In het nieuws
Wat doe je als je je enkel verzwikt? Leg je er een warme kruik op of zoek je ijsblokjes? De adviezen lopen uiteen. Wat zegt de wetenschap?
Factcheck
Acute letsels, zoals een verstuiking, koel je best zo snel mogelijk af. Gebruik daarvoor koud water, een koelzakje of ijsblokjes in een washandje. Op die manier beperk je de zwelling en de pijn. Afkoelen doe je maximaal 20 minuten. Herhaal het eventueel een paar keer tijdens de eerste en tweede dag. Na 48 uur heeft koelen geen zin meer. Als je het omgekeerde doet en een acuut letsel opwarmt, dan vererger je de symptomen.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Vooral sporters lopen vaak kwetsuren op zoals kneuzingen, verstuikingen en spierscheuren. De vraag is dan: koelen of verwarmen? Daar bestaat nog weleens twijfel over (1).
Je enkel kan je verstuiken wanneer je gewricht plots naar binnen klapt. Bijvoorbeeld tijdens het lopen of bij het neerkomen na een sprong. Dat gaat gepaard met pijn, zwelling en eventueel een blauwe plek aan het gewricht. Meestal kan je nog steunen op je voet. Als dat echt niet lukt, dan is je enkel misschien gebroken en moet je naar de dokter.
Om de schade bij een verstuiking tot een minimum te beperken, is koelen de boodschap. Gebruik daarvoor koud water, ijsblokjes in een zakje water of washandje, of een koelzakje.
Bron
(1) Belgische Massage Federatie. Wat te doen bij een kwetsuur? Koelen of verwarmen?
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Door de verstuikte enkel af te koelen, vernauwen de bloedvaten. Gevolg:
- Er treedt minder zwelling op.
- De ontstekingsreactie kan niet voluit op gang komen.
- Het is allemaal minder pijnlijk.
Dat afkoelen doe je best zo snel mogelijk na de verstuiking: in de eerste uren heeft afkoelen het meeste effect, terwijl het na 48 uur zinloos is.
Koel niet langer dan 20 minuten af. Als je dat onaangenaam vindt, kan je het koelen onderbreken en na een pauze herhalen. Langer afkoelen dan 20 minuten vergroot het effect niet. Bovendien zal je lichaam ter compensatie meer bloed naar de afgekoelde plek sturen, wat je net wil vermijden.
Het is ook nuttig om je (sport)schoen aan te houden in de eerste uren na de verstuiking. Dat beperkt de zwelling.
Een gulden regel: acute letsels koel je altijd af. Verwarmen kan deugd doen in een latere fase. Als je op een pas opgelopen verstuiking de zere plek opwarmt, dan vererger je de symptomen. Opwarmen heeft eventueel wel een plaats na de eerste dagen.
Ga naar je arts als:
- de zwelling zeer uitgesproken is;
- het lidmaat een abnormale stand vertoont;
- het lidmaat abnormaal (on)beweeglijk is;
- het slachtoffer gevoelsstoornissen heeft;
- de pijn niet overgaat na 20 minuten koelen;
- het slachtoffer tekenen van het compartimentsyndroom vertoont;
- je twijfelt.
Conclusie
Acute letsels, zoals een verstuiking, koel je best zo snel mogelijk af. Gebruik daarvoor koud water, een koelzakje of ijsblokjes in een washandje. Op die manier beperk je de zwelling en de pijn. Afkoelen doe je maximaal 20 minuten. Herhaal het eventueel een paar keer tijdens de eerste en tweede dag. Na 48 uur heeft koelen geen zin meer. Als je het omgekeerde doet en een acuut letsel opwarmt, dan vererger je de symptomen.