Reumatoïde artritis

Verschenen op 20/12/2018

Wat is het?

Reumatoïde artritis (RA) is een aandoening die de gewrichten progressief aantast door de aanmaak van abnormale antistoffen tegen eigen weefsel. Vaak zijn de handen en voeten betrokken, maar vrijwel elk gewricht kan ontsteken. Ter hoogte van de vingers blijft het laatste vingergewricht typisch bewaard. Dit in tegenstelling tot eenvoudige vingerartrose, waar het laatste vingerkootgewricht wel mee aangetast is. Vaak zijn de gewrichten symmetrisch aangetast, maar in de beginfase kan het dat slechts één kant is aangetast. In die fase is het moeilijk om de juiste diagnose te stellen. Als er geen behandeling wordt opgestart, wordt het gewricht geleidelijk aan onherstelbaar aangetast en vervormd. Typisch is de nachtelijke pijn en ochtendstijfheid: bij het opstaan voelen de gewrichten stram aan, maar met beweging door de dag verbetert dit.
Naast de gewrichten kunnen ook pezen ontsteken en kunnen er complicaties optreden buiten het gewrichtsstelsel, zoals ooginfecties van de harde buitenste oogrok.
Soms ontstaan algemene symptomen zoals vermoeidheid en algemeen onwel zijn.

Hoe vaak komt het voor?

Ongeveer 45 volwassenen per 100.000 per jaar ontwikkelen reumatoïde artritis.
RA kan op elke leeftijd ontstaan, maar vaker tussen de leeftijd van 40 en 50 jaar. Ook is er een piek tussen 65 en 70 jaar.
Meer vrouwen dan mannen worden getroffen door reumatoïde artritis, met name twee op drie patiënten zijn vrouwen.
Sommige mensen zijn genetisch vatbaarder voor reumatoïde artritis. Roken zou het risico op de aandoening verdubbelen.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Je arts bevraagt typische symptomen zoals ochtendstijfheid, nachtelijke pijn en gewrichtsontstekingen. Hij vraagt ook of er nog mensen in de familie dergelijke klachten hebben of gehad hebben.
Bij het klinisch onderzoek gaat je arts na of en welke gewrichten ontstoken zijn. Gewrichtsontstekingen vertonen een lichte zwelling en externe druk op deze gewrichten is pijnlijk.
Om meer zekerheid over de diagnose te bekomen, neemt de arts meestal ook een bloedstaal om te onderzoeken of er ontsteking in het bloed is. Er kunnen specifieke tests voor reumatoïde artritis aangevraagd worden, zoals reumafactor (RF) en antinucleaire antilichamen (anti-CCP). Wanneer deze aantekenen in het bloed, is dit een extra argument voor reumatoïde artritis, hoewel deze tests bij een derde van de personen negatief zijn.
Vaak wordt aanvullende beeldvorming aangevraagd, in eerste instantie een röntgenonderzoek (Rx).

Wat kun je zelf doen?

Ondanks de gewrichtsklachten is het belangrijk om in beweging te blijven: 30 minuten matig intensieve inspanning per dag.
Trouwe inname van de medicatie is belangrijk. Laat het je arts weten wanneer het je niet lukte om de medicatie goed in te nemen.
Omdat verschillende specifieke reumamedicatie niet gebruikt mag worden tijdens de zwangerschap, moet je als vrouw steeds de arts inlichten in geval van een zwangerschapswens.
Als je ziek en/of koortsig bent, licht dan best je arts in, aangezien je weerstand vermindert bij bepaalde medicijnen tegen reuma. Het is dan des te belangrijk om bij een bacteriële infectie snel met de gepaste antibiotica te starten. Zo nodig zal bepaalde reumamedicatie tijdens een ernstige ziekte-episode gestopt moeten worden. Ook bij chirurgische ingrepen kan je arts beslissen om de reumamedicatie even te staken. Verwittig daarom steeds je arts als er een operatie gepland is.

Wat kan je arts doen?

Bij vermoeden van een nieuwe diagnose reumatoïde artritis als verklaring voor gewrichtsklachten, zal je arts je meestal doorverwijzen naar een gespecialiseerde arts (reumatoloog).
In eerste instantie wordt de basismedicatie voorgeschreven. Meer dan de helft van de patiënten is 6 maanden na start van de medicatie klachtenvrij.
De basismedicatie wordt ook wel de Disease Modifying drugs genoemd, dit is medicatie die het onderliggende ontstekingsproces in de gewrichten tegengaat. Onder deze medicatie hoort bijvoorbeeld methotrexaat en sulfasalazine.
Eens de behandeling is opgestart, zal je arts regelmatig een bloedstaal nemen om te kijken of de ziekte onder controle is en of er geen bijwerkingen zijn op andere organen door de opgestarte medicatie.
Verdere medicijnen, onder andere ontstekingsremmende medicatie, kunnen de pijn verlichten: deze worden voorgeschreven als een gewricht sterk gezwollen is. Vaak wordt aangevuld met corticosteroïden (cortisone) in zeer lage dosis. Dosissen hoger dan 7,5 mg per dag verhogen het risico op bijwerkingen, zoals osteoporose (botontkalking). Daarom wordt steeds naar de laagst mogelijke werkzame dosis gezocht. Om het risico op osteoporose te verlagen, wordt bij prednisolon ook steeds calcium en vitamine D voorgeschreven. Soms worden de corticosteroïden direct in het gewricht ingespoten.
Bij sterk gezwollen gewrichten kan je arts wat vocht uit het gewricht leegzuigen, zodat dit de druk vermindert. Het gewrichtsvocht wordt ook opgestuurd naar een medisch laboratorium om na te gaan of er geen bacteriële bij-infectie is die met antibiotica behandeld moet worden.
Als de basisbehandeling en de algemeen ontstekingsremmende medicatie niet werken, wordt heel specifieke medicatie toegevoegd aan de behandeling: biologicals. Deze grijpen aan op een specifieke receptor in het ontstekingsproces van het gewricht. Onder deze medicatie wordt onder meer anti-TNF gerekend. Vooraleer deze medicatie wordt opgestart, zal steeds onderzocht worden of er geen sprake is van onderliggende sluimerende infecties, zoals tuberculose. Dit zou tot uiting kunnen komen met de opstart van de biologicals. Ook wordt nagegaan of de patiënt bepaalde vaccinaties nodig heeft en moet hij naar de tandarts voor een uitgebreide controle.
Mensen met reumatoïde artritis hebben meer risico op hart- en vaatziekten en de behandeling zorgt voor een hoger risico op infecties, cataract (staar) en diabetes type 2. De arts zal hier extra aandacht voor hebben.

Meer weten?

https://www.thuisarts.nl/reumato%C3%AF-artritis

Bronnen