Wat is het verband tussen Parkinson en pesticiden?

Waar komt dit nieuws vandaan?

Bas Bloem is een arts met specialisatie neurologie (o.a. hersenziekten). Hij richtte aan de Universiteit van Nijmegen het Parkinson Centrum op. Bloem kreeg in 2022 een belangrijke wetenschappelijke onderscheiding (de NWO Stevinpremie) voor zijn onderzoek naar de ziekte van Parkinson. Volgens Bloem neemt de ziekte wereldwijd toe en is er een verband met pesticiden (1). Momenteel onderzoekt hij ook of je de ziekte van Parkinson kan afremmen door meer te bewegen.

Wereldwijd lijden steeds meer mensen aan de ziekte van Parkinson: tussen 1990 en 2015 verdubbelde het aantal patiënten tot meer dan 6 miljoen (2).

• Dat deze tot voorheen zeldzame hersenziekte steeds vaker voorkomt, heeft in de eerste plaats met vergrijzing te maken: we worden ouder en de ziekte treft vooral ouderen.
• Alleen leeftijd kan de sterke stijging echter niet kan verklaren.
  • Daarom onderzochten wetenschappers de voorbije jaren diverse mogelijke risicofactoren.
    • Daaronder bevonden zich onder meer zuivelproducten, pesticiden, hersentrauma, roken, koffieconsumptie, gebruik van ibuprofen en lichaamsbeweging (3).
  • Van al die mogelijke verbanden is er op dit moment weinig overeind gebleven.
  • Een aantal verbanden die wel overeind bleven, zijn:
    • roken vermindert het risico op Parkinson: hoe minder mensen roken, hoe meer Parkinson in de wereld;
    • blootstelling aan pesticiden verhoogt het risico: boeren hebben vaker de ziekte van Parkinson;
    • lichaamsbeweging vermindert het risico op alle mogelijke hersenziekten, ook op de ziekte van Parkinson.

Bron

(1) https://radio1.be/luister/select/de-ochtend/parkinson-kan-afgeremd-worden-door-meer-te-bewegen

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

De afgelopen decennia zijn tientallen studies gevoerd over het verband tussen blootstelling aan pesticiden en de ziekte van Parkinson.

In 2000 toonde een Amerikaanse overzichtsstudie aan dat personen die frequent met pesticiden in contact komen, tot 70% meer risico lopen op Parkinson (4).

• Daarbij kwamen er geen specifieke pesticiden in het vizier.
• Inmiddels zijn er diverse mogelijke mechanismen beschreven waarop bepaalde pesticiden de hersenstructuur die een rol speelt bij Parkinson zouden kunnen beïnvloeden (5).
• Er zou ook een genetische factor meespelen: sommige personen lopen meer risico dan andere, door een zekere erfelijke belasting.
• Wetenschappers nemen aan dat de combinatie van bepaalde genetische variaties (mutaties) in combinatie met blootstelling aan pesticiden het risico op de ziekte van Parkinson vergroot.

Wat weten we vandaag concreet?

Personen die langdurig beroepsmatig worden blootgesteld aan hogere doses pesticiden, krijgen niet noodzakelijk de ziekte van Parkinson. Wel lopen ze gemiddeld meer risico op de ziekte. We weten nog niet precies om welke pesticiden het allemaal gaat.

Conclusie

Wereldwijd worden meer en meer mensen met de ziekte van Parkinson geconfronteerd. Een van de oorzaken van de toename is vergrijzing, maar dat kan niet alles verklaren. Ook omgevingsfactoren spelen mee. Langdurige blootstelling aan pesticiden vergroot het risico op de ziekte van Parkinson, al is het nog niet zeker om welke pesticiden het gaat. Vooral bij personen die beroepsmatig met hoge doses pesticiden in aanraking komen, is er een hoger risico.

Referenties

• (2) Dorsey ER, Sherer T, Okun MS, Bloem BR. The Emerging Evidence of the Parkinson Pandemic. J Parkinsons Dis. 2018;8(s1):S3-S8. doi: 10.3233/JPD-181474.

• (3) Ascherio A, Schwarzschild MA. The epidemiology of Parkinson's disease: risk factors and prevention. Lancet Neurol. 2016 Nov;15(12):1257-1272

• (4) Priyadarshi A, Khuder SA, Schaub EA, Shrivastava S. A meta-analysis of Parkinson's disease and exposure to pesticides. Neurotoxicology. 2000 Aug;21(4):435-40.

• (5) Stetka B. Parkinson’s Disease and Pesticides: what’s the connection? Scientific American 8/4/2014