Wat is lupus?
Lupus erythematosus is een ontstekingsziekte van het bindweefsel. 'Lupus' betekent wolf en 'erythematosus' rood. De naam verwijst naar de typische vlindervormige, rode uitslag in het gezicht, die doet denken aan de tekening op een wolvenmuil.
Systemische lupus erythematosus (SLE) is een auto-immuunziekte, d.w.z. dat het lichaam afweerstoffen maakt tegen de eigen cellen, in dit geval van het bindweefsel. Omdat bindweefsel zowat overal in het lichaam voorkomt, is het ook een systeemziekte, d.w.z. dat de ziekte in de ‘systemen’ (bijv. de organen) van het hele lichaam kan voorkomen.
Hoe het komt dat sommige mensen SLE krijgen en anderen niet, is niet helemaal duidelijk. Men weet dat genetische en omgevingsfactoren een rol spelen. De ziekte komt in bepaalde families meer voor. Nochtans is ze, voor zover bekend, niet erfelijk. Als een eerstegraadsfamilielid de ziekte heeft, heb je wel een grotere kans om ze ook te krijgen.
Hoe vaak komt lupus voor?
De cijfers variëren. Wereldwijd komt de aandoening voor bij 4 tot 250 mensen per 100.000.
De ziekte treft voornamelijk vrouwen (90%), en treedt meestal op tussen de 18 en 45 jaar.
In de helft van de gevallen stelt men de diagnose vóór de leeftijd van 30 jaar.
Hoe kan je lupus herkennen?
Aan de basis ligt een ontsteking van het bindweefsel. Bindweefsel komt overal in het lichaam voor.
De symptomen van SLE variëren naargelang welke organen zijn aangetast.
Het verloop is ook zeer wisselend, met soms plotse opstoten, en dan weer een eerder trage, sluipende evolutie.
Dikwijls treden er ook algemene symptomen op zoals koorts, hoofdpijn, vermoeidheid en gewichtsverlies.
Daarnaast kunnen, naargelang de aangetaste systemen en organen, volgende symptomen voorkomen:
- het bewegingsapparaat: pijn en zwelling van de gewrichten, spierpijn.
- de huid: rode vlindervormige huiduitslag in het gezicht, schijfvormige letsels, overgevoeligheid voor zonlicht (fotosensibiliteit), aftachtige letsels in de mond.
- inwendige organen:
- nierontsteking met eiwit en bloed in de urine, die soms evolueert naar nierfalen met sterk verminderde urineproductie,
- ontsteking van het hartzakje,
- ontsteking van de longvliezen met kortademigheid, pijn op de borst en hoesten.
- psychiatrische symptomen: verwardheid, waanbeelden, geheugenstoornissen.
- de bloedvaten: ontsteking van de haarvaten in de huid, verhoogd risico op vorming van bloedklonters (trombose), ‘dode’ vingers (ziekte van Raynaud).
- zwangerschap: miskraam, vroeggeboorte, laag geboortegewicht, zwangerschapsvergiftiging.
Vooral de afwijkingen van de gewrichten en van de huid komen veel voor, de andere zijn veel zeldzamer.
Hoe stelt je arts lupus vast?
De ziektegeschiedenis en de symptomen zullen wijzen in de richting van SLE.
Bij vermoeden kan een bloed- en urineonderzoek gebeuren.
Is er na de eerste onderzoeken nog steeds een vermoeden van SLE, dan word je altijd verwezen naar de specialist (reumatoloog) voor verder onderzoek en opstart van de behandeling.
De huisarts kan nadien weer de controles uitvoeren.
Er bestaat geen enkele test die met zekerheid SLE kan vaststellen.
Wat kan je zelf doen?
De behandeling is een verantwoordelijkheid van de specialist.
Zelf vermijd je best overmatige blootstelling aan zon, te zware inspanningen en medicatie die de klachten kan uitlokken of verergeren.
Wat kan je arts doen?
De behandeling is enerzijds bedoeld om de klachten te onderdrukken, anderzijds om je afweersysteem onder controle te brengen.
Ontstekingsreacties afremmen
Om de ontstekingsreacties af te remmen, kan je arts je een niet-steroïdale ontstekingsremmer (NSAID) voorschrijven, zoals ibuprofen of naproxen. Eventueel samen met cortisone in hogere dosissen. Hoe groter de orgaanaantasting, hoe hoger de dosissen zullen zijn.
NSAID’s kunnen bijwerkingen geven voor je maag, hart en nieren. Daarom moet je deze geneesmiddelen in een zo laag mogelijke dosis en zo kort mogelijk gebruiken. Zeker als je lupus van de nieren hebt. Ook als je zwanger bent, moet je extra voorzichtig zijn met NSAID’s.
Wil je een NSAID gebruiken? Vraag dan advies aan je zorgverlener.
Afweersysteem afremmen
Om het afweersysteem af te remmen, gebruiken artsen de zogenaamde immunosuppressieve middelen, zoals azathioprine, cyclosporine of methotrexaat. Dit soort medicatie vermindert echter de normale afweerreacties. Daarom wordt de behandeling zeer strikt opgevolgd met bloedcontroles.
Hydroxychloroquine is een anti-malariamiddel dat ook gebruikt wordt voor de behandeling van reuma. Hydroxychloroquine wordt soms als basismedicatie bij SLE opgestart.
Andere behandelingen
Daarnaast behandelt je arts natuurlijk ook eventuele hart- en nierafwijkingen, tromboses, bloedvatproblemen en psychische klachten.
Meer weten?
- Reumanet: Lupus
- Erfelijkheid.nl: Systemische lupus erythematodes (SLE)
- Gebruik je medicijnen? Zoek eenvoudig betrouwbare informatie op FarmaInfo.