Wat is het?
Reumatoïde artritis is een:
- chronische ontstekingsziekte van je gewrichten;
- auto-immuunziekte: dat betekent dat je lichaam afweerstoffen (antilichamen) aanmaakt tegen je eigen gewrichten.
Elk gewricht kan ontsteken, maar meestal zijn het die van je handen en voeten.
Wat is het verschil tussen reumatoïde artritis en reuma?
In de volksmond noemen we reumatoïde artritis vaak reuma. Maar dat klopt niet helemaal. Reuma is een verzamelnaam voor een groot aantal gewrichtsaandoeningen. Reumatoïde artritis is daar een van.
Hoe verloopt reumatoïde artritis?
Reumatoïde artritis is een chronische aandoening. Een vroege diagnose en behandeling zijn belangrijk om zowel je klachten als de ziekte onder controle te houden. Zo treedt er geen schade op aan je gewrichten en kan je blijven functioneren.
Hoe de aandoening verloopt, verschilt van persoon tot persoon. Je kan ofwel:
- weinig klachten ondervinden;
- last hebben van opstoten;
- Die opstoten kunnen je gewrichten aantasten, wat in een later stadium kan leiden tot misvormingen.
- afwisselend periodes hebben met weinig last en periodes met ernstige klachten.
Reumatoïde artritis en andere aandoeningen
Reumatoïde artritis:
- verhoogt het risico op hart- en vaatziekten;
- kan gepaard gaan met:
- andere aandoeningen, zoals:
- osteoporose,
- het syndroom van Sjögren (droge mond en ogen).
- een groter gevaar op infecties als de gewrichten ontstoken blijven.
- andere aandoeningen, zoals:
Hoe vaak komt het voor?
Reumatoïde artritis:
- komt voor bij ongeveer 1 op 100 personen;
- Dat cijfer stijgt tot 3 à 5 op 100 wanneer een familielid de aandoening heeft.
- kan op elke leeftijd optreden, soms zelfs op jonge leeftijd;
- komt meer voor bij vrouwen.
Roken verdubbelt het risico op reumatoïde artritis.
Hoe kan je het herkennen?
Reumatoïde artritis begint meestal geleidelijk. De voornaamste klacht zijn pijnlijke gezwollen en stijve gewrichten.
Gewrichtsontstekingen
- Vaak ontsteken de kleine gewichten in je:
- handen (behalve de gewrichten tussen de laatste vingerkootjes) en polsen;
- voeten en enkels.
- Soms ontsteken de grotere gewrichten in je:
- knie,
- elleboog;
- schouder.
- Doorgaans bevindt de ontsteking zich zowel aan de linker- als rechterkant (symmetrisch).
Een ontstoken gewricht:
- is gezwollen;
- is gevoelig/pijnlijk, zelfs bij rust en 's nachts;
- kan warm aanvoelen;
- kan rood zijn;
- kan je niet vlot bewegen;
- geeft typisch meer last in de ochtend.
- Die stijfheid houdt meer dan een halfuur aan na het opstaan, maar kan ook 's nachts optreden.
- Door te bewegen, nemen je klachten af.
Andere klachten
Naast gewrichtsklachten kan je ook last hebben van:
- ontsteking van je pezen;
- oogontstekingen;
- knobbels op je huid, bijv. aan de strekzijde van de ellebogen;
- vermoeidheid;
- lichte koorts;
- algemeen onwel zijn.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Bevraging en lichamelijk onderzoek
Je arts stelt je vragen:
- Waar heb je last van?
- Heb je familieleden met dezelfde klachten, nu of vroeger?
Daarna onderzoekt hij je:
- Hij voert een algemeen klinisch onderzoek uit;
- Hij kijkt na welke gewrichten ontstoken zijn.
Verder onderzoek
Wil je arts meer zekerheid over de diagnose, dan kan hij je bloed laten testen op aanwezigheid van:
- reumafactor (RF);
- antinucleaire antilichamen (anti-CCP).
Zijn die tests positief, dan kan dat wijzen op reumatoïde artritis, maar:
- bij een derde van de mensen met de aandoening is de test onterecht negatief (vals-negatief).
- soms zijn de tests positief zonder dat je reumatoïde artritis hebt (vals-positief).
Doorverwijzing
Heeft je huisarts een sterk vermoeden dat je reumatoïde artritis hebt, dan is een bloedonderzoek niet zinvol. Meestal verwijst hij je dan onmiddellijk door naar een specialist (reumatoloog).
Wat kan je zelf doen?
