Het spiraaltje

Laatst aangepast op 03/10/2019

Wat is het?

Een spiraaltje is een voorbehoedsmiddel van ongeveer 3 cm groot dat door de huisarts of gynaecoloog in de baarmoeder wordt gebracht. Het is een zeer betrouwbare manier van anticonceptie.

Er bestaan twee soorten spiraaltjes: het koperspiraaltje en het hormoonspiraaltje.

Het koperspiraaltje

Een koperspiraaltje bestaat uit een klein frame van plastic met koperdraad eromheen. Het heeft de vorm van een T of ankertje. Het bevat geen hormonen, maar het aanwezige koper voorkomt op 2 manieren een zwangerschap:

Koper is giftig voor mannelijke zaadcellen en maakt deze onvruchtbaar wanneer ze de baarmoeder binnenkomen. Daardoor zijn ze niet of nauwelijks in staat om een eicel te bevruchten.
Koper maakt het slijmvlies van de baarmoeder ongeschikt voor innesteling van een bevruchte eicel.

Het hormoonspiraaltje

Een hormoonspiraaltje is een klein T-vormig voorwerp van plastic. Het geeft in je baarmoeder continu een kleine hoeveelheid progestageen af, een kunstmatig vrouwelijk geslachtshormoon vergelijkbaar met progesteron. Dat hormoon voorkomt op 2 manieren een zwangerschap:

Een bevruchte eicel kan zich niet innestelen in het baarmoederslijmvlies.
Het slijm van de baarmoederhals wordt ondoordringbaar voor zaadcellen.

Wat zijn de voordelen van een spiraaltje?

Spiraaltjes zijn zeer betrouwbaar.
Een pil kun je vergeten in te nemen, maar aan een spiraaltje hoef je niet te denken. Afhankelijk van het type kan een spiraaltje 3 tot 10 jaar ter plaatse blijven zitten.
Vrouwen ouder dan 35 jaar die roken nemen de pil beter niet, want deze combinatie verhoogt het risico op bloedklonters (trombose). In dat geval kan het spiraaltje wel veilig gebruikt worden, omdat het de kans op trombose niet verhoogt.
Ook tijdens de borstvoedingsperiode is het spiraaltje een veilige anticonceptiemethode.
Nadat het spiraaltje verwijderd is, kun je onmiddellijk weer zwanger worden.
Een koperspiraaltje kan tot 5 dagen na onveilig seksueel contact als noodanticonceptie worden gebruikt. Als je onveilige seks hebt gehad, kun je je arts vragen om een koperspiraal te (laten) plaatsen. Een koperspiraal werkt beter dan de noodpil.
Bij een hormoonspiraaltje is je menstruatie vaak minder pijnlijk en vermindert de hoeveelheid maandelijks bloedverlies. Je menstruatie kan soms zelfs volledig uitblijven.

Wat zijn de nadelen van een spiraaltje?

De voornaamste risico’s hebben te maken met het plaatsen van het spiraaltje zelf, nl. perforatie en risico op infecties. Het spiraaltje wordt soms ook uitgestoten door het lichaam. Deze risico's zijn echter uiterst zeldzaam.
Spiraaltjes veroorzaken meer vaginale afscheiding.
Je kunt je menstruatie niet zelf regelen.
Het spiraaltje beschermt niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's).
Een koperspiraaltje kan hevige en langere maandstonden uitlokken. Als dat te storend is, kun je overwegen om het spiraaltje te laten verwijderen.
Met een hormoonspiraaltje kun je last hebben van acne, hoofdpijn, duizeligheid en gezwollen borsten (door de lage dosis progestageen). Je kunt in het begin ook onregelmatig bloedverlies hebben.

Wanneer laat je best geen spiraaltje plaatsen?

Er zijn een aantal redenen om geen spiraaltje te laten plaatsen:

zwangerschap;
een recente infectie in het kleine bekken;
vaginaal bloedverlies zonder duidelijke oorzaak;
baarmoederhalskanker;
stollingsziekten;
abnormale anatomie van de vagina of baarmoeder;
voor koperspiraaltjes: een koperallergie of koperstapelingsziekte.

Hoe wordt een spiraaltje geplaatst?

Het plaatsen van een spiraaltje gebeurt door sommige huisartsen of door een gynaecoloog, bij voorkeur tijdens of op het einde van de menstruatie. Je neemt het best een uurtje op voorhand een ontstekingsremmende pijnstiller zoals ibuprofen.

Na een abortus kan een spiraaltje meteen worden geplaatst. Na een bevalling wacht je hiervoor best 6 à 8 weken.

Controle

Na de plaatsing van het spiraaltje ben je onmiddellijk beschermd tegen zwangerschap. Enkele weken na de plaatsing gebeurt het best een controle om na te gaan of het spiraaltje goed op zijn plaats zit. Daarna is het raadzaam om elke 2 tot 3 jaar op controle te gaan, of eerder als je last ondervindt.

Meer weten?

Bronnen

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.