Wat is het?
Kankerdiagnose
Als je te horen krijgt dat je kanker hebt, moet je heel wat verwerken. Je leven staat op zijn kop. Dat is niet alleen moeilijk voor jou, maar ook voor je omgeving.
- De diagnose maakt je onzeker en angstig.
- Je moet op zoek naar een nieuw evenwicht, zowel lichamelijk als emotioneel.
- Je moet met de ziekte en de (lange) behandeling leren omgaan.
- De nabehandeling en de opvolging kunnen vele jaren duren.
Tijdens dit proces kan er nood zijn aan begeleiding, zowel voor de persoon met kanker als voor diens familie.
- De nood aan begeleiding verschilt van persoon tot persoon.
- Het hangt ook af van de fase waarin de behandeling zich bevindt.
- Tegenwoordig gebeurt de aanpak van kanker in team.
- Heel vaak maakt een psychologisch consult daar deel van uit.
Psychologische begeleiding
Het is belangrijk dat je in dit proces hulp krijgt. Dat kan in de vorm van psychologische begeleiding:
- als je met psychische klachten of aandoeningen kampt;
- als je vragen hebt over de zin van het leven.
- Ook bij praktische zaken zoals verzekeringen, sociale zekerheid en revalidatie kan je ondersteuning krijgen.
- Bij sociale zekerheid gaat het bijv. om uitkeringen en terugbetalingen waar je recht op hebt.
Je kan daarvoor verschillende mensen aanspreken:
- maatschappelijk werkers van het ziekenhuis, het ziekenfonds of het CAW;
- psychologen;
- het team van een revalidatie-eenheid.
Hoeveel mensen met kanker hebben psychische problemen?
Ongeveer een derde van de mensen met kanker worstelt met bijvoorbeeld angst en/of aanpassingsproblemen en heeft uitgebreide begeleiding nodig. Dat is onder meer het geval wanneer:
- de ziekte al ver gevorderd is op het moment van de diagnose;
- de prognose slecht is;
- je bijwerkingen en/of complicaties ondervindt van de behandeling;
- je een ouder met jonge kinderen bent;
- je een jongere bent die net op eigen benen staat;
- je angstig bent en niet goed met onzekerheid kan omgaan.
Welke psychische problemen kunnen voorkomen bij kanker?
- Krijg je de diagnose van kanker? Dan heb je tijd nodig om je aan te passen. Dat is heel normaal.
- Eerst kan je boos en prikkelbaar zijn. Je stemming hangt dan sterk af van hoe je je lichamelijk voelt.
- Je kan een stressreactie hebben.
- Soms heb je veel moeite om de diagnose te aanvaarden.
- In sommige gevallen kan er sprake zijn van een psychiatrische stoornis zoals een depressie.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
Teamwerk
Je arts begeleidt je niet alleen. Vaak verwijst hij of zij je door naar een andere zorgverlener of heb je meerdere zorgverleners die je samen begeleiden:
- oncologisch verpleegkundige: vast aanspreekpunt tijdens de behandeling die zorgt voor coördinatie van de zorg;
- psycholoog: voor psychologische ondersteuning;
- maatschappelijk werker: voor hulp bij praktische problemen;
- logopedist: voor hulp bij spraak- en slikproblemen;
- kinesitherapeut: voor bewegingsoefeningen en revalidatie om je conditie en levenskwaliteit te verbeteren;
- diëtist: gespecialiseerd in voeding voor mensen met kanker, ook voor hulp bij vermageren.
In de thuiszorg maakt een team van zorgverleners daarvoor meestal een zorgplan.
- Dat gebeurt op basis van een teamvergadering waarop alle zorgverleners van de eerste lijn aanwezig zijn.
- Dat zijn bijv. de huisarts, de psycholoog, de verpleegkundige, de kinesist, de maatschappelijk werker, de mensen van de poetshulp, de mantelzorgers …
- Zij noteren de gemaakte afspraken in het zorgplan en evalueren ze geregeld. Zo nodig sturen ze bij.
Medische begeleiding
Je zorgverlener begeleidt je in het lichamelijk proces:
- Hij of zij volgt de volgende zaken goed op:
- je ziekte en je symptomen;
- je behandeling en eventuele nevenwerkingen.
- Je zorgverlener helpt je om:
- je lichamelijke en mentale klachten te aanvaarden of te verlichten;
- met de lichamelijke veranderingen om te gaan.
- Met jouw akkoord probeert hij of zij je omgeving te betrekken bij de behandeling. Die kan immers lang duren en je gezinsleven beïnvloeden.
- Worstel je met angst, slapeloosheid, verwardheid of depressie? Dan kan je arts gepaste medicatie voorschrijven.
- Is er geen behandeling meer mogelijk? Dan krijg je palliatieve zorg. Die heeft als doel om pijn te voorkomen of verlichten en je levenskwaliteit te verbeteren.
Psychologische begeleiding
Je zorgverlener begeleidt je ook op mentaal vlak:
- Hij of zij geeft informatie over je behandeling.
- Voldoende uitleg over je ziekte en je behandeling, en ook aanmoediging zijn belangrijk.
- Het helpt je om vat te krijgen op het verloop van je ziekte.
- Je zorgverlener probeert in te schatten hoe je mentaal met de ziekte en de behandeling omgaat.
- Zo nodig stelt hij of zij ondersteunende psychotherapie voor.
Wat kan je zelf doen?
Laat je ondersteunen en begeleiden. Het is belangrijk dat je weet welke veranderingen de ziekte en de behandeling teweegbrengen.
Informeren
Vraag je arts:
- informatie over het resultaat van je behandeling, bijvoorbeeld:
- genezen;
- de ziekte vertragen;
- de klachten verlichten.
- welke nevenwerkingen je kan verwachten tijdens je behandeling;
- wie jou kan helpen om met je klachten en zorgen om te gaan.
Gezonde levensstijl
Een gezond eet- en beweegpatroon blijft belangrijk, ook tijdens en na een behandeling tegen kanker.
- Vaak heeft kanker en/of de behandeling een invloed op wat je eet en hoeveel je beweegt.
- Bespreek moeilijkheden met je arts. Die kan je eventueel doorverwijzen naar een diëtist.
Begeleiding op het werk
Kanker kan een invloed op je werk hebben.
Ervaar je moeilijkheden op je werk? Ben je een tijd ziek geweest en keer je terug naar je werk? Dan is het een goed idee om je te laten begeleiden:
- Lees meer over werkaanpassingen bij kanker.
- Vraag raad aan je arbeidsarts.
Meer weten?
- De website van Stichting tegen kanker
- De website van Kom op tegen Kanker
- Meer info over kanker en werk
- Luister naar onze podcast over voedingssupplementen bij kanker.
Bronnen
- https://www.ebpnet.be: Psychosociale ondersteuning van kankerpatiënten
- https://voeding.ucll.be/kompas-ondervoeding: Voedings- en levensstijladviezen voor volwassen (ex-)kankerpatiënten met ondervoeding
- https://www.kankerenwerk.be/tip/werkaanpassingen