Huidaandoeningen op de voeten

Verschenen op 05/07/2019

Waarover gaat het?

Huidproblemen komen vaak voor op de voeten. Deze kunnen beperkt blijven tot één bepaalde plaats of voorkomen op andere plaatsen op het lichaam, onder de vorm van een algemene huidaandoening. Personen met een slechte bloedtoevoer en diabetes zijn meer vatbaar voor huidaandoeningen op de voeten. Bij deze personen worden de voeten dan ook vaak onderzocht en behandeld.

Vaak voorkomende huidproblemen op de voeten

Eelt wordt vaak veroorzaakt door een te hoge druk op bepaalde plaatsen, zoals bij slecht passende schoenen of een verkeerde stand van de voet.
Blaren (tractieblaasjes) zijn kleine holtes met vocht onder de huid. Ze zijn het gevolg van verhitting, afkoeling of wrijving van de huid.
Wratten zijn goedaardige huidgezwelletjes, veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV).
Paronychium is een infectie van de nagelrand.
Piëzogene papels zijn pijnlijke vetknobbeltjes ter hoogte van de hielen.
Wintervoeten worden gekenmerkt door een pijnlijke blauwrode zwelling veroorzaakt door de koude.
Pitted keratolysis is een huidinfectie veroorzaakt door bacteriën onder bepaalde omstandigheden zoals zweten of een vochtige of warme omgeving. Dit veroorzaakt typische putjes op de voetzolen.
Een droge huid van de voetzool met kloven heeft vaak een erfelijke factor.
Jicht is een pijnlijke ontsteking van een gewricht, meestal van de grote teen, die dan vaak rood, warm en gezwollen is.
Een diabetische voet wordt gekenmerkt door letsels aan de voet bij mensen met diabetes. Door de slechte bloedtoevoer en de aantasting van de zenuwen ontstaan er wonden.
Slechte doorbloeding
- Slagaderverkalking vernauwt en tast een toevoerend bloedvat aan, waardoor de bloeddoorstroming naar het getroffen gebied vermindert.
- Spataders zijn het gevolg van een slechte werking van de aders in de onderste ledematen die het bloed terugvoeren.
Infecties
- Erysipelas (wondroos)
- Cellulitis
- Bijkomende infectie op een voetzweer

Andere vaak voorkomende huidproblemen op de voeten

Atopisch eczeem veroorzaakt een jeukende uitslag op de huid. Het komt vaak voor samen met andere allergische aandoeningen, zoals astma en hooikoorts.
Irriterend contacteczeem is een ontsteking van de huid die wordt uitgelokt door externe irriterende factoren, zoals zweten of wrijving van de schoenen of sokken.
Allergisch contacteczeem is een rode, jeukende huiduitslag als reactie op een product waarvoor je allergisch bent, zoals een huidverzorgingsproduct, textiel, leer, plastic, ...
Ringworm is een schilferende ringvorm veroorzaakt door een schimmelinfectie. Het komt in verschillende vormen voor op de voet (tinea pedis). De infectie kan optreden op de voet, tussen de tenen en op de voetzool, en kan ook de vorm van blaasjes aannemen.
Nummulair eczeem is een veelvoorkomende en chronische variant van eczeem. De huidletsels nemen de vorm aan van een munt.
Neurodermitis is een jeukende huidaantasting die in stand wordt gehouden door te wrijven en te krabben. De uitlokkende factor is vaak niet gekend. De huid wordt dikker en donkerder. Uitzonderlijk ontstaat er een litteken. Het komt meestal voor op de toppen van de voeten, enkels of benen.
Spatadereczeem is een vorm van eczeem aan de onderbenen en enkels bij personen met spataders.
Schurft is een jeukende huidaandoening met bultjes en krablestels die gemakkelijk wordt overgedragen tussen personen. Schurft wordt veroorzaakt door een parasiet, de schurftmijt.
Psoriasis is een chronische huidaandoening. De rode, begrensde, verdikte vlekken met witte schilfers kunnen voorkomen op beide voetzolen. Vaak zijn er ook letsels op de handpalmen en hoofdhuid.
Palmoplantaire pustulose zijn plots verschijnende puistjes op de voetzolen en de handpalmen. Het wordt vaak in verband gebracht met roken.

Hoe stelt je arts de diagnose?

Na een uitgebreide ondervraging en een lichamelijk onderzoek kan je arts vaak al een diagnose stellen. Er zijn een aantal typische afwijkigen van de voeten, zoals schimmelinfecties, die gemakkelijk te herkennen zijn. Voor andere aandoeningen is het vaak iets moeilijker om onmiddellijk de juiste diagnose te stellen.