Heb je klachten die aan reumatoïde artritis doen denken? Ga dan naar je huisarts.
Heb je reumatoïde artritis? Volg dan het best deze adviezen:
- Probeer te stoppen met roken:
- Dat kan de resultaten van de behandeling verbeteren.
- Je risico op hart- en vaataandoeningen neemt niet verder toe.
- Blijf bewegen, ondanks je gewrichtsklachten.
- Bewegen:
- is veilig, ook al was je gewricht 's ochtends nog gezwollen en stijver;
- Heb je toch twijfels? Vraag dan raad aan je arts of kinesitherapeut.
- kan onder begeleiding van een kinesitherapeut;
- heeft een positief effect op:
- de pijn;
- de stijfheid;
- je dagelijks functioneren.
- is goed voor je hart en bloedvaten.
- is veilig, ook al was je gewricht 's ochtends nog gezwollen en stijver;
- Goede manieren om dagelijks te bewegen zijn:
- wandelen, fietsen of zwemmen, waarbij je na 10 minuten wat begint te zweten of dieper ademhaalt;
- De intensiteit van beweging zit goed wanneer je nog wel kan praten, maar niet meer kan zingen.
- krachttraining, tweemaal per week.
- Zulke training is erg nuttig.
- Ben je er niet mee vertrouwd? Je kinesitherapeut kan je begeleiden om krachtttraining op te starten.
- wandelen, fietsen of zwemmen, waarbij je na 10 minuten wat begint te zweten of dieper ademhaalt;
- Bewegen:
- Neem trouw je medicatie in.
- Contacteer je arts als je:
- er niet in slaagt om na de opstart van de behandeling de bewegingsadviezen goed op te volgen;
- het moeilijk vindt om je medicatie trouw in te nemen;
- een zwangerschapswens hebt;
- Bepaalde geneesmiddelen tegen reuma mag je niet nemen als je zwanger bent.
- ziek en/of koortsig bent;
- Sommige geneesmiddelen tegen reuma verlagen je weerstand.
- Bij een infectie door bacteriën moet je snel gepaste antibiotica krijgen.
- Soms laat de arts je even stoppen met de medicatie tegen reuma.
- een operatie moet ondergaan.
- Je arts kan beslissen om de medicatie tegen reuma even te onderbreken, maar dat is niet altijd nodig.
Wat kan je arts doen?
Als de reumatoloog bevestigt dat je aan reumatoïde artritis lijdt, dan start hij onmiddellijk met medicatie. Deze verbetert de prognose van de aandoening, met andere woorden: het verhindert gewrichtsschade en voorkomt functieverlies.
Klassieke Disease modifying drugs
‘Disease modifying drugs’ of DMARDs zijn geneesmiddelen die het ontstekingsproces in je gewrichten tegengaan. Ze verhinderen dat je gewrichten verder beschadigd geraken. Het zijn geen pijnstillers.
Je arts volgt regelmatig het effect van de behandeling. Dat doet hij via:
- een bloedonderzoek;
- een onderzoek van het gewricht;
- een algemeen lichamelijk onderzoek.
Hiermee kijkt hij na of:
- de reumatoïde artritis onder controle is;
- de medicatie geen bijwerkingen veroorzaakt, zoals:
- maagdarmklachten;
- leverstoornissen;
- bloedarmoede (anemie);
-
daling van het aantal witte bloedcellen (leukopenie) met een grotere kans op infectie.
Meer dan de helft van de mensen met reumatoïde artritis is 6 maanden na de start van de behandeling klachtenvrij.
Vaak krijg je in het begin van de behandeling een korte tijd cortisone bij. Dat komt omdat DMARDs traag werken terwijl een snelle controle van de ontsteking belangrijk is. Langdurig gebruik van cortisone is evenwel te vermijden.
Biologicals en synthetische DMARDs
Heeft de behandeling met klassieke DMARDs geen effect, dan zijn er biologicals en de synthetische DMARDs. Dat zijn ook DMARDs, maar met vaak een krachtigere werking.
Je mag geen behandeling met biologicals of synthetische DMARDs krijgen als je een onderliggende (sluimerende) infectie hebt.
Andere medicatie
Je arts kan je ook andere medicatie voorschrijven:
Geneesmiddel | Doel | Opmerking |
Paracetamol of ontstekingsremmers (bijv. ibuprofen) | Extra pijnstilling | Bespreek dit met je arts als dat nodig hebt |
Gewrichtsontsteking lokaal verminderen | Lokaal in te spuiten in het gewricht | |
Calcium- en vitamine D-supplementen | Risico op botontkalking (osteoporose) tegengaan bij gebruik van cortisone |
Operatie
- De medicatie tegen reumatoïde artritis wordt steeds beter. Daarom zijn operaties tegenwoordig minder nodig.
