Wat is het?
Erythema nodosum is een ontsteking van het vet (de vetcellen) onder de huid en wordt uitgelokt door een prikkel van het afweersysteem. Deze ontsteking uit zich in goed voelbare pijnlijke en brandende onderhuidse nodules of knobbels, meestal op de benen. Je voelt je vaak ziek. Deze prikkel van het afweersysteem kan het gevolg zijn van een bacteriële of virale infectie, reumatische aandoeningen, auto-immuunziekte, kanker, zwangerschap of als reactie op medicatie. Maar vaak is er geen oorzaak te vinden.
Hoe vaak komt het voor?
Per jaar treft erythema nodosum 1 tot 5 op 100 000 mensen1. Het komt 3 tot 5 keer meer voor bij vrouwen dan bij mannen, en treedt het vaakst op in de leeftijdsgroep van 15 tot 40 jaar. De meeste gevallen doen zich voor in de winter en het voorjaar.
Hoe kun je het herkennen?
Bij erythema nodosum verschijnen er plots pijnlijke warme, rode bulten, meestal op beide benen. Gedurende 3 tot 6 weken kunnen er steeds nieuwe bijkomen. Op andere delen van het lichaam komt de aandoening zelden voor. De plekken zijn doorgaans 1 tot 5 centimeter groot, maar kunnen ook samenvloeien tot één grote plek. Vaak zijn enkels en onderbenen ook dikker. De plekken worden na enige tijd blauwer en verdwijnen daarna. Het geeft geen littekens.
Het kan zijn dat je ziek wordt met koorts, moeheid, hoofdpijn, ontstekingen aan je ogen of pijn in je gewrichten. Bij de meesten verdwijnt het vanzelf binnen 3 tot 6 weken zonder herval. Bij sommigen echter blijft erythema nodosum langer bestaan of kan de huidziekte na verloop van tijd weer de kop opsteken.
Hoe stelt je arts de diagnose?
De onderzoeken zijn gericht op het opsporen van een onderliggende aandoening waarvoor een specifieke behandeling kan worden opgestart. De arts zal daarom een bloedname doen om de ontsteking in het bloed na te kijken en kan eventueel testen op klierkoorts. Soms zal hij ook een urine- of keelstaal (streptokokken infectie) afnemen voor een kweek. Vermoedt de arts sarcoïdose, dan zal hij een longfoto aanvragen.
Wat kun je zelf doen?
Neem voldoende (bed)rust. Afkoeling, maar ook warme kompressen kunnen de symptomen verlichten.
Wat kan je arts doen?
Bij vaststelling van een onderliggende aandoening, zal hij hiervoor een behandeling opstarten. Je krijgt ontstekingsremmers tegen de pijn.
Is er geen actieve infectie of andere specifieke oorzaak die behandeld kan worden, dan kan de arts andere ontstekingsremmers (colchicine, hydroxychloroquine, dapsone, thalidomide) of een cortisonekuur voorschrijven.
In probleemgevallen kan een kuur van enkele dagen met kaliumjodidetabletten helpen. Voor opstart van de behandeling dienen schildklierfunctie en eventuele overgevoeligheid voor jodium te worden nagegaan.
Bij vermoeden van een onderliggende ziekte die hij zelf niet kan bevestigen, zal de arts je doorsturen naar de specialist.
Bronnen
www.ebpnet.be
www.huidarts.info
1 https://www.henw.org/artikelen/erythema-nodosum