In het nieuws
Schrik niet als u dezer dagen om de oren wordt geslagen met vleesvervangers, vegetarische recepten of plantaardige boodschappen op Instagram. Na Dagen zonder vlees (2011-2017) en de VeggieChallenge (2020-heden) is er nu ook de Week Zonder Vlees, een Nederlands initiatief dat met Europese subsidies uit het Green Deal-potje de oversteek maakt naar België, en volgend jaar ook naar Duitsland en Denemarken.
Factcheck
De verkoop van vleesvervangers loopt vlot, maar ze zijn niet altijd even gezond. Plantaardige alternatieven zoals peulvruchten, tofu, tempeh en seitan zijn gezonder dan kant-en-klare veggieburgers. Ook magere vleessoorten als kip en kalkoen bevatten minder calorieën, verzadigde vetzuren en zout. Een aantal vegetarische initiatieven hebben commerciële motieven en schuiven niet altijd de gezondste keuzes naar voren. Op het vlak van duurzaamheid scoren vegetarische burgers over het algemeen wel beter dan vlees.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
De krant De Morgen van 28 oktober citeert de onderzoeker Atze Jan van der Goot (Wageningen University) die zegt dat de tijd dat vegetarische of veganistische alternatieven in een duf en vergeten hoekje in de supermarkt lagen, al lang voorbij is. Het is een pak normaler geworden, in bijna elke supermarkt vind je nu een groot vak vol vleesvervangers (1).
Een aantal jaar geleden publiceerde EOS Wetenschap tabellen met samenstellingen van vleesvervangers vergeleken met vlees (2). De meeste vleesvervangers waren rijk aan zout, verzadigde vetzuren en calorieën, waardoor ze niet per se gezonder waren dan magere vleessoorten als kip en kalkoen. Wetenschappelijk onderzoek in het verleden kon dat bevestigen: vegetarische burgers zijn niet per definitie gezond. Deze kant-en-klare producten kunnen zeker af en toe op het menu staan, maar gezondere plantaardige alternatieven zoals peulvruchten, tofu, tempeh en seitan, zijn beter. Op het vlak van duurzaamheid scoren vegetarische burgers over het algemeen wel beter dan vlees (3).
Bron
(1) De Morgen, 24 oktober 2023. https://www.demorgen.be/nieuws/week-zonder-vlees-we-eten-steeds-vaker-vegetarisch-al-lijkt-de-evolutie-wel-te-stagneren~bb650f99
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Langzaam maar zeker begint belangenvermenging ook de vegetarische wereld in te sijpelen. Dat heeft nadelige gevolgen.
- Het vroegere Ethisch Vegetarisch Alternatief dat een onafhankelijk informatiecentrum was voor vegetarische voeding, maakt nu deel uit van ProVeg. ProVeg krijgt steun van de voedingsindustrie, en verliest daardoor geloofwaardigheid (4).
- De website vermeldt duidelijk: ‘ProVeg België bereikt een brede groep flexitariërs, vegetariërs en veganisten. Vergroot je doelgroep voor je plantaardig product dankzij een commerciële samenwerking. Adverteer in onze publicaties, word partner van een van onze campagnes of promoot je producten via onze sociale mediakanalen.’
- Donderdag Veggiedag krijgt daardoor een commerciële basis, en idealisme moet wijken voor commercie.
- Subtieler ligt het voor de onderzoeker Atze Jan van der Goot: zijn publicaties en onderzoek over vleesvervangers worden ondersteund door een Top Consortium for Knowledge. De onderzoeker verklaart in een recente publicatie geen financiële of niet-financiële belangenvermenging te hebben, behalve de funding (5).
- Dergelijke constructies lijken allemaal onschuldig met mooie idealistische boodschappen, maar het Consortium wordt onder andere geleid door Friesland Campina, Albert Heijn, lobbygroepen en producenten van grondstoffen voor vleesvervangers (6).
- Het oprichten van een consortium lijkt een subtiele wijze te zijn om belangenvermenging in onderzoek te omzeilen. Onderzoek op kosten van Friesland Campina komt natuurlijk minder geloofwaardig over dan onderzoek op kosten van een Consortium for Knowledge.
Langzaam maar zeker wordt het verdedigen van een vegetarisch ideaal een commerciële activiteit, die dezelfde regels volgt als de vlees- en melklobby. De grote slachtoffers zijn de geloofwaardigheid van onderzoek en de consument. Onafhankelijke toponderzoekers als John Ioannidis vragen dan ook dat voedingsonderzoekers duidelijk hun voedingsvoorkeuren melden op hun publicaties (7).
Conclusie
De verkoop van vleesvervangers loopt vlot, maar ze zijn niet altijd even gezond. Plantaardige alternatieven zoals peulvruchten, tofu, tempeh en seitan zijn gezonder dan kant-en-klare veggieburgers. Ook magere vleessoorten als kip en kalkoen bevatten minder calorieën, verzadigde vetzuren en zout. Een aantal vegetarische initiatieven hebben commerciële motieven en schuiven niet altijd de gezondste keuzes naar voren. Op het vlak van duurzaamheid scoren vegetarische burgers over het algemeen wel beter dan vlees.
Referenties
- (2) 5 dingen waar je best op let als je een vleesvervanger koopt | EOS Wetenschap.
- (3) Hoe gezond zijn vegetarische burgers? · Gezondheid en wetenschap
- (4) Home - ProVeg Belgium
- (5) van der Sman RGM, van der Goot AJ. Hypotheses concerning structuring of extruded meat analogs. Curr Res Food Sci. 2023 May 24;6:100510.
- (6) Home - Topsector Agri & Food (topsectoragrifood.nl)
- (7) Ioannidis JPA, Trepanowski JF. Disclosures in Nutrition Research: Why It Is Different. JAMA. 2018 Feb 13;319(6):547-548.