Wat is het?
Met haaruitval bedoelen we abnormaal haarverlies. Haren groeien vanuit de haarzakjes. Het is erfelijk bepaald hoeveel haarzakjes je hebt, en dus ook of je veel of weinig haar hebt. Met de leeftijd neemt het aantal haarzakjes af en wordt je haardos dus dunner.
Haren groeien volgens een welbepaald patroon. Tijdens de groeifase worden ze gemiddeld een halve mm per dag langer. Nadien remt de groei af, en uiteindelijk komen ze in de afbraakfase, waarin het haar uitvalt. Daarna herbegint deze cyclus van voor af aan. Het is dus perfect normaal dat er nieuwe haren groeien, en dat er ook voortdurend oude uitvallen.
Als je meer dan 100 haren verliest per dag wordt het abnormaal en spreken we van haaruitval. Meestal is dit erfelijk bepaald en spelen mannelijke hormonen een rol. Soms liggen ziekten zoals schimmelinfecties, schildklieraandoeningen, bloedarmoede, vergiftiging (alcohol!) en bijwerkingen van geneesmiddelen (denk aan de haaruitval bij chemo) aan de basis. Ook roken en zwangerschap kunnen een rol spelen.
Hoe vaak komt het voor?
Ongeveer 60% van de mannen wordt vroeg of laat geheel of gedeeltelijk kaal. Dit kan al op jonge leeftijd beginnen, maar meestal is het pas na je 40e. Hoe jonger het begint, hoe groter de kans dat je volledig kaal wordt. Bij vrouwen is het veel zeldzamer. Bij hen wordt het haar eerder dunner, en komt het nooit tot volledige kaalheid.
Hoe kun je het herkennen?
We maken een onderscheid tussen plaatselijke en veralgemeende haaruitval:
Bij plaatselijke haaruitval zien we een kale plek. Bij schilfering en roodheid van de hoofdhuid moeten we denken aan een schimmelinfectie. Bij haarverlies in grillige plekken bestaat de mogelijkheid van trichotillomanie (obsessief-compulsieve stoornis waarbij men de aandrang heeft om zijn haren uit te trekken).
Meestal echter zijn de kale plekken glad. Dit noemen we een ‘alopecia areata’. Vroeger dacht men dat stress de oorzaak was, maar dit is absoluut niet zeker. Eigenlijk kennen we de oorzaak gewoon niet. Het haar groeit bijna altijd spontaan terug. Soms is het in het begin spierwit.
Telogeen effluvium is een andere aandoening waarbij een groter aantal haren tegelijkertijd overschakelt van de groeifase naar de rustfase. Dit leidt tot haaruitval 2 tot 4 maanden na het ontstaan van de oorzakelijke factor (bijv. te trage schildklierwerking, ondervoeding, stress, bloedarmoede, bevalling, ziekten met hoge koorts...).
Veralgemeende haaruitval komt verspreid over de hele behaarde huid voor. Bij mannen begint het aan het voorhoofd en aan de slapen, en schuift de haargrens op naar achteren. Bij vrouwen wordt het haar dunner. In deze gevallen groeit het niet meer terug.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
In de regel blijft het onderzoek beperkt tot een simpele inspectie van de kale plekken. Bloedtests en microscopisch onderzoek van stukjes huid uit de aangetaste zone hebben weinig nut, maar kunnen soms een onderliggende aandoening uitsluiten. Een enkele keer kan een schimmel gevonden worden. Daarvoor wordt wat materiaal afgekrabd en opgestuurd naar het labo. Bij erge veralgemeende haaruitval bij vrouwen wordt soms een hormoonbepaling opgestart, en worden andere oorzaken uitgesloten.
Wat kun je zelf doen?
Het beste is om even te laten controleren of er geen onderliggende oorzaak is. Als dat niet zo is, kun je eigenlijk alleen maar geduldig afwachten. Meestal groeien uitgevallen haren binnen de 6 maanden gewoon terug. De bestaande producten ter behandeling van haaruitval zijn meestal duur en werken niet. Vitaminen of sporenelementen zoals ijzer en zink innemen is zinloos.
Wat kan je arts doen?
Ook je arts kan meestal weinig spectaculairs doen. Bij ‘alopecia areata’ worden, bij gebrek aan een beter alternatief, lotions op basis van cortisone gebruikt. Soms wordt cortisone ook lokaal ingespoten in de kale plek.
Veralgemeende haaruitval bij mannen kan behandeld worden met een lokale oplossing van minoxidil. Het effect blijft maar zolang de behandeling wordt voortgezet.
Bij vrouwen kan ook een minoxidillotion gebruikt worden in lagere concentratie.
Een andere mogelijkheid is de haarimplantatie. Hierbij worden nieuwe haren ingeplant tussen de nog aanwezige eigen haren. De resultaten zijn redelijk goed. Natuurlijk kun je bij storende kaalheid ook kiezen voor een haarstukje of pruik.
Meer weten?
- https://www.thuisarts.nl/haaruitval
- https://www.cm.be/ziekte-en-behandeling/klachten-en-ziekten/haaruitval
- https://www.uzleuven.be/nl/haaraandoeningen
- Patiëntenvereniging: https://www.alopecia-vereniging.nl/