Wat is het?
Huidschimmels (dermatomycosen) zijn micro-organismen die ziekten kunnen veroorzaken van de huid en de slijmvliezen. Schimmels komen veelvuldig voor in de natuur: in de tuin, bij dieren, bij mensen, zelfs gewoon in de lucht… Als je met een schimmel in aanraking komt, word je niet noodzakelijk besmet, het is zelfs eerder zeldzaam. Bij voetschimmels weten we dat er erfelijke factoren een rol kunnen spelen. Dierlijke schimmels gaan wel gemakkelijk over op mensen; ook overdracht van mens op mens komt voor. Soms gebeurt de infectie op een reeds beschadigde huid (bvb. kleine wondjes), maar ook een gezonde huid kan aangetast worden.
Hoe dikwijls komt het voor?
Schimmelinfecties komen zeer vaak voor.
Hoe kun je het herkennen?
- Voetschimmels (tinea pedis) komen het meest voor. Vooral tussen de vierde en vijfde teen: de huid ertussen is soms rood of eerder wit en nattend, en komt gemakkelijk in velletjes los. Er kunnen errond kleine met vocht gevulde blaasjes verschijnen. Meestal jeuken die. Ook de voetzool kan aangetast zijn: de huid is rood en bedekt met op eelt lijkende schilfers die loskomen. Door de vorm van de huiduitslag wordt dit een mocassininfectie genoemd.
- Schimmelnagels (onychomycose) tast vooral de teennagels aan, zelden de vingernagels. De nagel vertoont een donkere vuile verkleuring, meestal aan de rand. Onder de nagel hoopt zich vaak een dikke laag schimmel op. Is de nagel volledig aangetast, dan komt hij los. De nieuwe nagel kan ook aangetast zijn.
- Een schimmelinfectie in de lies (tinea cruris) komt vooral voor bij mannen. Typisch zijn de eenzijdige circelvormige rode tot bruine ringen. Soms bevat het letsel of het deel er rond kleine zweertjes.
- Schimmelinfecties op de romp (tinea corporis) zien eruit als rode, schilferende, ringvormige letsels. Ze groeien aan de rand van de romp, en genezen in het centrum. Daar ziet de huid er dan opnieuw normaal uit. In de volksmond noemt men dit ook wel Katharinawiel. Deze huidschimmel wordt vaak overgedragen door dieren.
- Schimmelinfecties op het hoofd (tinea capitis) zien eruit als schilferige plekken waarin de haren afgebroken of uitgevallen zijn. Soms is er bijbesmetting en zit er etter op de letsels. Af en toe vormen er zich zelfs abcessen (kerion) en wordt de onderliggende schimmel over het hoofd gezien.
- Witschimmels (candida) zijn eigenlijk geen schimmels maar gisten. Ze komen meer voor bij mensen met diabetes, met verminderde weerstand, die tandprothesen dragen, en mensen die een langdurige behandeling met antibiotica hebben gevolgd. Ze komen meestal voor op warme, vochtige lichaamsplekken zoals in huidplooien, liesstreek, oksels, onder de borsten, in en rond de navel, in de bilspleet, aan de mondhoeken en tussen de tenen. Op die plaatsen is de huid dan rood, nat en meestal wat open. In de buurt zijn kleine satellietletseltjes te zien. Ook in de vagina en op de penis kan een besmetting voorkomen. Er is dan witverlies dat gepaard gaat met hevige jeuk. Baby’s hebben dikwijls witschimmel in de mond (spruw). Ze krijgen dan kleine witte stipjes op de binnenkant van de wangen en op de tong. Candida kan ook de nagels aantasten. De nagelplaat vertoont dan dwarse lijnen en oneffenheden.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Meestal wordt de diagnose van een schimmelinfectie gesteld op basis van het uitzicht van de huidletsels. Maar dat is onterecht, omdat een schimmelinfectie van de huid vaak zeer sterk lijkt op een andere huidaandoening, zoals bepaalde vormen van eczeem. Daarom is een microscopisch onderzoek en een kweek van huid- of nagelschilfers zinvol. Het is echter mogelijk dat je tot 6 weken moet wachten op de resultaten van een kweek van de schimmel. Daarom start men doorgaans al met een behandeling voor het resultaat bekend is. In geval van ettervorming wordt een staal van huid naar het labo gestuurd voor een kweek van bacteriën. Bij vaginaal witverlies kan de arts tijdens de raadpleging al een staal onderzoeken onder de microscoop.
Als je regelmatig contact hebt met dieren zoals kat, hond, cavia en vee, meld dit dan aan de arts, want dat kan een hulp zijn bij het stellen van de juiste diagnose.
Wat kun je zelf doen?
Een goede hygiëne kan veel infecties voorkomen. Schimmels en gisten gedijen goed in een vochtige omgeving. Het is daarom zeer belangrijk dat je na het douchen het hoofd en de huidplooien goed afdroogt. Als je veiligheidsschoenen moet dragen, gebruik dan bij voorkeur katoenen of wollen sokken. Gebruik ook dagelijks verse sokken.
Wat kan je arts doen?
Voor een behandeling van schimmels zijn er twee soorten producten: enerzijds de zalven, crèmes, lotions en poeders voor lokaal gebruik en anderzijds de geneesmiddelen voor algemeen gebruik.
Bij schimmels van de voet, de lies en de romp volstaat meestal een lokale behandeling met een crème. Doorgaans gebruikt men een crème met terbinafine of een azol (miconazol, ketoconazol, bifonazol, sulconazol en isoconazol) gedurende 2 tot 4 weken. Voor het behaarde hoofd bestaan shampoos op basis van selenium en ketoconazol. Is het probleem hiermee niet opgelost, dan wordt een behandeling met terbinafinetabletten voorgeschreven gedurende 4 weken. Alternatieven zijn itraconazol of fluconazol gedurende 2 tot 6 weken.
Bij schimmels van de teennagels gebruikt men eveneens terbinafine, maar wel gedurende 3 à 4 maanden. Men past vaak de zogenaamde pulsetherapie toe: hierbij wordt itraconazol 1 week per maand ingenomen, en dit gedurende 3 à 4 maanden. Ook fluconazol 1 x per week tot er een gezonde nagel uitgroeit, is doeltreffend. Op de nagel zelf kan een nagellak op basis van amorolfin worden aangebracht. Deze nagellak werkt vooral bij licht geïnfecteerde nagels. Behandeling van schimmelnagels is dikwijls zeer teleurstellend. Amper de helft geneest, zelfs na langdurige behandeling. Sommige medicijnen (zoals itraconazol) kunnen je lever zwaar belasten. Daarom zal je arts voor de start van de behandeling in sommige gevallen via een bloedonderzoek nagaan of je lever goed werkt. Ook tijdens de behandeling word je opgevolgd.
Voor witschimmels, ook van de huid, is nystatine eerste keuze. Deze bestaan in druppels ter behandeling van spruw, en mogen doorgeslikt worden. Ook miconazol mondgel wordt gebruikt bij spruw. Helaas bestaat er geen nystatinecrème op de markt. De apotheker kan die wel zelf bereiden. Bij vaginale witschimmel wordt een vaginale crème gebruikt. Bij onvoldoende resultaat krijg je een orale eendagsbehandeling. Heeft de partner geen klachten, dan hoeft hij niet behandeld te worden.