet altijd betrouwbaar.
De persoon met een verstandelijke beperking kan weerstand bieden of angstig zijn voor een lichamelijk of technisch onderzoek.
De arts moet zeker zijn dat de persoon de uitleg goed begrepen heeft en dat de behandeling correct wordt uitgevoerd.

Enkele speciale problemen

Epilepsie

Dit is soms moeilijker onder controle te krijgen, en moet van dichtbij worden opgevolgd. Als de aanvallen goed onder controle zijn en de medicatie niet meer verandert, zijn routinebloedcontroles niet nodig.

Zicht- en gehoorproblemen

Het zicht en het gehoor moeten altijd getest worden, omdat een vermindering dikwijls niet wordt opgemerkt, en invloed kan hebben op de behandeling en de revalidatie.

Gedragsstoornissen, psychische problemen en autisme

Deze zaken hebben een invloed op de ziektebeleving en de behandeling.

Pijn

Vaak wordt pijn, door welke oorzaak ook, op een niet-specifieke manier geuit. Soms is de persoon alleen prikkelbaar en/of rusteloos, en klaagt hij niet specifiek over pijn. Soms is de aanduiding van de pijnlokalisatie onbetrouwbaar. De arts zal daarom steeds een uitgebreid nazicht doen en letten op traumatische letsels (blauwe plekken, breuken, …), tandproblemen, complicaties van andere aandoeningen (zoals sinusitis bij een verkoudheid), …

Medicatie

Personen met een verstandelijke beperking nemen dikwijls verschillende geneesmiddelen in. Ze zullen zelf meestal niet klagen over de bijwerkingen. Alertheid van de begeleiders is dan ook heel belangrijk. Ook het toedienen van een juiste dosis op het juiste tijdstip kan problemen geven. Een vaste arts, die een correct overzicht heeft over de medicatie en deze tot een minimum beperkt, is heel belangrijk.

Mondhygiëne

Sommige geneesmiddelen, bijv. voor de behandeling van psychische stoornissen, veroorzaken een droge mond en verhogen de kans op tandvleesontsteking. Daarnaast kan de dagelijkse verzorging van het gebit moeilijkheden geven.

Maagdarmproblemen en voeding

Personen met een verstandelijke beperking zijn dikwijls minder mobiel. Daardoor komt reflux, constipatie en overgewicht bij hen vaker voor. Hoeveel en wat ze moeten eten is moeilijk voor hen. Advies van een diëtist(e) kan nuttig zijn.

Nood aan anticonceptie

Intieme persoonlijke relaties aangaan is een fundamenteel mensenrecht. Dikwijls behoort dit onderwerp nog tot de taboesfeer. De ouders en de persoon met een verstandelijke beperking zelf zijn vaak onvoldoende op de hoogte over de nood aan anticonceptie en het juiste gebruik ervan. Het onderwerp moet bespreekbaar gemaakt worden, en er moet overlegd worden of de persoon in staat is om zelfstandig zijn anticonceptiemiddel te beheren.
Een verstandelijke handicap is geen indicatie voor sterilisatie. Soms is de hygiëne rond de menstruatie een probleem. In dat geval kan eventueel medicatie worden voorgeschreven die zowel de menstruatie als de anticonceptie regelt.

Beoordeling van de algemene situatie

Een algemeen overzicht van de mogelijkheden en problemen van de persoon met een verstandelijke beperking is belangrijk. Het helpt om het functioneren, de begeleiding en de revalidatie beter in te schatten, en om de juiste professionele hulp te bepalen.

Zijn de begeleidende aandoeningen zoals epilepsie, diabetes, … goed onder controle? Wie staat in voor de toediening van de medicatie?
Zijn er orthopedische problemen? Zijn er voldoende bewegingsmogelijkheden en activiteiten? Is de hulp van een kinesist(e) nodig?
Woont de persoon thuis, alleen, met of zonder begeleiding?
Hoe ziet zijn/haar dagelijkse routine eruit?
Hoe goed zijn de communicatiemogelijkheden? Kan een logopedist eventueel helpen?
Hoe ziet zijn/haar sociaal leven eruit (vrienden, contacten, hobby’s, …)?
Hoe zit het met tewerkstelling, onderwijs, bijscholing, … ?
Wat is de inbreng van de sociale diensten? Zijn de uitkeringen geregeld?

Specialistische hulp

Specialistische hulp kan nuttig zijn in volgende situaties:

het eerste onderzoek bij de geboorte, het vaststellen van de beperking, de eerste ondersteunende maatregelen;
de start van de revalidatie;
de keuze van het type onderwijs, het vervullen van de leerplicht, het plannen van voortgezet onderwijs;
de keuze van het type wonen, werken of dagbesteding;
de ondersteuning bij vertrek uit de ouderlijke woning;
de begeleiding van psychische of gedragsstoornissen;
een verslechtering van de toestand.

Meer weten?

Bronnen

https://www.ebpnet.be: Een patiënt met een intellectuele beperking tijdens een medisch consult

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.