Wat is het?
Dermatitis betekent letterlijk ontsteking van de huid. In de volksmond spreekt men vaak van eczeem. Dermatitis van het onderbeen is een zeer heterogene groep van aandoeningen die gepaard gaan met huiduitslag op het onderbeen. De oorzaken zijn dan ook zeer divers, maar vaak gaat het om een slechte doorbloeding, een allergie, een infectie door schimmels of bacteriën of een huidziekte zoals psoriasis. Zeldzamer ligt een algemene ziekte aan de oorsprong.
Hoe kun je het herkennen?
De twee belangrijkste symptomen van dermatitis van het onderbeen zijn huiduitslag en jeuk.
De meest voorkomende types zijn:
- stasedermatitis veroorzaakt door spataders: het bloed wordt onvoldoende omhoog gestuwd en sijpelt door de bloedvatwand in het bindweefsel, en zorgt voor vochtopstapeling in de benen (oedeem) en bruine verkleuring van de huid. Soms ontstaan wonden.
- craquelé-eczeem komt vooral voor bij oudere mensen, en is het gevolg van overmatig wassen en schuren van de huid, waardoor die uitdroogt. Meestal verergert het in de winter en verbetert het in de zomer bij blootstelling aan zonlicht.
- atopische dermatitis is een aangeboren vorm van eczeem die ook op de benen kan voorkomen. In dat geval merk je ook eczeem op andere plaatsen.
- nummulair eczeem is een veel voorkomende chronische vorm van eczeem. Er ontstaan jeukende, ronde vlekjes ter grootte van een muntstuk op de armen en benen. Er is een lichte schilfering van de letsels. Meestal verergert dit in de winter.
- psoriasis is een huidziekte die doorgaans voorkomt ter hoogte van de knieën en ellebogen. Vaak zijn er ook letsels op andere plaatsen.
- tinea is een huidziekte, die veroorzaakt wordt door een schimmelinfectie. Het kan bijna overal op het lichaam voorkomen, dus ook op de benen. Je ziet dan rode, ronde letsels met een schilferende rand. De huid van de voeten is dikwijls ook aangetast.
- allergische contactdermatitis is het gevolg van een allergie voor chemische producten waarmee je benen in contact komen (zepen, crèmes, textielverf in kousen,...). Op en rond de contactplaats ontstaat er een rode huiduitslag met kleine bultjes.
- de oorzaak van neurodermatitis is niet duidelijk. Vaak is het een complicatie van een andere huidaandoening, waarbij er een chronische terugkerende cyclus ontstaat van jeuken en krabben (krabletsels). Typische plaatsen zijn de enkels en benen.
- prurigo nodularis is in feite een sterk uitgebreide vorm van neurodermatitis. Er ontstaan bij krabben korstige, verheven knobbeltjes op de huid met een diameter van 0,5 à 1 cm. Ze zitten dikwijls ook op de romp.
- lichen planus is een huidaandoening waarvan de oorzaak ongekend is. Die zou kunnen liggen in het afweersysteem. Er is mogelijk ook een verband met virale infecties zoals hepatitis. Bijwerkingen van geneesmiddelen worden eveneens genoemd. Er ontstaan kleine, in groepjes voorkomende, paars-rode bultjes van enkele mm die kunnen samenvloeien tot grotere plekken van een paar cm. De oppervlakte is bedekt met witte lijntjes. Pijnlijke letsels kunnen ook voorkomen op de slijmvliezen van mond en geslachtsorganen. De voorkeursplaatsen zijn polsen, enkels en benen. De chronische vorm van lichen planus lijkt soms op prurigo nodularis.
- erysipelas (wondroos) en cellulitis zijn bacteriële infecties van de huid. Ze gaan doorgaans gepaard met koorts en algemeen ziektegevoel. Beide aandoeningen verschijnen maar aan 1 lichaamszijde; je ziet dan een goed afgelijnde rode vlek, die later nat wordt en/of een etterig beslag krijgt.
- gepigmenteerde purpura dermatose is een onschuldige aandoening, maar vormt wel een cosmetisch probleem. Je hebt dan last van grote of kleine vlekkige onderhuidse bloedingen (ter grootte van een speldenkop), blauw tot paars van kleur.
Er zijn nog een veel meer zeldzame huidaandoeningen die ook op de benen kunnen voorkomen: erythema nodosum, erythema migrans, verschillende vormen van huidkanker, polyarteritis, nodulaire vasculitis, puntbloedingen bij meningitis,...
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts stelt de diagnose op basis van je voorgeschiedenis en het uitzicht van je benen.
Bij vermoeden van een schimmelinfectie neemt hij een huidstaaltje voor onderzoek in het labo om zo de diagnose te kunnen bevestigen.
Bij vermoeden van een allergie voor bepaalde producten kunnen huidtests aantonen voor welke stof je allergisch bent. Bij deze test kleeft men verschillende producten op je huid. Na enkele dagen wordt gecontroleerd waar je huid rood wordt of begint te jeuken.
Is de diagnose onzeker, dan kan een biopsie uitsluitsel brengen.
Wat kan je arts doen?
De basis van de behandeling bestaat meestal uit het aanbrengen van een cortisonecrème. Zo nodig krijg je er ook tijdelijk een jeukwerend middel bij.
Elastische windels of kousen helpen om bij stasedermatitis door spataders de vochtopstapeling te verminderen. Soms is een chirurgische ingreep aangewezen.
Bij craquelé-eczeem krijg je het advies om een vochtinbrengende crème aan te brengen, en uitlokkende factoren (zeep, sauna) te vermijden.
De behandeling van tinea gebeurt met een schimmeldodende crème, en van wondroos en cellulitis met antibiotica.
Meer weten?
Zie ook onze andere richtlijnen over huidaandoeningen:
- Chronische huidaandoeningen met blaarvorming
- Pityriasis Rosea
- Ontsteking rond de mond (periorale dermatitis)
- Zonnekeratose
- Rosacea
- Schimmelinfecties van de huid
- Vitiligo
- Dermatitis in de lies
- Huidziekten en de mond
- Dermatitis van de hand
- Acne
- Impetigo
- Seborroïsch eczeem
- Molluscum contagiosum
- Vlekziekte of visroos
- Schurft (scabiës)
- Wratten
- Zona
Bronnen
www.ebpnet.be