Loopbaanbegeleiding in de schoolgeneeskunde

Wat is het?

Voor alle leerlingen van het 1^ste en 2^de kleuterklasje, het 1^ste, 3^de en 5^de leerjaar van het lager onderwijs, en het 1^ste en 3^de jaar van het secundair onderwijs wordt een medisch onderzoek voorzien door het team van het CLB (Centrum voor Leerlingenbegeleiding). Dit team bestaat uit een arts, een psycholoog, een verpleegkundige en een maatschappelijk werker die regelmatig de gezondheid van de kinderen controleren.

Bij het laatste onderzoek, op ongeveer 14-jarige leeftijd, wordt speciale aandacht besteed aan gezondheidsfactoren die de latere beroepskeuze kunnen beïnvloeden of beperken. Zo nodig zal een opleidingsplan worden opgesteld in samenwerking met de leerling zelf, de ouders, de leraren en eventueel andere instanties, zoals de sociale zekerheid of een tewerkstellingsbureau.

Welke onderzoeken worden uitgevoerd?

• Er wordt een dossier opgesteld met de chronische aandoeningen en symptomen van de leerling, zijn verwachtingen en plannen voor verder onderwijs, zijn schoolprestaties en mogelijke leerproblemen.
• Er wordt een medisch onderzoek verricht waarin de gehoorscherpte, de gezichtsscherpte en het kleurenzicht wordt bepaald.
• Er wordt een stand van zaken opgemaakt van de gezondheidsbeperkingen. Zo nodig wordt het kind doorgestuurd voor aanvullende onderzoeken, zoals allergietesten, een oogonderzoek, …

Gezondheidsfactoren die de beroepskeuze beperken

De beroepskeuze is individueel en afhankelijk van de verwachtingen en motivatie van de leerling. Echte beperkingen zijn eerder zeldzaam, en houden dikwijls verband met de veiligheid of ter voorkoming van overdracht van besmettelijke ziekten. Zo kan een kind met epilepsie bijv. geen hoogtewerker of piloot worden. In de meeste gevallen wordt er een advies gegeven, en de leerling en zijn ouders zijn vrij om daar rekening mee te houden of niet. Mogelijk zijn er beperkingen, maar kunnen deze verholpen worden door aanpassingen op de werkvloer.

Enkel factoren waarmee rekening moet gehouden worden:

• Atopische dermatitis en eczeem aan de handen: bij lichte vormen is er geen beperking, bijv. als het eczeem alleen optreedt in de winter en niet aan de handen. Leerlingen die het jaar door last hebben en letsels vertonen aan de handen, zijn niet geschikt voor werk waarbij de handen voortdurend in contact komen met chemicaliën of vuil water, gewassen moeten worden of rubberen of plastieken handschoenen moeten dragen. Voorbeelden zijn haartooi, verpleegkunde, lichaamsverzorging, voeding, schoonmaak, werken met chemische stoffen en oppervlakteafwerking zoals schilderen. Bij contactallergie worden taken beperkt waarbij er contact is met allergenen zoals nikkel, rubber, groenten, fruit, kruiden e.d. Ook contact met meelstof (bakkerij) en dieren (veehouderij, dierenasiel, ...) moet vermeden worden.
• Astma en hooikoorts: milde astma, die goed onder controle is met medicatie, vormt geen beperking. Dikwijls kan door eenvoudige maatregelen, zoals een mondmasker of handschoenen, het contact vermeden worden. Bij ernstigere vormen die veel medicatie vergen en gepaard gaan met aanvallen van kortademigheid zijn, moet blootstelling aan bijv. meel (bakkerij), dieren (katten, dierenverzorging), textiel (naaiatelier, tapijtindustrie) en hout (schrijnwerkerij) vermeden worden. Ook haren kunnen een verergering uitlokken (kappers). Personen met zware astma ten slotte kunnen beter geen zwaar fysiek werk doen, en niet constant in een vochtige of koude omgeving werken.
• Afwijkingen van het zicht: verminderd zicht dat volledig corrigeerbaar is met een bril vormt geen enkel probleem. Afwijkingen in de gezichtsscherpte en/of het kleurenzicht kunnen een beperking vormen voor sommige beroepen, zoals personeel van schepen, treinen, vliegtuigen, bepaalde functies bij politie en leger, elektriciteitswerkers, schilders en personen die in de grafische industrie werken (illustratoren), laboranten en cosmeticaspecialisten die met kleuren werken, beroepen in de kunstwereld, … Als een leerling toch een van deze beroepen wil uitoefenen, moet een nauwkeurig onderzoek van het zicht gebeuren. Op basis daarvan wordt een advies geformuleerd.
• Gehoorstoornissen: een goed gehoor is absoluut noodzakelijk in bepaalde transporttakken, zoals de scheep- en luchtvaart, het spoor, en voor beroepschauffeurs. Bij gehoorvermindering door een aandoening van het binnenoor wordt afgeraden om te werken in een lawaaierige omgeving. Continu lawaai kan de schade immers doen toenemen. Het advies van een oorarts wordt aanbevolen.
• Epilepsie: personen met epilepsie kunnen niet werken in de transportsector (scheepvaart, luchtvaart, professioneel chauffeur). Als de aanvallen volledig onder controle zijn met aangepaste medicatie, kan in principe elk ander beroep worden uitgeoefend. Blijven de aanvallen niet weg onder medicatie, dan moeten beroepen vermeden worden met veiligheidsrisico en gevaar voor bijv. vallen (dakwerk, bouw) en brandwonden (brandweerlui), werken met gevaarlijke en zware machines, …
• Andere: de situatie van personen met diabetes, reuma, hartziekten, neurologische aandoeningen of andere zeldzame ziekten moet steeds individueel bekeken worden. Een persoon die insuline spuit, kan enkel professioneel chauffeur worden als zijn diabetes onder controle is. Verslaving aan alcohol of drugs vormt een beperking voor veel beroepen, vooral in verband met veiligheidsrisico’s. Ook mentale aandoeningen en leerproblemen moeten in overweging genomen worden bij de planning van een toekomstige job. Soms moet een strafdossier worden aangegeven, zoals bij werken met kinderen.

Het belang van samenwerking

Een nauwe samenwerking en overleg tussen alle belanghebbenden, de leerling, de ouders, de leerkrachten, de mensen van het CLB en iedereen die erbij betrokken is, is een absolute noodzaak. Zo nodig kunnen aanvullende onderzoeken gebeuren, adviezen ingewonnen worden van mensen die bij de tewerkstelling betrokken zijn, bezoeken en proefstages georganiseerd.

De arts kan een attest opstellen met vermelding van aandoeningen en handicaps die van belang zijn voor de beroepskeuze en de soorten jobs die al dan niet mogelijk zijn. Het betreft een vrij opgesteld attest zonder bindende waarde. De persoon in kwestie kan sterk gemotiveerd zijn, en beslissen om een job toch te proberen, zelfs al wordt hem/haar dat afgeraden. Uiteraard moet dit mogelijk zijn binnen de beperkingen die de wet oplegt.

Meer weten?

http://onderwijs.vlaanderen.be/nl/clb

Bronnen

• www.ebpnet.be
• Diabetesliga: https://www.diabetes.be/