Eerste hulp bij ontwrichting

Verschenen op 27/04/2020

Wat is het?

Een ontwrichting, ook wel luxatie genoemd, treedt op wanneer de oppervlakken van een gewricht van elkaar gescheiden worden. Het gewricht zal uit de kom schieten. Dit komt het vaakst voor in de schouder, aan de elleboog of in de vingers. Wanneer het gewricht niet volledig uit de kom ligt, kan deze er spontaan terug in schieten.

Gewrichten bestaan meestal uit een kop en een holte. Bij zeer beweeglijke gewrichten, zoals de schouderkom, is de holte klein in vergelijking met de kop. Daardoor is ontwrichting mogelijk.

Wat stel je vast?

Het slachtoffer:

heeft een gewricht dat abnormaal staat;
kan het gewricht niet meer normaal bewegen;
heeft hevige pijn, een zwelling en een blauwverkleuring ter hoogte het gewricht.

Bij een open ontwrichting:

heeft het slachtoffer een wonde met bloedverlies;
zijn soms botfragmenten zichtbaar.

Aanbeveling

Zorg ervoor dat het slachtoffer het gewricht zo weinig mogelijk beweegt.
Trek wegwerphandschoenen aan als het gaat om een open ontwrichting.
Ga na wat er mis is.
Bel 112 wanneer:
- de onderste ledematen ontwricht zijn;
- je twijfelt.
Verleen verdere eerste hulp:
- Bij een ontwrichting van de bovenste ledematen:
  - Breng het slachtoffer zelf naar het ziekenhuis of bel 112 als je twijfelt.
  - Verwijder de ringen van het slachtoffer.
Bij een gesloten ontwrichting:
- Koel het gewricht maximaal twintig minuten af.
- Gebruik hiervoor ijsblokjes in een zakje water, een koelzakje of koud water.
Bij een open ontwrichting:
- Druk voorzichtig op de wonde om de bloeding te stoppen.
- Maak een steriel kompres nat met water of een waterig, niet-verkleurend ontsmettingsmiddel. Dek hiermee de open breuk af.