Uitgebreide bevraging

Je arts zal de klachten en evolutie van de letsels bevragen:

Is de aandoening plots begonnen of is het letsel al lang aanwezig?
Heb je last van jeuk?
Heb je last van pijn?
Wordt het letsel groter?
Gaan de letsels soms weg en keren ze dan terug?
Heb je op andere plaatsen op het lichaam dezelfde letsels?
Heb je familieleden met gelijkaardige huidproblemen?
Ben je gekend met diabetes?
Merk je na het gebruik van bepaalde producten, zoals schoenen of sokken, dat je meer last hebt van huidproblemen?
Ben je gekend met contactallergie voor bijv. parfums, ontharingsproducten, cosmetica of huidverzorgingsproducten?
Heb je nog andere klachten?

Onderzoeken

Bij het lichamelijk onderzoek bekijkt de arts niet alleen de letsels, maar ook de rest van de huid. Hij zal onder meer letten op de plaats, de aflijning en de aanwezigheid van schilfers, blaren, wondjes en zweren of tekenen van een slechte doorbloeding.

Bij patiënten met diabetes controleert de arts minstens eenmaal per jaar grondig de voeten. Hij heeft dan vooral aandacht voor gevoelsstoornissen, slechte doorbloeding en misvormingen van de voet. Als hij afwijking vaststelt, is een zeer strikte opvolging absoluut noodzakelijk.

Verder kan je arts volgende labotests laten uitvoeren:

een bloedonderzoek (allergietesten, afweerstoffen, ontstekingen, nuchter suikergehalte voor diabetes);
een microscopisch onderzoek van wat schraapsel van het letsel;
een kweek van vocht of etter op bacteriën en schimmels.

Het afnemen van een klein stukje weefsel voor verder onderzoek (biopsie) is zelden nuttig. Aanvullend kan de arts huidtests uitvoeren om allergie op te sporen.

Wat kun je zelf doen?

Een goede hygiëne kan veel infecties voorkomen. Schimmels en gisten gedijen goed in een vochtige omgeving.
- Droog je voeten en de huid tussen je tenen goed af na het douchen.
- Als je veiligheidsschoenen moet dragen, gebruik dan bij voorkeur katoenen of wollen sokken.
- Draag dagelijks verse sokken.
Vermijd contact met irriterende stoffen.
Vermijd contact met stoffen waarvoor je allergisch bent.
Verzorg pijnlijke kloven optimaal met de daarvoor aangeraden zalven, bijv. op basis van ureum. Vraag hiervoor raad aan je apotheker. Je kunt eelt en kloven ook met een voetvijl of puimsteen verzorgen.
Zorg voor een goede bloedsomloop:
- Vermijd langdurig rechtstaan, en als dat niet mogelijk is (bijv. door de aard van je werk), probeer dan regelmatig korte eindjes te stappen. De samentrekking van de spieren bevordert de doorbloeding.
- Als je vochtophoping in de benen (oedeem) hebt, leg ze dan regelmatig wat omhoog, bijv. in bed of als je tv kijkt.
Probeer slagaderverkalking te beperken.
Beweeg voldoende.
Voor de maatregelen bij patiënten met diabetes verwijzen we naar de richtlijn over de behandeling van een diabetische voet.

Wat kan je arts doen?

Afhankelijk van de aandoening gaat je arts op zoek naar de geschikte behandeling.

Bij infecties door een bacterie of schimmel wordt een antibiotica- of antischimmelbehandeling opgestart.
- Voor ringworm tussen de tenen is een lokale antischimmelcrème vaak voldoende. Smeer deze crème lang genoeg, zeker tot een week nadat alle letsels verdwenen zijn.
- Soms is een lokale behandeling onvoldoende, bijv. bij een schimmelinfectie van de voetzolen, en zal je arts een bijkomende behandeling opstarten in de vorm van tabletten.
Tegen eczeemaandoeningen, neurodermatitis, psoriasis en palmoplantaire pustulose worden gedurende een bepaalde periode crèmes op basis van cortisone gebruikt.
Bij aandoeningen met verdikking van de huid, zoals eelt en kloven, wordt een behandeling met salicylzuur- of ureumzalf opgestart om de verdikking te verminderen.
Bij bepaalde doorbloedingsproblemen worden steunkousen aangeraden.
Bij patiënten met diabetes worden de voeten regelmatig gecontroleerd en behandeld.