Wat is het?
Dyslipidemie betekent een afwijking in de hoeveelheid vetten in het bloed. De voornaamste zijn cholesterol en triglyceriden (zie richtlijn Te veel vetten in het bloed (dyslipidemieën)).
Verhoogde lichaamsvetten vormen op middellange en lange termijn een risico voor het ontwikkelen van ernstige schade aan de bloedvaten (aderverkalking). Hoe hoger de waarden, hoe groter het risico. En omgekeerd, hoe lager de waarden, hoe aanzienlijk kleiner het risico. Concreet spreken we over het risico op hartinfarct, beroerte en vroegtijdig overlijden.
Met screenen bedoelen we het systematisch opsporen van risico’s, afwijkingen of ziekten bij grote bevolkingsgroepen. Het gaat dus om preventief onderzoek met het doel ziekte te voorkomen en/of ziekte op te sporen in een vroegtijdig stadium en tijdig maatregelen te nemen. We onderscheiden primaire en secundaire preventie:
- bij primaire preventie willen we bij gezonde mensen ziekte voorkomen;
- bij secundaire preventie is er al een ziekte aanwezig, maar willen we verdere schade voorkomen.
Screening is niet gratis. Hoe meer mensen worden onderzocht, hoe duurder de screening. Bovendien kan screening ook vals-positieve en vals-negatieve resultaten opleveren. Een vals-positief resultaat betekent dat de test wijst op ziekte, terwijl er geen ziekte is. Een vals-negatief resultaat betekent dat de test geen afwijking toont terwijl de persoon wel degelijk een ziekte heeft. Zo’n vast-negatief resultaat kan je onterecht geruststellen, terwijl een vast-positief resultaat aanleiding kan geven tot onnodig verder onderzoek en behandeling.
Het behandelen van ziekten is natuurlijk ook duur. Daarom wordt gestreefd naar een evenwicht tussen preventie (screening) en behandeling.
Wie moet worden gescreend?
In principe worden eerst die mensen gescreend die het grootste risico lopen. Pas later komen de mensen aan de beurt van wie het risicoprofiel een minder dringende aanpak vergt.
Eerste fase
In de eerste plaats screent men mensen met een sterk verhoogd risico op hart- en vaatziekten en de complicaties ervan. Dit zijn voornamelijk 2 groepen:
- een eerste groep zijn personen met een verhoogd cholesterol door erfelijke belasting. Doorgaans zijn dat families (kinderen, broers en zussen) waar hart- en vaatziekten al op jonge leeftijd vaak voorkomen, namelijk bij mannen voor hun 55e en bij vrouwen voor hun 65e levensjaar. Ook jonge mensen met een cholesterolwaarde van meer dan 300 mg per 100 ml bloed, en hun naaste verwanten, horen bij deze groep.
- een tweede groep zijn mensen die reeds een hart- of vaatziekte hebben, al dan niet door erfelijkheid.
Tweede fase
In een tweede fase wordt de doelgroep uitgebreid naar dat deel van de bevolking dat ook nog andere risicofactoren vertoont. We denken dan vooral aan mensen met overgewicht, rokers, mensen met hoge bloeddruk, personen met diabetes en de familieleden van mensen met hart- en vaatziekten. Kinderen en ouderen boven de 75 jaar worden niet gescreend. Aangezien het hier om primaire preventie gaat, zal de nadruk liggen op gezonde voeding en goede levensgewoontes, eerder dan op medisch handelen.
Wat wordt er precies gescreend?
Er wordt een bloedonderzoek gedaan met bepaling van de totale cholesterol, de (goede) HDL- en de (slechte) LDL-cholesterol, de triglyceriden, en vanaf 65 jaar ook de bloedsuiker. Daarnaast zal je arts ook je bloeddruk en gewicht meten, en nagaan of je slagaders nog goed open zijn. Vanaf 50 jaar kan de screening om de 5 jaar gebeuren; boven de 65 jaar om het jaar. Dit schema wordt uiteraard aangepast als er afwijkingen worden gevonden. Bijkomend onderzoek kan dan worden gepland, zoals een onderzoek van de slagaders, een hartfilmpje (ECG) en een inspanningstest.
Bronnen
www.ebpnet.be