In het nieuws
Onderzoekers waarschuwen voor de negatieve effecten van nachtwerk op het lichaam. Nachtwerk zorgt voor ontwrichting tot op moleculair niveau, zeggen ze.
Factcheck
Nachtwerk heeft, net als slaaptekort, inderdaad gevolgen voor de genetische activiteit van cellen. De zogenaamde ritmische genen, die het normale dagnachtritme volgen, zijn minder actief bij nachtwerkers. Welke gevolgen dit heeft voor de gezondheid, is nog niet bekend.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Het menselijk lichaam heeft een eigen natuurlijk ritme of biologische klok, die erop gericht is dat we overdag actief zijn en ’s nachts slapen. Nachtwerk werd eerder al in verband gebracht met een hoger risico op diverse chronische ziekten, waaronder diabetes en hartinfarct.
Britse onderzoekers lieten 22 vrijwilligers overschakelen van een dag- naar een nachtritme. Gedurende één week werd hun slaap met 4 uur per dag uitgesteld totdat hun dagnachtritme volledig omgekeerd was. Uit bloedstalen afgenomen voor en na dit experiment, bleek dat de activiteitsgraad van genen die eveneens het dagnachtritme volgen – zogenaamde ritmische genen - met een factor zes verminderde na omkering van het dagnachtritme (1).
De activiteit van genetisch materiaal kan worden afgeleid uit de aanwezigheid van RNA, een eiwit datzich in alle cellen bevindt en voornamelijk dient om de informatie, onder de vorm van DNA, te vertalen naar bruikbare eiwitten, zoals bijvoorbeeld enzymen. Wanneer het normale slaappatroon verstoord wordt, raken deze ritmische genen in de knoop en produceren ze minder eiwit. Dat blijkt uit de lagere RNA-concentraties in het bloed. Bijgevolg heerst er chaos in de genetische huishouding.
Bron
(1) Möller-Levet CS, Archer SN, Bucca G, et al. Effects of insufficient sleep on circadian rhythmicity and expression amplitude of the human blood transcriptome. PNAS. Published online February 25 2013
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De onderzoekers gingen niet na wat de gevolgen waren voor de gezondheid van deze (tijdelijke?) verminderde werking van ritmische genen. Ze stelden enkel een verminderde activiteit vast. Het gaat hier ook om een zeer beperkte studie (22 mensen).
Dezelfde onderzoekers voerden eerder een experiment met 26 vrijwilligers, waarvan de helft een week lang erg weinig geslapen had en de andere helft normaal. Bloedstalen toonden aan dat de RNA-concentratie, en dus de activiteit van ritmische genen, verminderde in de groep slechte slapers in vergelijking met de normale slapers. Slaaptekort heeft dus, net als nachtwerk, een effect op de genetische activiteit in de cellen.
Conclusie
Nachtwerk heeft, net als slaaptekort, inderdaad gevolgen voor de genetische activiteit van cellen. De zogenaamde ritmische genen, die het normale dagnachtritme volgen, zijn minder actief bij nachtwerkers. Welke gevolgen dit heeft voor de gezondheid, is nog niet bekend.
Referenties
http://www.nhs.uk/news/2014/01January/Pages/Genetic-effects-of-shift-work-examined.aspx