Wat is het?
Melanomen zijn kwaadaardige gezwellen van de huid. Ze komen dikwijls, maar niet altijd, voor op vooraf bestaande huidvlekken zoals geboortevlekken en sproeten. Blootstelling aan ultraviolette straling, vnl. zonlicht, kan de omzetting van een goedaardige vlek naar een kwaadaardig melanoom in gang zetten.
Hoe vaak komt het voor?
Het is momenteel de snelst toenemende kwaadaardige tumor bij personen van het blanke ras.
Hoe kun je het herkennen?
Een melanoom ziet er uit als een verheven, donkerbruin tot zwart knobbeltje, dat bij krabben makkelijk bloedt. Het steekt meestal boven de huid uit. De donkere verkleuring loopt ook buiten het knobbeltje verder in de huid. Vaak liggen er rond het centrale gezwel nog verschillende kleinere letsels (satelietletsels). Je moet denken aan een melanoom als een bruine geboortevlek (naevus) op korte tijd toeneemt in grootte, van kleur verandert, en er bruine vlekjes rond verschijnen.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De diagnose van een melanoom kan men niet stellen alleen op basis van het uitzicht. Huidartsen of dermatologen nemen dikwijls een foto van een huidletsel, noteren de afmetingen, en kijken na 6 maanden of het groter is geworden en of de kleur is veranderd. Bij twijfel wordt het letsel, of een klein stukje ervan, verwijderd en opgestuurd naar het labo voor verder onderzoek.
Wat kun je zelf doen?
Het belangrijkste is een goede preventie. Bescherm je dus zoveel mogelijk tegen direct zonlicht met een goede zonnecrème. Als je een verdacht letsel opmerkt, contacteer dan je huisarts.
Wat kan je arts doen?
Je arts zal een verdacht huidletsel wegnemen. Wijst het microscopisch onderzoek op een melanoom, dan word je doorverwezen naar een chirurg. Die zal een breder stuk huid wegsnijden: bij oppervlakkige melanomen is dat tot 1 cm, bij grotere en dieper reikende tot soms wel 5 cm rond het oorspronkelijke letsel. Ook de dichtst bij gelegen lymfeklier waarnaar het melanoom zou kunnen uitzaaien (de sentinelklier) wordt weggenomen en onderzocht op kwaadaardigheid.
Als de klier aangetast is, wordt er eerst een speciale scan (een Total Body PET-scan) uitgevoerd om andere uitzaaiingen op te sporen. Daarna zullen er doorgaans nog meer klieren worden weggenomen.
Delen van de huid waar een melanoom opnieuw opsteekt (hervalt) of geïsoleerde uitzaaiingen worden eveneens chirurgisch verwijderd. Soms wordt naast de chirurgische ingreep ook medicatie gegeven, hetzij om de kans op herval te verkleinen, hetzij in een palliatieve situatie. Het is tot op heden niet duidelijk welke medicatie het meest doeltreffend is.
Na behandeling van een melanoom is een goede opvolging zeer belangrijk. Deze is vooral gericht op het vroegtijdig opsporen van herval ter hoogte van de huid of de lymfeklieren. De eerste 2 jaar na de diagnose gebeurt de controle om de 3 maanden, daarna om de 6 maanden gedurende ten minste 5 jaar. Tijdens deze opvolging besteedt de arts ook aandacht aan de algemene gezondheid, en inspecteert hij de plaats van de operatie en de lymfeklieren. Herval van het melanoom kun je vaak herkennen aan de donkere onderhuidse knobbeltjes of een vergroting van nabijgelegen lymfeklieren.
Bronnen