Wat is het?
Postcoïtale anticonceptie of noodanticonceptie is het gebruik van middelen na onveilig vrijen om alsnog een mogelijke zwangerschap te voorkomen. Je hebt immers kans op een ongewilde zwangerschap wanneer je de pil (2 keer na elkaar) bent vergeten, het condoom is gescheurd of onbeschermd seksueel contact hebt gehad.
De opties om zwangerschap te voorkomen na onveilig vrijen (postcoïtaal) zijn:
- hormonale anticonceptie (morning-after pil),
- het koperspiraal.
Beide opties zorgen ervoor dat het bevruchte eitje zich niet innestelt in de baarmoeder. Dit moet zo snel mogelijk gebeuren na de coïtus (geslachtsgemeenschap) om een zwangerschap te voorkomen.
Hormonale anticonceptie
Als hormonale anticonceptie wordt tegenwoordig de 'noodpil' (of morning-afterpil) voorgeschreven. Deze bevat levonorgestrel (bv: Levodonna®) of ulipristalacetaat (EllaOne®).
De noodpil met levonorgestrel moet je ten laatste 72 uur na het onbeschermd vrijen innemen. Lichte misselijkheid is een frequente bijwerking van deze noodpil. De noodpil met ulipristalacetaat is een alternatief dat kan worden gebruikt binnen de 120 uur (5 dagen) na onbeschermde geslachtsgemeenschap. Ook hier zijn maag-darmklachten mogelijke bijwerkingen.
Deze noodpillen mag je uiteraard niet innemen in geval van zwangerschap. Als je borstvoeding geeft, volstaat het om na het innemen van de noodpil met levonorgestrel 8 uur te wachten voordat je weer borstvoeding geeft. De volgende voedingen kunt u afkolven en weggooien. In de tussentijd kunt u melk geven die u voor het innemen van de morning-afterpil afgekolfd heeft. Bij gebruik van de noodpil met ulipristalacetaat word je aangeraden 1 week te wachten met het geven van borstvoeding.
Koperspiraaltje
Het koperspiraaltje kan in de baarmoeder worden ingebracht tot maximaal vijf dagen na onbeschermde geslachtsgemeenschap. Het kan nadien ook ter plaatse blijven als voorbehoedsmiddel. Het inbrengen van een spiraal gebeurt via de vagina, doorheen de baarmoederhalsopening. Dat kan wat vervelend zijn en na de plaatsing ervaren sommige vrouwen een lastig gevoel in de onderbuik en soms wat bloedverlies.
Wanneer je arts vermoedt dat er een ontsteking is van de baarmoederhals, kan hij het spiraaltje wel plaatsen, maar zal hij onmiddellijk antibiotica voorschrijven en staaltjes nemen (om o.a. seksueel overdraagbare aandoeningen op te sporen).
Hoe groot is de kans op een ongewilde zwangerschap?
Wanneer je binnen de 3 dagen (d.i. 72 uur) na het onbeschermd seksueel contact de noodpil neemt, beperk je de kans op een ongewenste zwangerschap tot 1 à 2,5 %. Hoe eerder je de noodpil neemt, hoe kleiner de kans.
Wanneer is er sprake van onbeschermd seksueel contact?
Onbeschermd seksueel contact heb je wanneer je minstens tweemaal de pil vergeet in te nemen, het condoom scheurt of je geen voorbehoedsmiddelen gebruikt of ze niet correct gebruikt.
Wat kun je zelf doen?
Gebruik voorbehoedsmiddelen op de juiste manier. Wees bedacht op een mogelijke zwangerschap wanneer je onveilige seks hebt gehad.
Wanneer je, binnen de 4 uur na het innemen van de noodpil, moet overgeven of diarree hebt, moet je opnieuw contact opnemen met je arts. De werking van de pil is dan immers niet meer betrouwbaar.
Het is mogelijk dat na het innemen van de noodpil, je menstruatie op een andere dag begint dan gewoonlijk.
Vraag je arts om een zwangerschapstest wanneer je:
- meer dan 7 dagen overtijd bent;
- als de bloeding veel minder is dan normaal;
- wanneer je toch vermoedt dat je zwanger bent.
Denk eraan dat onveilig vrijen, naast zwangerschap, ook een risico inhoudt op het krijgen van soa’s (seksueel overdraagbare aandoeningen). Heb je hier twijfels over, raadpleeg dan je arts. Neem contact op met je arts als je nood hebt aan een vertrouwelijk gesprek, advies of ondersteuning.
Wat kan je arts doen?
Wanneer je onbeschermd hebt gevrijd, zal je arts je zo snel mogelijk de noodpil geven: liefst binnen de 72 uur, en maximaal tot 5 dagen na het onbeschermde contact. Hij kan je ook een noodspiraal adviseren, dit tot maximaal 5 dagen na het onbeschermde contact.
Naast deze noodanticonceptie is het belangrijk om goede voorbehoedsmiddelen te bespreken en hiermee onmiddellijk te starten. Je arts zal je bovendien aanraden om de eerstvolgende 7 dagen een condoom te gebruiken.
Moet je na het gebruik van de noodpil snel braken of heb je last van diarree, dan zal je arts eventueel een nieuwe dosis voorschrijven en kan medicatie tegen misselijkheid en braken nodig zijn.
Zijn er redenen om te vermoeden dat je toch zwanger bent, dan zal je arts een zwangerschapstest afnemen.
Meer weten?
https://www.thuisarts.nl/anticonceptie/ik-heb-onbeschermd-seks-gehad
https://www.thuisarts.nl/anticonceptiepil/ik-ben-pil-vergeten
http://www.seksualiteit.be/anticonceptie/noodsituaties
Bronnen
www.ebpnet.be
www.domusmedica.be/richtlijn hormonale anticonceptie