In het nieuws
De therapeutische effecten van Mozarts Sonate voor twee piano’s in D Major K448 op personen met epilepsie die moeilijk te behandelen is met geneesmiddelen, is ettelijke malen onderzocht. Dat de sonate het aantal aanvallen zou verminderen, wordt door nieuw onderzoek in twijfel getrokken.
Factcheck
Van een welbepaalde klaviersonate van Mozart, K448, wordt sinds de jaren 90 beweerd dat de muziek abnormale hersenprikkels in het brein van patiënten met epilepsie kan verminderen. Of patiënten daadwerkelijk minder aanvallen hebben dankzij dit zogenaamde Mozart-effect, is echter nooit aangetoond. Een nieuwe kritische analyse van de uitgebreide literatuur over dit onderwerp, vindt geen noemenswaardig effect, noch een verschil met andere muziek of met stilte. Noch Mozart, noch andere componisten kunnen medicijnen tegen epilepsie vervangen. Omdat stress mogelijk een epilepsie-aanval kan uitlokken, heeft relaxatie, bijvoorbeeld met klassieke muziek, misschien wel een onrechtstreekse gunstige invloed.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Het Mozart-effect bij epilepsie werd voor het eerst beschreven in 1993 door een psycholoog die ontdekte dat studenten beter ruimtelijke taken kunnen uitvoeren na het beluisteren van Mozarts sonate K448 (1). Later werd hetzelfde muziekstuk getest bij patiënten met epilepsie, en stelden onderzoekers via EEG-onderzoek vast dat abnormale hersenprikkels afnemen tijdens het beluisteren van de Mozart-sonate (2). Datzelfde effect kon niet geproduceerd worden met muziek van andere componisten, zoals Beethovens Für Elise, noch met andere composities van Mozart, uitgezonderd een enkele keer met zijn pianosonate in C Major (K545). Sommige muziek zou het aantal abnormale prikkels in de hersenen zelfs doen toenemen, zoals de 94ste Symphonie van Haydn.
Er volgden tientallen studies over de specifieke Mozartsonate en epilepsie. Meestal met een gunstig effect, maar ook meestal bij kleine aantallen patiënten en zonder controlegroep.
Zopas kwam een Oostenrijkse onderzoeksgroep roet in het eten gooien, met een grondige analyse van het vele voorafgaande onderzoekswerk. Deze meta-analyse maakt brandhout van het Mozart-effect op epilepsie (3).
Bron
(1) Rauscher F, Shaw G, Ky C. Music and spatial task performance. Nature 1993;365:611
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
- Het Oostenrijkse overzichtsonderzoek gebruikte enkel die studies die een controlegroep bevatten, bijv. een groep epileptici die naar andere muziek luisteren, om vervolgens te vergelijken met de Mozartsonate.
- Ook moest de impact op de hersenontladingen geobjectiveerd zijn via nauwkeurige registraties.
- Van de honderden studies over het Mozart-effect voldeden uiteindelijk slechts 8 studies aan de kwaliteitscriteria, met in totaal iets meer dan 200 patiënten.
- De meta-analyse kon geen noemenswaardig effect aantonen van het luisteren naar Mozarts sonate K448, noch van enige andere muziek op abnormale breinactiviteiten bij epileptici.
Dat de vele eerdere studies toch een Mozart-effect vonden, is waarschijnlijk het gevolg van slechte methodologie bij kleine aantallen deelnemers. Of het effect dan helemaal uit de lucht gegrepen is, is niet zeker. Stress kan een epileptische aanval uitlokken. Luisteren naar muziek ontstresst. Dat ontspannend effect vermindert misschien het aantal aanvallen. Dat dit enkel zou gelden voor een bepaalde sonate van Mozart, K448, is echter weinig waarschijnlijk.
Conclusie
Van een welbepaalde klaviersonate van Mozart, K448, wordt sinds de jaren 90 beweerd dat de muziek abnormale hersenprikkels in het brein van patiënten met epilepsie kan verminderen. Of patiënten daadwerkelijk minder aanvallen hebben dankzij dit zogenaamde Mozart-effect, is echter nooit aangetoond. Een nieuwe kritische analyse van de uitgebreide literatuur over dit onderwerp, vindt geen noemenswaardig effect, noch een verschil met andere muziek of met stilte. Noch Mozart, noch andere componisten kunnen medicijnen tegen epilepsie vervangen. Omdat stress mogelijk een epilepsie-aanval kan uitlokken, heeft relaxatie, bijvoorbeeld met klassieke muziek, misschien wel een onrechtstreekse gunstige invloed.
Referenties
- Bron: Tijdschrift voor Geneeskunde en Gezondheidszorg, Meta-analyse doorprikt het Mozart-effect bij epilepsie. September 2023 (www.tvgg.be)
- (2) Hughes J, Daaboul Y, Fino J et al. The ‘Mozart Efect’ on epileptiform activity. Clin. Electroencephalogr. 1998;29, 109–119.
- (3) Oberleiter S, Pietschnig J. Unfounded authority, underpowered studies and non-transparent reporting perpetuate the Mozart effect myth: a multiverse meta-analysis. Nature 2023;13:3175.