Verstuikte enkel

Wat is het?

Als je je voet plots omslaat, kan je je enkel verstuiken of verzwikken. Meestal gebeurt dat tijdens een sportactiviteit.

Wanneer je enkel omslaat, komen de gewrichtsbanden (ligamenten) van je buitenenkel onder spanning te staan. Daardoor rekken ze te veel uit en kunnen er kleine scheurtjes ontstaan.

Hoe kan je het herkennen?

• Je voelt een scherpe pijn, meestal aan je buitenenkel of op je voet.
• Je enkel zwelt op en kan blauw verkleuren.
• Je kan doorgaans nog op je voet steunen, maar je kan hem niet meer afrollen.

Kan je niet meer op je voet staan? Dan heb je mogelijk een enkelbreuk.

Je enkel kan:

• licht verstuikt zijn;
  • In dat geval moet je ongeveer 2 weken rekenen vooraleer je hersteld bent.
• zwaar verstuikt zijn.
  • In dat geval heb je meer tijd nodig om te herstellen, zo’n 6 tot 8 weken.

In beide gevallen raadpleeg je het best je huisarts.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Om de diagnose van een verstuikte enkel te stellen:

• stelt je arts je vragen;
• onderzoekt hij je enkel nauwkeurig;
• vraagt hij zo nodig een foto van je enkel aan.

Bevraging

Je arts stelt je vragen:

• Hoe en wanneer heb je je enkel omgeslagen?
• Kon je nadien nog op je voet steunen?
• Wat deed je al om je klachten te verminderen (bijv. koelen, pijnstiller nemen, zalf aanbrengen)?
• Heb je vroeger al eens je enkel verstuikt?
• Neem je medicatie (bijv. bloedverdunners)?
• Welke job oefen je uit?
• Sport je (vaak)?

Lichamelijk onderzoek

Je arts onderzoekt je enkel:

• Daarbij let hij vooral op tekenen die kunnen wijzen op een barst of breuk.

• Hij past een regel toe (de ‘Ottawa Ankle Rules’) waarmee hij:
  • de kans op een breuk kan inschatten;
  • kan beslissen of een foto van je enkel nodig is of niet.

• Als je arts geen aanwijzingen vindt voor een breuk, dan kan hij je vragen om na enkele dagen op controle te komen:
  • Dan zijn de pijn en zwelling minder.
  • Zo kan hij een betere inschatting maken.

Wat kan je zelf doen?

Eerste dagen na de verstuiking

Tijdens de eerste 3 dagen (fase van de ontsteking) doe je het volgende:

• Laat je enkel rusten:
  • Belast hem niet, tenzij de klachten meevallen.
  • Je kan eventueel tijdelijk krukken gebruiken.

• Als je erge pijn hebt, kan je:
  • je enkel koelen met ijs gedurende 15 tot 20 minuten, 1 tot 3 keer per dag;
  • je voet omhoog leggen;
  • paracetamol en een ontstekingsremmende zalf gebruiken;
    • Als je klachten daarmee onvoldoende afnemen, dan kan je je arts vragen of je de zalf mag vervangen door een ontstekingsremmer, zoals ibuprofen of diclofenac.
  • je arts vragen of hij een steunverband, tape of brace in jouw geval nuttig vindt.

Eerste herstelfase

Tijdens de eerste herstelfase (van de 4^de tot 10^de dag na de verstuiking) mag je je enkel proberen te bewegen. Probeer daarbij:

• binnen je pijngrenzen te blijven;
• je voet normaal af te rollen;
• manken met een stijve voet te vermijden.
  • Dat is niet goed voor het herstel.

Verdere herstelfase

Tijdens de verdere herstelfase (van de 11^de dag tot 6 weken na de verstuiking):

• is het absoluut noodzakelijk dat je zelf thuis traint en oefent;
  • Je kinesitherapeut geeft je de nodige instructies (zie verder).

• kan je, afhankelijk van de ernst van de verstuiking en het soort werk dat je doet, je dagelijkse activiteiten eventueel hernemen;
  • Dat gebeurt steeds in overleg met je arts, arbeidsarts en zo nodig je kinesitherapeut (zie verder).

• kan je, na goedkeuring van je arts en kinesitherapeut, je sportactiviteiten stilaan weer opbouwen.

Wat kan je arts doen?

Een enkelverstuiking vraagt geen ingrijpende behandeling.

Je arts :

• wacht af en volgt je herstel op;

• geeft je advies over:
  • hoe je de zwelling kan verminderen (ijspack);
  • welke medicijnen je kan nemen om de pijn te verminderen (pijnstillers, ontstekingsremmers):
    • Ontstekkingsremmers kunnen het natuurlijke genezingsproces stoppen of vertragen.
    • Het is dus belangrijk dat je het gebruik van deze middelen bespreekt met je arts.
  • wanneer je je enkel stilaan opnieuw mag belasten.

• kan je, bij erge pijn in de eerste tiental dagen, eventueel een steunverband, tape of brace voorschrijven;

• kan, wanneer je na 3 dagen nog niet met je volle gewicht kan steunen op je enkel, overwegen een open gipsverband aan te leggen voor maximaal 10 dagen;

• verwijst je door naar een kinesitherapeut voor aangepaste oefentherapie (zie verder).

Wat kan je samen met je kinesitherapeut doen?

Al in een vroeg stadium van de behandeling van een enkelverstuiking kan je kinesitherapeut veel voor jou betekenen.

Tijdens de verschillende herstelfases bekijkt hij samen met jou hoe je:

• je klachten kan verlichten of verhelpen, bijv. door:
  • een compressieverband te dragen om de pijn en zwelling tegen te gaan;
  • je enkel te laten intapen of een brace te dragen (afhankelijk van de ernst, zwelling en fase van herstel);
  • je enkel manueel te mobiliseren.

• meer en vooral gepast kan oefenen om, naargelang je specifieke situatie (bijv. werk) en doelen (bijv. sportactiviteiten):
  • je enkel zo snel en zo goed mogelijk opnieuw normaal te laten functioneren;
  • de beweeglijkheid en spierkracht van je enkel te verbeteren;
  • de belasting van je enkel langzaam en op een veilige manier op te drijven;
  • de stabiliteit van je enkel te verbeteren.

• na herstel een nieuw letsel kan voorkomen door bijv.:
  • gepaste schoenen te dragen, volgens de omstandigheden;
  • de spieren van je onderbenen te versterken;
  • stabiliserende oefeningen gericht op coördinatie en evenwicht in te bouwen in je sportactiviteiten en dagelijkse activiteiten;
  • je enkel (tijdelijk) in te tapen of tijdelijk een brace te dragen als je een risicovolle sport beoefent.

Meer weten?

• https://defysiotherapeut.com/aandoeningen-en-klachten/verstuikte-enkel/
• https://www.thuisarts.nl/verstuikte-enkel

Bronnen

• https://www.ebpnet.be
• Nationale KCE-richtlijn 'Enkelverstuiking: diagnose en behandeling'
• KNGF-richtlijn (enkelletsel)