Wat is het?
Maligne neurolepticasyndroom (afkorting MNS) is een zeer zeldzame maar uitermate ernstige bijwerking van antipsychotica of van metoclopramide (Primperan®). Antipsychotica worden gebruikt om psychosen te behandelen. Een psychose is een psychiatrische aandoening waarbij men het contact met de realiteit verliest. Men heeft dan last van hallucinaties, wanen en chaotisch denken. Metoclopramide is een geneesmiddel tegen braken.
Hoe vaak komt het voor?
Maligne neurolepticasyndroom komt zeer zelden voor, bij slechts 0,01 tot 0,02% van de mensen die antipsychotica nemen, bij mannen meer dan vrouwen, en meestal voor de leeftijd van 40 jaar.
Hoe kun je het herkennen?
De eerste symptomen treden op enkele dagen tot weken na het opstarten van de medicatie, ongeacht de dosis. Er ontstaat vrij plots een uitgesproken veralgemeende stijfheid, die gepaard gaat met koorts en uitvallen van de nierfunctie. Ook bewustzijnsvermindering is mogelijk.
Het autonome zenuwstelsel kan ontregeld geraken, met verandering van bloeddruk, snelle hartslag, snelle ademhaling, overvloedig zweten en verstoorde plasfunctie (ongewild urineverlies of niet meer kunnen plassen). Zoals de term ‘maligne’ aanduidt, kan de afloop fataal zijn.
Hoe stelt je arts de diagnose?
Je arts zal bij iemand die antipsychotica of metoclopramide neemt, denken aan de mogelijkheid van MNS bij symptomen zoals koorts, neurologische afwijkingen zoals stijve spieren, niet kunnen eten of slikken, verstoord bewustzijn en storingen in het autonome zenuwstelsel.
Bijkomend zal er een bloedname gebeuren. Een afwijkend bloedresultaat kan wijzen in de richtling van MNS.
De arts zal het onderscheid maken met andere aandoeningen die gepaard kunnen gaan met bewustzijnsstoornissen en koorts zoals hersenvliesontsteking, maligne hyperthermie (aandoening die verband houdt met narcose) en neurologische aandoeningen die kunnen worden uitgelokt door overmatig gebruik van andere medicijnen.
Serotoninesyndroom is een aandoening die op MNS lijkt en veroorzaakt wordt door gelijktijdig gebruik van SSRI's (bepaald type antidepressiva) met tramadol (zware pijnstiller) of triptanen (antimigrainemiddelen).
Wat kun je zelf doen?
De belangrijkste maatregel is de medicatie onmiddellijk stoppen. Verwittig je arts, en zorg in afwachting voor voldoende vochtinname.
Wat kan je arts doen?
Je arts zal eerst oordelen hoe ernstig de toestand is. Minder ernstige gevallen zal hij thuis behandelen. Stoppen van de medicatie is de allereerste maatregel. Verder zal de arts toezien dat je voldoende drinkt, en je temperatuur en bloedwaarden controleren.
Ernstige gevallen waarbij bewustzijn en nierfunctie verstoord zijn, worden in het ziekenhuis behandeld.
Pas 2 tot 4 weken na herstel kan opnieuw een behandeling worden opgestart met een antipsychoticum uit een andere chemische klasse. Hiervoor zal je arts het advies inroepen van een specialist-neuroloog.