Wat is het?
Het grootste deel van onze tijd brengen we binnen door: thuis, op kantoor, op school, in winkels, op restaurant, ... De kwaliteit van de lucht die je er inademt is dan ook belangrijk voor je gezondheid. Er zijn heel wat oorzaken van luchtvervuiling binnenshuis, die chemisch of biologisch kunnen zijn.
- Chemische oorzaken zijn:
- een slecht onderhouden airconditioning;
- bouwmaterialen zoals cement;
- isolatiematerialen die vluchtige organische stoffen (VOS) kunnen vrijzetten;
- chemische vervuiling door bijv. schoonmaakmiddelen;
- tabaksrook;
- …
- Onder biologische factoren rekenen we:
- bacteriën;
- virussen;
- schimmels (vooral door vocht);
- huisstofmijten en haren van mensen en dieren.
Ook luchtvervuiling van buitenaf, zoals fijnstof en ozon, kan naar binnen komen.
Luchtvervuiling binnenshuis wordt gelinkt aan verschillende luchtwegklachten, maar tot nu toe is er nog geen oorzakelijk verband aangetoond. Een eenduidige relatie tussen milieufactoren en symptomen bestaat dus niet. Het effect op de gezondheid hangt af van de aard en concentratie van de vervuilende stof, en van de frequentie en duur van de blootstelling.
Een verstopte neus (rinitis) ontstaat door een ontsteking van het neusslijmvlies als reactie op bepaalde ingeademde stoffen. We maken hierin het onderscheid tussen:
- allergische rinitis, wanneer de reactie wordt uitgelokt door een allergie, bijv. voor huisstofmijt of schimmels;
- niet-allergische rinitis, wanneer er geen sprake is van een allergie maar van een overgevoeligheid voor andere prikkels, bijv. tabaksrook, vluchtige organische stoffen (VOS), vocht, …
Hoe kun je het herkennen?
Je kunt zelf enkele waarschuwingssignalen herkennen die kunnen wijzen op gezondheidseffecten als gevolg van luchtvervuiling binnenshuis:
- de klachten keren altijd terug;
- de klachten zijn gebonden aan een bepaalde plaats;
- meerdere personen in je omgeving ervaren gelijkaardige klachten.
Klachten die vaak geassocieerd worden met luchtvervuiling lijken op astma-symptomen: piepende ademhaling, hoesten, heesheid, oogirritaties en neusloop. Klachten die kunnen wijzen op ontsteking in de neus zijn: lopende of verstopte neus, jeukende neus, niezen, … Afhankelijk van de prikkel(s) waarop je reageert, zullen de klachten in bepaalde omstandigheden optreden, bijv. enkel thuis of op het werk. Ook de ernst kan sterk verschillen.
Het milieu is een van de (vele) mogelijke oorzaken van de klachten. Een belangrijk gegeven is dat jonge kinderen, zieken en bejaarden een risicogroep vormen voor de gezondheidseffecten veroorzaakt door luchtvervuiling.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Het is moeilijk om bovensteluchtwegklachten, gelinkt aan luchtverontreinigingen binnenshuis, en andere types van rinitis, zoals hooikoorts, te onderscheiden. Het is een uitsluitingsdiagnose, dat wil zeggen dat je pas zeker kunt zijn als alle andere mogelijke oorzaken van gelijkaardige klachten gecontroleerd en uitgesloten zijn.
Je arts zal je eerst enkele vragen stellen:
- Heb je altijd last of eerder met periodes?
- Zo ja, ben je dan meestal in een bepaalde ruimte?
- Wat doe je voor werk?
- Vonden er renovatiewerken plaats bij je thuis of op je werk?
- Word je blootgesteld aan tabaksrook?
- Heb je een nieuw huisdier?
- Ervaren huisgenoten dezelfde klachten?
- …
Bij alle personen met rinitis zonder duidelijke oorzaak wordt een screeningstest op allergie uitgevoerd. Hiervoor worden huidpriktesten, een bloedafname of uitlokkingstesten uitgevoerd door een specialist.
Als je arts vermoedt dat milieufactoren aan de basis van je klachten liggen, kan hij eventueel een medisch milieudeskundige inschakelen.
Je arts zal je doorsturen naar een specialist als:
- hij vermoedt dat de klachten werkgerelateerd zijn;
- hij twijfelt over de diagnose;
- er bijkomende allergietesten moeten uitgevoerd worden.
Wat kun je zelf doen?
Als de klachten worden gelinkt aan een bepaald gebouw, is het belangrijk dat je dit weet en de oorzaak kunt aanpakken in de mate van het mogelijke. Verder kun je door voldoende te ventileren en verluchten voorkomen dat hinderlijke en schadelijke stoffen zich binnenshuis opstapelen.
Wat kan je arts doen?
Rinitis is niet gevaarlijk. Als je de oorzaak niet kunt wegnemen, of als dit onvoldoende effect heeft, kan je arts medicatie voorschrijven:
- een neusspray met cortisone;
- anti-allergische geneesmiddelen (antihistaminica).
Medicijnen verlichten de klachten, maar nemen de oorzaak niet weg.
Meer weten?
- http://www.gezondheidenmilieu.be/nl/hoofdthemas/gezond_binnen-16.html%20
- https://www.eea.europa.eu/nl/ema-signalen/signalen-2013/artikelen/luchtkwaliteit-in-gesloten-ruimten
- https://curieuzeneuzen.be/wat-kan-u-doen/luchtkwaliteit-binnenshuis/