Welke pijnstillers werken het best bij acute pijn na een operatie?
Na een operatie hebben mensen pijn. Daarvoor bestaat een hele reeks pijnstillers, maar het is belangrijk te weten welke het best werken en welke mogelijk schadelijk zijn.
De Cochrane Pain, Palliatieve and Supportive Care onderzoeksgroep bracht het beschikbare wetenschappelijke bewijsmateriaal hierover samen in twee overzichten: één over de werkzaamheid van een enkele dosis van een orale pijnstiller bij volwassenen met acute pijn na een operatie en één over de veiligheid ervan.
Welke pijnstillers verlichten het best de pijn?
Uit 39 Cochrane literatuuroverzichten over orale pijnstillers, die in totaal 50.000 mensen in 450 studies omvatten, haalde de onderzoeksgroep betrouwbaar bewijs over 53 medicamenten in een welbepaalde dosis bij een operatie. Ze vonden ook dat er voor bepaalde medicijnen geen of onbetrouwbaar bewijs is.
Om de werkzaamheid van een pijnstiller te onderzoeken, bekeek men hoeveel mensen minstens een half maximale verlichting van hun pijn ervaarden, vergeleken met een placebopil. Dit wordt uitgedrukt in het ‘aantal te behandelen personen’ (number needed to treat of NNT), een inschatting van hoeveel personen er moeten behandeld worden vooraleer een persoon voldoende effect ervaart van het medicijn. Hoe lager het NNT (aantal te behandelen personen), hoe effectiever de pijnstiller. Dit kan een handig criterium zijn bij het overwegen van behandelingsopties. Er werd ook onderzocht hoe lang de pijn wegbleef.
Enkele belangrijke bevindingen:
- Combinaties van pijnstillers in bepaalde dosissen en snelwerkende formuleringen behoren tot de meest effectieve methoden om pijn te stillen. 200 mg ibuprofen plus 500 mg paracetamol heeft bijv. een NNT van 1.5. 200 mg ibuprofen plus 100 mg caffeïne, 200 mg ibuprofen in een snelwerkende formulering en 50 mg diclofenac kalium (ook snelwerkend) hebben een NNT van 2.1.
- Zelfs de meest werkzame medicatie slaagt niet in een goede pijnstilling bij een deel (vaak meer dan de helft) van de testpersonen.
- Geen of onbetrouwbaar bewijs voor 17 medicijnen. Gelukkig wordt geen van deze routinematig gebruikt om pijn te stillen.
- Geen bruikbare rechtstreekse vergelijkingen tussen medicatie.
Wat zijn de meest en minst voorkomende ongewenste effecten?
Een overzicht van 35.000 mensen in 350 studies leverde bewijs over ongewenste effecten. De onderzoeksgroep merkte op dat de meeste mensen die aan de studies deelnamen hun wijsheidstanden lieten trekken, vrij jong en gezond waren en waarschijnlijk slechts af en toe pijnstillers namen. Ongewenste effecten kunnen anders zijn bij personen die minder gezond zijn, ouder zijn of langdurig pijnstillers nemen. De onderzoeksgroep zag dat er meer ongewenste effecten genoteerd werden wanneer hier een dagboek voor gebruikt werd i.p.v. een andere methode om deze data te verzamelen. Desondanks zouden de analyses van de onderzoeksgroep goede informatie moeten leveren over relatieve toenames of afnames ten opzichte van de placebobehandeling.
Dit is wat ze vonden:
- Een gelijkaardig aantal ongewenste effecten bij gebruik van ontstekingsremmende pijnstillers (niet-steroïdale anti-inflammatoire medicatie (NSAID's), zoals ibuprofen, aspirine en diclofenac), paracetamol en combinaties van medicatie zonder opiaten (medicatie op basis van opium, zoals codeïne) als bij een placebobehandeling.
- Meer ongewenste effecten bij gebruik van 1000 mg aspirine, opiaten en combinaties van medicatie met opiaten dan bij een placebobehandeling.
- Minder ongewenste effecten bij gebruik van een combinatie van paracetamol met ibuprofen dan bij een placebobehandeling.
- Zeldzame ernstige ongewenste effecten (ongeveer 1 op 3.200 mensen).
Waar brengt ons dit?
Er is betrouwbaar bewijsmateriaal over de werkzaamheid van een groot aantal pijnstillers voor de behandeling van acute pijn na een operatie. Eenvoudige combinatiepreparaten en snelwerkende formuleringen kunnen ook een goede pijnstilling bieden in relatief lage dosissen en ernstige ongewenste effecten zijn zeldzaam. Men mag echter niet vergeten dat zelfs de meest effectieve pijnstillers voor sommige mensen niet werken, maar andere pijnstillers misschien wel.
Referenties:
- Moore RA, Derry S, Aldington D, Wiffen PJ. Single dose oral analgesics for acute postoperative pain in adults – an overview of Cochrane reviews.Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 9. Art. No.: CD008659. DOI: 10.1002/14651858.CD008659.pub3.
- Plain language summary of this overview: http://www.cochrane.org/CD008659/SYMPT_comparing-single-doses-oral-analgesics-acute-pain-adults-afte...
- Moore RA, Derry S, Aldington D, Wiffen PJ. Adverse events associated with single dose oral analgesics for acute postoperative pain in adults – an overview of Cochrane reviews. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 10. Art. No.: CD011407. DOI: 10.1002/14651858.CD011407.pub2.
- Plain language summary of this overview: http://www.cochrane.org/CD011407/SYMPT_adverse-events-after-single-doses-oral-analgesics-acute-pain-...