- Zijn je gewrichten beschadigd en heb je er erg veel last van? Dan kan de reumatoloog aan een chirurg vragen of een operatie bij jou mogelijk en zinvol is.
- Na een operatie moet je revalideren en het gewricht voldoende en aangepast bewegen via training. Dat is zeer belangrijk voor een goed resultaat.
Wat kan je samen met je kinesitherapeut doen?
Beweging en advies
Als je aan reumatoïde artritis lijdt, volgt de kinesitherapeut je van dichtbij op. In overleg met jou en rekening houdend met je specifieke situatie, geeft hij je:
- voorlichting en advies;
- instructies over bewegen;
- informatie over:
- de invloed van bewegen op:
- het verloop van je aandoening;
- je functioneren.
- de mogelijke positieve effecten van bewegen op je gezondheid;
- het praktische aanbod van beweeg- en sportmogelijkheden, bijv. ‘Bewegen Op Verwijzing’:
- Samen met een coach stel je een beweegplan op.
- Hij zorgt ervoor dat dit plan in je dagelijkse routine past.
- Hij motiveert je om het beweegplan uit te voeren én vol te houden. Je wordt dus goed opgevolgd.
- de invloed van bewegen op:
Activeren kan je leren
Ervaar je onoverkomelijke hindernissen om te bewegen? Dan kan je kinesitherapeut je begeleiden om opnieuw te (leren) bewegen.
Je kinesitherapeut:
- geeft je voorlichting en advies;
- maakt je bewust dat bewegen:
- een gunstige invloed heeft op je algemene gezondheid;
- je helpt om ook nadien een gezonde levensstijl aan te houden.
- superviseert tijdelijk je bewegingsactiviteiten.
Het is belangrijk dat je erin slaagt om te bewegen.
- Bewegen:
- is absoluut veilig;
- verbetert je levenskwaliteit;
- zorgt er mee voor dat je je fysiek en mentaal beter voelt;
- vermindert je risico op hart- en vaatziekten;
- verlicht vaak je pijn, ook al ondervind je in het begin nog ongemakken;
- verbetert de beweeglijkheid in je gewrichten;
- verbetert je spierkracht, waardoor:
- je beter kan functioneren;
- je je gewrichten weer beter kan aansturen.
- Gaandeweg zal je merken dat je:
- weer plezier krijgt in bewegen;
- opnieuw normaal kan bewegen, mogelijk net als voorheen of zelfs beter;
- dagelijks functioneren weer beter wordt.
Maatwerk
Samen met je kinesitherapeut kan je bespreken:
- wat je wil bereiken;
- wat voor jou haalbaar is, ondanks je gezondheidsproblemen.
Hij kan je uitleg geven over:
- het verloop van reumatoïde artritis en de mogelijke gevolgen op je functioneren;
- de behandelopties en je eigen rol daarin;
- de oefentherapie en de resultaten die je mag verwachten;
- een meer actieve levensstijl met voldoende rust;
- een mogelijke aanpassing van de intensiteit van de inspanning volgens jouw aanvoelen zodat bewegen en oefenen voor jou haalbaar wordt;
- hoe je de oefeningen zelfstandig kan uitvoeren en/of opnemen in je dagelijkse routine;
- hoe je kan deelnemen aan beweeg- en sportprogramma’s, die ook plezierig zijn.
Wanneer wandelen, fietsen of zwemmen niet (goed) lukken, kan hij samen met jou:
- specifieke bewegingen oefenen;
- de kwaliteit van en de hoeveelheid beweging veilig opdrijven;
- alledaagse bewegingen oefenen bij specifieke gewrichts- of vermoeidheidsklachten.
Je kinesitherapeut kan je ook over een langere periode begeleiden als:
- moeilijkere alledaagse bewegingen niet lukken;
- je aandoening niet goed onder controle geraakt en je gewricht(en) duidelijk verstoord is/zijn;
- je dagelijks last ondervindt en je gewrichten erg zijn aangetast;
- je langdurig functieverlies hebt;
- je gewrichtsproblemen je thuis of op het werk parten spelen.
Probeer ook na de begeleiding van je kinesitherapeut zo actief mogelijk te blijven. Pas dan wordt de begeleiding zinvol op langere termijn.