In het nieuws
Eind juni stelde Robert Kennedy, hoofd van de Amerikaanse gezondheidsdienst, griepvaccins in vraag omdat ze thiomersal bevatten. Volgens Kennedy is dat puur vergif. Het nieuws verspreidde zich als een lopend vuurtje en maakt ook bij ons ouders ongerust over de veiligheid van kindervaccins.
Conclusie
Thiomersal is verwant aan kwik, maar het is zelf niet giftig. Het werd vroeger in zeer kleine doses toegevoegd aan vaccins, omdat het ontsmettend werkt en veilig is. Vaccins zaten tot de jaren 1990 vaak in flacons die meermaals werden aangeprikt om meerdere personen te kunnen vaccineren (multidosis-vaccins). Sinds 2000 is dat niet meer nodig, omdat vaccins in monodosis-verpakkingen zitten. Daarom bevatten vaccins al lang geen thiomersal meer. Alleen sommige griepvaccins, die een zeldzame keer nog in een multidosis-flacon zitten, bevatten nog thiomersal.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Op 26 juni 2025 verscheen een artikel op de Amerikaanse nieuwssite Politifact over thiomersal in vaccins en hoe dat bewaarmiddel opnieuw onder vuur ligt door toedoen van de Amerikaanse secretary of health Robert Kennedy (1). Thiomersal is verwant aan kwik. Het werd vroeger voor veel vaccins als hulpstof gebruikt. Tegenwoordig is het nog te vinden in sommige griepvaccins, maar niet in vaccins voor zuigelingen of schoolkinderen. Van die griepvaccins wil Kennedy af, omdat thiomersal volgens hem kankerverwekkend en giftig zou zijn.
Robert Kennedy schreef in 2014 een boek over thiomersal en vaccins, waarin hij ervoor pleitte om de stof onmiddellijk uit vaccins te verwijderen. Kennedy laat zich vandaag omringen door meerdere vaccin-tegenstanders, die meegaan in zijn discours tegen thiomersal en zijn boodschap versterken (2).
Het bericht leidt tot ongerustheid over de grenzen heen. Ook in Vlaanderen hebben ouders zich gemeld met vragen over ‘kwik in vaccins’.
Bron
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Thiomersal is een stof die verwant is aan kwik. Maar er zijn twee vormen van kwik:
- Methylkwik: deze stof is giftig.
- Ethylkwik: dit is de stof in vaccins. Deze stof is niet giftig. Ethylkwik stapelt zich ook niet op in het lichaam.
Thiomersal (ethylkwik) werd vanaf de jaren 1930 gebruikt als ontsmettingsmiddel (decontaminatie-middel) in vaccins, omdat besmetting met bacteriën bij de ontwikkeling van vaccins toen vaker voorkwam. Het was toen ook gebruikelijk om met één flacon verschillende personen te kunnen vaccineren (multidosis-vaccins). Daarom moest men het flacon meermaals aanprikken, met een theoretisch verhoogd risico op besmetting. Thiomersal werd uitgebreid getest op veiligheid en gebruikt in zeer kleine hoeveelheden, in vaccins die ook snel werden afgebroken in het lichaam.
Toen de wereld in de jaren 1970 geconfronteerd werd met kwikvervuiling (het giftige methylkwik) bij vissen, deelde thiomersal, het onschuldige broertje, mee in de klappen. Opnieuw werd deze stof zeer uitgebreid onderzocht en werd de veiligheid herbevestigd (3).
Met de introductie van vaccins in monodosis (één dosis per flacon) verdween het mogelijke risico op besmetting van de vaccins. Daardoor was thiomersal niet langer nodig en raakte het in onbruik. Maar dat leidde opnieuw tot onnodig argwaan.
Een andere reden waarom thiomersal niet langer gebruikt wordt in vaccins en in andere farmaceutische producten (vroeger zat het ook in oogdruppels), is het risico op overgevoeligheidsreacties.
Vandaag wordt thiomersal nog zelden gebruikt, alleen in sommige griepvaccins die meerdere doses bevatten.
In Europa zijn er al lang geen vaccins meer op de markt die thiomersal bevatten, op enkele uitzonderlijke griepvaccins (multidosis-vaccins) na.
Conclusie
Thiomersal is verwant aan kwik, maar het is zelf niet giftig. Het werd vroeger in zeer kleine doses toegevoegd aan vaccins, omdat het ontsmettend werkt en veilig is. Vaccins zaten tot de jaren 1990 vaak in flacons die meermaals werden aangeprikt om meerdere personen te kunnen vaccineren (multidosis-vaccins). Sinds 2000 is dat niet meer nodig, omdat vaccins in monodosis-verpakkingen zitten. Daarom bevatten vaccins al lang geen thiomersal meer. Alleen sommige griepvaccins, die een zeldzame keer nog in een multidosis-flacon zitten, bevatten nog thiomersal.
