Marleen Finoulst Verschenen op 05/03/2020

In het nieuws

Je ligt in bed en bent klaarwakker, maar compleet verlamd. Je bent je bewust van alles wat er rondom jou gebeurt, maar zit gevangen in je eigen lichaam. En alsof dat nog niet erg genoeg is, begin je te hallucineren en komen je ergste nachtmerries tot leven.

Factcheck

Slaapverlamming is een angstaanjagend fenomeen waarbij je tijdens de slaap enkele minuten helder wakker bent terwijl je niet kan bewegen en je ogen niet kan openen. Soms treden hallucinaties op. Slaapverlamming is geen ziekte en ook niet gevaarlijk. Vermoedelijk heeft het te maken met een kortdurend bewustzijn tijdens de remslaap. Wie erg angstig wordt, kan geholpen worden met psychotherapie. Ook een goede slaaphygiëne helpt.

Lees verder »

Waar komt dit nieuws vandaan?

Het verhaal kwam in het nieuws omdat enkele bekende sterren (Temptation verleidster Pommeline en Youtubester Jamilla Baidou) hieraan lijden. Het is geen verzinsel, maar een vrij onbekend fenomeen. Slaapverlamming (slaapparalyse) treedt op tijdens de slaap: je bent enkele minuten wakker terwijl je niet kan bewegen, je ogen niet kan openen en niet kan spreken. Dit gaat regelmatig gepaard met hallucinaties, zoals het gevoel hebben dat iemand in de kamer is of dat iemand je bedreigt, terwijl je niets kan doen.

Slaapverlamming treft naar schatting acht procent van de bevolking, al lopen de cijfers sterk uiteen. Het fenomeen komt bijvoorbeeld vaker voor bij mensen met diverse slaapproblemen, waaronder narcolepsie, rustelozebenensyndroom en slaapapneu. Daarnaast komt het ook geregeld voor bij mensen met een posttraumatisch stresssyndroom, angstproblemen en paniekstoornissen. Ook personen met een onregelmatig slaappatroon en een overmatige alcoholconsumptie zouden gevoeliger zijn voor dit fenomeen. De oorzaak van slaapverlamming is onbekend.

Bron

(1) D Denis, C French, A Gregory. A systematic review of variables associated with sleep paralysis. Sleep Medicine Reviews 2018;38:141-157.

Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?

Slaapverlamming is om begrijpelijke redenen angstaanjagend, maar het is geen ziekte op zich en het is niet gevaarlijk. Niet alle spieren zijn tijdelijk verlamd, de ademhalingsspieren blijven bijvoorbeeld rustig hun werk doen. Je kan dus nooit stikken. Het is ook een zeer tijdelijk fenomeen dat na enkele minuten vanzelf verdwijnt.

Slaapverlamming is van alle tijden en werd vaak in verband gebracht met paranormale verschijnselen. Onderzoekers vermoeden dat het te maken heeft met een kort ontwaken tijdens de remslaap. Dat is de slaapfase waarbij het brein zo actief is als overdag, terwijl we eigenlijk slapen en het lichaam extreem ontspannen is. Daardoor we niet kunnen bewegen. REM staat voor ‘rapid eye movements’: de ogen schieten tijdens deze fase van links naar rechts achter gesloten oogleden. De remslaap is ook de fase waarin we dromen.

Er bestaat op dit moment nog niet veel wetenschappelijk onderzoek over slaapverlamming. We vonden een overzichtsstudie met 42 kleine onderzoekjes (1). Daarin onderzochten ze ook mogelijke behandelingen.

Wanneer er geen onderliggende oorzaak is, zoals een slaapstoornis bijvoorbeeld, en mensen door de slaapverlamming angstig en gespannen worden, kunnen ze geholpen worden met cognitieve gedragstherapie. Wat ook helpt is een goede slaaphygiëne: een regelmatig slaappatroon nastreven, zes tot acht uur per nacht slapen en regelmatige lichaamsbeweging. Wat je beter kan vermijden is roken, veel alcohol of koffie vlak voor het slapen gaan. Op je rug slapen zou slaapverlamming ook bevorderen en kun je dan beter niet doen (2).

Conclusie

Slaapverlamming is een angstaanjagend fenomeen waarbij je tijdens de slaap enkele minuten helder wakker bent terwijl je niet kan bewegen en je ogen niet kan openen. Soms treden hallucinaties op. Slaapverlamming is geen ziekte en ook niet gevaarlijk. Vermoedelijk heeft het te maken met een kortdurend bewustzijn tijdens de remslaap. Wie erg angstig wordt, kan geholpen worden met psychotherapie. Ook een goede slaaphygiëne helpt.

Referenties

(2) https://www.nhs.uk/conditions/sleep-paralysis/

Gerelateerde richtlijnen
Vond je dit artikel nuttig?
Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.

Ook interessant

Nieuwsbrief

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief