Stoelgangtransplantatie is nog ver van bewezen als behandeling voor de ziekte van Parkinson

Waar komt dit nieuws vandaan?

Op 4 april 2024 schreven verschillende nieuwsbronnen, waaronder VRT NWS (1) en De Standaard (2), dat een stoelgangtransplantatie de symptomen van de ziekte van Parkinson zou verbeteren. Dat werd getest aan de Universiteit Gent bij 46 patiënten met de ziekte van Parkinson.

Tijdens de studie kregen de patiënten stoelgang getransplanteerd. De stoelgang werd ingebracht via een sonde in de neus en rechtstreeks toegediend in de dunne darm. De helft kreeg stoelgang van gezonde mensen zonder de ziekte van Parkinson, die andere darmbacteriën bevat. De andere helft kreeg zijn of haar eigen stoelgang getransplanteerd, wat telde als een placebo.

Na twaalf maanden vertoonden de deelnemers die stoelgang kregen van een gezonde donor een verbetering van hun motorische klachten, zoals spierstijfheid en beven. Bovendien hadden ze minder last van constipatie, een veelvoorkomende klacht bij de ziekte van Parkinson.

Bron

• Vuylsteke de Laps, X. Stoelganstransplantatie helpt mensen met Parkinson, blijkt uit onderzoek UGent. VRT NWS. 4 april 2024.
• Dedulle, M. “Dit kan het leven van miljoenen mensen verbeteren”: Gentse wetenschappers ontdekken wel zeer opmerkelijke behandeling voor Parkinson. De Standaard. 4 april 2024.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Wat hebben darmen te maken met de ziekte van Parkinson?

Het eiwit dat in de hersenen de ziekte van Parkinson veroorzaakt (alfa-synucleïne) vind je ook in onze darmen. Als dat eiwit in de hersenen gaat samenklonteren, krijg je symptomen van de ziekte van Parkinson, zoals spierstijfheid en beven. Bij sommige parkinsonpatiënten zien we jaren vóór de typische symptomen opduiken ook darmklachten zoals constipatie. Dat zou komen omdat het eiwit ook in hun darmen gaat samenklonteren. Waarom dat gebeurt, is nog niet helemaal duidelijk, maar onderzoek suggereert dat darmbacteriën daarbij een rol spelen (3, 4).

Onderzoekers denken dat de geklonterde eiwitten vanuit de darmen via een lange zenuw, de nervus vagus, in de hersenen belanden, waar het de ziekte van Parkinson zou versnellen. Daarom wordt onderzocht of het vervangen van de darmbacteriën van parkinsonpatiënten door gezonde bacteriën, zoals bij een stoelgangtransplantatie, kan helpen om de ziekte te vertragen en de symptomen te verminderen (3, 4). 

Stoelgangtransplantatie nog niet bewezen als effectieve behandeling

Er bestaat heel weinig onderzoek over stoelgangtransplantatie als behandeling bij de ziekte van Parkinson en de resultaten ervan zijn onduidelijk. Deze Gentse studie is het eerste onderzoek dat iets meer patiënten voor een langere tijd opvolgde, maar jammer genoeg kunnen we er geen belangrijke conclusies uithalen. Redenen daarvoor zijn:

• Met slechts 46 patiënten, waarvan 22 een behandeling kregen, is dit een kleine groep proefpersonen. Bovendien werd de stoelgangtransplantatie enkel getest bij parkinsonpatiënten jonger dan 65 jaar, die geen vergevorderde ziekte van Parkinson hadden. We kunnen dus geen conclusies trekken voor álle parkinsonpatiënten.
• In de behandelde groep werden slechts kleine verbeteringen gezien van de motorische symptomen. Het verschil met de placebogroep was niet heel groot. Er werden ook veel andere symptomen onderzocht – zoals vermoeidheid, depressieve klachten en geheugenklachten – maar daarop scoorden de behandelde patiënten niet beter. Integendeel: ze waren zelfs meer vermoeid dan de placebogroep.
  • Het onderzoek bewijst overigens niet dat de stoelgangtransplantatie de oorzaak was van de verbeteringen. Dat moet verder onderzocht worden.
• Hoewel er minder constipatie was bij de behandelde groep, was die verbetering zo klein dat ze niet merkbaar was voor de patiënten zelf. De verbetering was alleen te zien op medische beelden.
• Dit onderzoek bewijst niet dat een stoelgangtransplantatie de ziekte kan afremmen. Dat moet verder onderzocht worden.
• Deze studie werd gefinancierd met een beurs voor wetenschappelijk onderzoek (3).

We besluiten dat deze studie wel van belang is voor het onderzoek naar stoelgangtransplantatie bij de behandeling van de ziekte van Parkinson, maar dat er nog heel veel vraagtekens zijn en dat de verbetering van bepaalde symptomen eerder minimaal is. Er is veel meer onderzoek nodig om te bepalen of stoelgangtransplantatie echt kan helpen bij de ziekte van Parkinson.

Conclusie

In sommige gevallen (niet bij iedereen) gaan darmklachten vooraf aan de ziekte van Parkinson. Vandaar de hypothese dat darmbacteriën misschien een rol spelen bij deze ziekte. Onderzoekers van de UGent hebben daarom de mogelijkheden van stoelgangtransplantatie onderzocht bij een kleine groep parkinsonpatiënten. De resultaten waren erg beperkt: een lichte verbetering van het beven en de spierstijfheid, maar bijvoorbeeld niet van de mentale symptomen. Stoelgangtransplantatie is op dit moment nog ver van een effectieve behandeling voor de ziekte van Parkinson. 

Referenties

• (3) Bruggeman A, Vandendriessche C, Hamerlinck H, et al. Safety and efficacy of faecal microbiota transplantation in patients with mild to moderate Parkinson’s disease (GUT-PARFECT): a double-blind, placebo-controlled, randomised, phase 2 trial. The Lancet, eClinicalMedicine 2024;71: 102563.
• (4) Tansey M G, Wallings R L, Houser M C, et al. Inflammation and immune dysfunction in Parkinson disease. Nature Reviews Immunology 2022;22: 657-673.