Wat is een doorligwonde?
Een doorligwonde (of decubitus):
- is een letsel van de huid op een specifieke plek op het lichaam;
- verschijnt na langdurige druk of regelmatige wrijving op dezelfde plek;
- komt vooral voor op plaatsen waar weinig weefsel zit tussen het bot en de huid, bijvoorbeeld:
- de hielen;
- helemaal onderaan de rug (de stuit);
- de zijkant van de heupen.
Er zijn vier categorieën van doorligwonden:
|
Een rode plek op de huid die niet verdwijnt als je erop drukt, is het eerste teken van doorligwonden. Bij mensen met een donkere huid is dat moeilijker te zien, waardoor ze te laat of geen preventieve zorg krijgen. Daardoor komen ernstigere doorligwonden (categorie 2 tot 4) vaker voor bij mensen met een donkere huid.
Bij wie komen doorligwonden voor?
Doorligwonden komen vooral voor bij ouderen en bij mensen die immobiel zijn:
- bedlegerige mensen;
- mensen in een rolstoel;
- mensen die in een woonzorgcentrum verblijven;
- mensen die in het ziekenhuis liggen.
Ook mensen met zenuwschade hebben meer risico op doorligwonden. Doordat ze soms minder gevoel hebben, voelen ze vaak niet wanneer er te veel druk op de huid staat.
Hoe vaak komen doorligwonden voor?
In België hebben meer dan 1 op 10 mensen die in het ziekenhuis verblijven, doorligwonden.
We hebben geen exacte cijfers voor mensen die in woonzorgcentra verblijven. In onze buurlanden hebben 6 tot 31 per 100 mensen die in een woonzorgcentrum verblijven doorligwonden.
Hoe worden doorligwonden behandeld?
De behandeling gebeurt op maat van de patiënt:
- Eerst beoordelen de zorgverleners:
- de gezondheidstoestand van de patiënt;
- de ernst van de doorligwonde.
- Daarna kiezen ze in overleg met de patiënt een zorgplan dat het best aansluit bij zijn of haar wensen. In dat zorgplan staat:
- hoe de doorligwonde behandeld wordt;
- hoe de pijn verlicht kan worden;
- hoe nieuwe doorligwonden vermeden kunnen worden.
Iedereen rond de patiënt moet goed samenwerken: artsen, thuisverpleegkundigen, de kinesist, de diëtist, maar ook familieleden en mantelzorgers.
De gezondheidstoestand van de patiënt beoordelen
- Heeft de patiënt bepaalde aandoeningen die de kans op doorligwonden kunnen vergroten? Bijvoorbeeld diabetes, verlamming, problemen met de bloedvaten en overgewicht of ondergewicht.
- Zijn er andere risicofactoren aanwezig voor het ontstaan van doorligwonden? Bijvoorbeeld:
- ondervoeding;
- mobiliteit (kan de patiënt bewegen of zich verplaatsen?);
- de psychologische toestand van de patiënt.
Ondervoeding vertraagt de wondgenezing. Daarom besteden de zorgverleners ook aandacht aan de voedingstoestand en de eetgewoontes van de patiënt. Dat gebeurt best door een diëtist. Die noteert lengte en gewicht, evolutie van het gewicht, de gebruikte hoeveelheid voedsel en drank in het dossier van de patiënt. Zo nodig geeft de diëtist advies over de samenstelling van de voeding en eventuele voedingssupplementen (bijvoorbeeld voldoende eiwitten).
De ernst van de doorligwonde beoordelen
De zorgverleners noteren alle informatie over doorligwonden in het dossier van de patiënt. Bijvoorbeeld de plaats van de doorligwonde, wanneer de wonde is ontstaan en hoe de wonde evolueert. Telkens als ze de wonde verzorgen, noteren ze de veranderingen.
Het kan nuttig zijn om één keer per week een foto van de wonde te maken.
De wond verzorgen
Een te droge wonde wordt een beetje vochtig gehouden en een te natte wonde een beetje droger.
Dood weefsel in en rond de wonde kan de vorming van littekens belemmeren. Daarom verwijderen de zorgverleners dood weefsel met behulp van een zalf of een ingreep.
Een ingreep gebeurt alleen als:
- andere behandelingen niet werken;
- een dringende behandeling nodig is, bijvoorbeeld in geval van een infectie waarbij antibiotica niet werken.
Er is geen sterk bewijs dat andere behandelingen, zoals elektrische stimulatie, uv-stralen, lasers, hyperbare zuurstoftherapie of negatieve druk, werken.
Niets doen kan ook een behandeling zijn. Heeft iemand bijvoorbeeld alleen een doorligwonde op de hiel, dan is het belangrijkste om de druk op de hiel volledig weg te nemen. Dat kan door een steun onder de kuit te schuiven, met de knie licht gebogen. Zo maakt de hiel geen contact meer met de grond.
De pijn verlichten
De wonden en de verzorging van de wonden doen pijn. Ook van positie veranderen doet pijn.
Om de pijn te verlichten, krijgt de patiënt pijnstillers. Je hebt pijnstillers om door te slikken en pijnstillers in de vorm van pleisters, die je op de huid kleeft.
Nieuwe doorligwonden voorkomen
Om nieuwe doorligwonden te voorkomen:
- veranderen de zorgverleners de patiënt vaak van positie;
- zorgen ze ervoor dat de druk gelijkmatig over het lichaam wordt verdeeld;
- behandelen ze problemen van incontinentie;
- zorgen ze ervoor dat de patiënt evenwichtig eet;
- enzovoort.
De zorgverleners controleren regelmatig de huid om tijdig nieuwe doorligwonden vast te stellen en die zo snel mogelijk te behandelen.
Alle adviezen om doorligwonden te voorkomen, vind je op de pagina Doorligwonden voorkomen.
Meer weten?
Wit-Gele Kruis: hulpmiddelen bij en tegen doorligwonden