Wat is het?
Een sjanker is een zweer ter hoogte van de uitwendige geslachtsorganen bij zowel mannen als vrouwen.
Het zijn soa’s, ofwel seksueel overdraagbare aandoeningen, die veroorzaakt worden door bacteriële infecties. Je wordt dus besmet via seksueel contact met een besmette partner.
Er bestaan verschillende soorten sjankers. De bekendste is de harde sjanker die voorkomt bij syfilis. Daarnaast bestaan zijn er nog andere. We bespreken hieronder 3 minder vaak voorkomende.
Zachte sjanker (ulcus molle, chancroïd)
Ulcus molle (ulcus=zweer en molle =zacht) is een soa veroorzaakt door de bacterie Haemophilus ducreyi.
De ziekte komt vooral voor in de tropen, en wordt vaak overgebracht door prostituees.
Twee tot 10 dagen na besmetting ontstaat een pijnlijk knobbeltje, dat zweert en opengaat. De kern is bedekt met een laagje dood weefsel, met daarrond een rode verheven rand. Mannen hebben meestal maar 1 letsel ter hoogte van de penis; vrouwen daarentegen vaak meerdere vaginale letsels. Door anale seks of zelfbesmetting zijn er vaak ook letsels ter hoogte van de aars. Bij 50% van besmette personen zwellen de klieren in de lies die zich na verloop van tijd vullen met etter en een abces vormen dat kan openbarsten.
Bevestiging van de diagnose gebeurt op basis van een kweek en microscopisch onderzoek van etter of wat weefsel.
De aandoening wordt behandeld met antibiotica. Bij onvoldoende resultaat kan een langere behandeling nodig zijn.
Lymphogranuloma venereum (LGV)
LGV is een soa veroorzaakt door bepaalde types van de bacterie Chlamydia trachomatis.
Twee tot 10% van alle genitale zweren die voorkomen in Zuidoost-Azië, Afrika, Centraal-Amerika en het Caraïbisch gebied zijn te wijten aan LGV.
In Europa waren er de laatste jaren enkele uitbraken onder homoseksuele mannen. Onbeschermde anale seks is dan ook een risicofactor.
De meest voorkomende klacht is een ontsteking rond de aars. Bij de klassieke vorm ontstaat 10 tot 14 dagen na besmetting een kleine, pijnloze zweer op de penis of vaginawand die na enkele dagen weer verdwijnt. Twee tot 6 weken later verschijnt een meestal eenzijdige pijnlijke lymfeklierzwelling in de lies. Bij één derde van de gevallen kan een abces ontstaan.
Men kan daarnaast last hebben van koorts met koude rillingen, algemeen onwelzijn, spier- en gewrichtspijn. Vele jaren later kan de soa aanleiding geven tot een ontsteking van de endel- en dikke darm met vorming van abcessen en fistels. Dit gaat gepaard met koorts, pijn, pijnlijke stoelgang, anale jeuk en etterige of bloederige diarree.
De diagnosestelling gebeurt meestal op basis van lichamelijke tekenen en bloedonderzoek.
De aandoening wordt behandeld met antibiotica gedurende 3 weken.
Granuloma inguinale (donovanosis)
Granuloma inguinale wordt veroorzaakt door de bacterie Klebsiella granulomatis.
De aandoening is zeldzaam in het Westen. Sporadische gevallen komen voor in India, Afrika en de West-Indische eilanden. Homoseksuele mannen hebben een groter besmettingsrisico.
Gemiddeld 50 dagen na besmetting ontstaan genitale knobbeltjes of zweren, die na een paar dagen openbarsten en groter worden. Ze kunnen zich ontwikkelen tot pijnloze, gemakkelijk bloedende zweren met een rood, rauw aspect. Uitbreiding van de letsels in en rond de genitale en anale regio is mogelijk. De lymfeklieren zijn meestal niet gezwollen.
De diagnose wordt bevestigd via onderzoek van een stukje weefsel.
De eerstekeuzebehandeling bestaat uit het geven van antibiotica gedurende 3 tot 4 weken.
In de tropen, waar de ziekte vaak te laat of niet behandeld wordt, kan de ziekte chronisch worden met o.a. weefselvernietiging, bijkomende infecties en overlijden.
Wat met je sekspartners?
Wanneer bij jou een soa wordt vastgesteld, dan zal de arts je steeds onderzoeken op andere soa’s (o.a. syfilis en hiv) via een bloedonderzoek en genitale wissers of uitstrijkjes.
Sekspartners die risico lopen op besmetting, wordt steeds op de hoogte gebracht:
- bij ulcus molle: alle sekspartners binnen de 10 dagen vóór het begin van de klachten;
- bij lymphogranuloma venereum: alle sekspartners van de voorbije 6 maanden;
- bij granuloma inguinale: alle sekspartners binnen de 60 dagen vóór het begin van de klachten.
De drempel om risicopartners op soa’s te onderzoeken, moet zo laag mogelijk zijn. Indien aangewezen, worden zij voor de zekerheid behandeld.
Je arts zal je informeren over veilig vrijen.