In het nieuws
Op 3 oktober schreef Het Laatste Nieuws dat een nieuw stappenplan voor huisartsen het aantal antibioticavoorschriften met een kwart kan verminderen. Artsen gebruiken daarbij een eenvoudig belissingsschema en een snelle vingerpriktest om te bepalen welke kinderen veilig kunnen genezen zonder antibiotica. Zo kunnen we de steeds verdere oprukkende antibioticaresistentie tegengaan.
Conclusie
De Belgische ARON-studie toont dat een eenvoudig stappenplan met een snelle bloedtest artsen helpt om minder antibiotica voor te schrijven aan zieke kinderen, zonder risico voor hun gezondheid. Dat is goed nieuws voor elk gezin: je kind krijgt een behandeling op maat en we houden antibiotica werkzaam voor wie ze echt nodig heeft.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Het artikel in Het Laatste Nieuws van vrijdag 3 oktober gaat over de Belgische ARON-studie, een groot onderzoek dat in het toonaangevende tijdschrift The Lancet verscheen (1). ARON staat voor Antibiotic Reducing Opportunities for Children with Infections in Primary Care [Mogelijkheden om antibiotica te verminderen bij kinderen met infecties in de eerstelijnszorg].
- In 171 huisartsen- en kinderartspraktijken werd bij 6.750 kinderen (met als leeftijd 6 maanden tot 12 jaar) een eenvoudig stappenplan getest.
- In de groep die met het stappenplan werkte, kreeg 16% een antibioticum bij het eerste bezoek, tegenover 22% in de gewone zorg.
- Er waren geen nadelen: de kinderen herstelden even snel en hadden niet meer onderzoeken of ziekenhuisopnames nodig.
Bron
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Antibioticaresistentie blijft een groot probleem
Antibioticaresistentie betekent dat bacteriën ongevoelig worden voor antibiotica die vroeger wél werkten. Daardoor vallen belangrijke medicijnen weg en worden behandelingen steeds moeilijker of zelfs onmogelijk.
In Europa sterven jaarlijks tienduizenden mensen door resistente bacteriën, met ook honderden sterfgevallen per jaar in België. Het is daarom belangrijk om niet onnodig antibiotica voor te schrijven voor banale luchtweginfecties. Die worden vaak door een virus veroorzaakt, waardoor antibiotica er niet voor werken. Ook vaccins kunnen helpen in de strijd tegen antibioticaresistentie.
Antibiotica zijn soms echt nodig, maar bij jonge kinderen is het gebruik ervan ook gelinkt aan het ontstaan van darmaandoeningen. Redenen genoeg dus om er voorzichtig mee om te springen.
Wat houdt het stappenplan in?
Het plan combineert drie onderdelen (2):
- een kort schema waarmee de arts ernstige infecties kan uitsluiten en zo kan bepalen welke kinderen waarschijnlijk een milde aandoening hebben;
- een snelle bloedtest (CRP-test) bij kinderen waarbij een ernstige infectie niet met zekerheid kan worden uitgesloten en de arts toch nog antibiotica overweegt;
- duidelijke uitleg aan de ouders over wat ze thuis moeten opvolgen en wanneer ze opnieuw contact moeten opnemen.
Deze combinatie helpt om artsen meer zekerheid te geven en ouders gerust te stellen, zodat antibiotica alleen nog worden voorgeschreven als ze echt nodig zijn.
De bloedtest wordt enkel gebruikt bij kinderen waarbij de arts na het eerste onderzoek niet zeker is of het om een ernstige infectie gaat. De vingerprik is dus niet bedoeld om bacteriën rechtstreeks op te sporen, maar helpt de arts om bij twijfel een beter onderbouwde beslissing te nemen. Kinderen verdragen de vingerprik goed.
Zowel ouders als artsen vonden het stappenplan veilig en gemakkelijk in gebruik.
Wat is een CRP-test?
De CRP-test meet de hoeveelheid C-reactief proteïne (CRP) in het bloed. Dat is een stof die stijgt bij ontsteking. De test gebeurt met een klein vingerprikje en het resultaat is er na ongeveer vier minuten.
- Een lage waarde wijst er meestal op dat de infectie niet ernstig is en dat antibiotica dus niet nodig zijn.
- Een hogere waarde kan wijzen op een ernstigere infectie, waarbij de arts extra waakzaam moet zijn en soms verder onderzoek of een antibioticum overweegt.
Volgens de onderzoekers werkt de test het best in combinatie met een beoordeling door de arts: eerst kijkt de arts naar de algemene toestand van het kind,en alleen bij twijfel gebruikt hij of zij de test. Op die manier wordt de kans kleiner dat de arts onnodig antibiotica voorschrijft.
De test is minder geschikt bij kinderen die nog maar kort koorts hebben, omdat de CRP-waarde dan nog niet is gestegen. De CRP-sneltest is goedkoop en kan bij de huisarts worden uitgevoerd met een klein toestel dat het resultaat binnen enkele minuten weergeeft.
Helpen zulke snelle tests echt?
Uit een grote analyse van verschillende studies blijkt dat snelle CRP-tests in de huisartsenpraktijk het antibioticagebruik met ongeveer een kwart kunnen verminderen, zonder dat kinderen trager genezen of vaker moeten worden opgenomen in het ziekenhuis (3). De test werkt dus goed, zolang artsen duidelijke richtlijnen volgen over hoe ze het resultaat moeten interpreteren.
Voor volwassenen zijn er ook aanwijzingen dat deze aanpak onnodig antibioticagebruik kan verminderen, maar dat moet nog verder bestudeerd worden.
Wat doet België tegen antibioticaresistentie?
België heeft een nationaal actieplan tegen antimicrobiële resistentie (4). Dat plan brengt de gezondheidszorg, landbouw en het milieu samen onder één beleid – een zogenaamde One Health-aanpak. Belangrijke doelen zijn:
- verstandig gebruik van antibiotica bij mensen én dieren;
- goede opvolging en registratie van gebruik en resistentie;
- opleiding en bewustmaking van zorgverleners en het publiek;
- meer onderzoek en innovatie.
De Belgische ARON-studie past perfect in dat plan: ze toont dat huisartsen, met de juiste hulpmiddelen, minder antibiotica kunnen voorschrijven zonder risico’s voor hun jonge patiënten. Vooral bij bronchitis en acute oorontstekingen wordt er vaak onnodig antibiotica voorgeschreven.
Wat betekent dit voor jou en je kind?
- Je kind krijgt enkel een antibioticum als het echt nodig is. Dat vermindert de kans op bijwerkingen, zoals diarree of huiduitslag.
- Soms stelt de arts een snelle bloedtest voor, via een prikje in de vinger. Het resultaat helpt om te beslissen of een antibioticum zinvol is.
- Minder antibiotica betekent niet slechtere zorg. Kinderen herstellen even goed en ouders krijgen duidelijke uitleg wanneer ze opnieuw moeten bellen of langskomen.
Conclusie
De Belgische ARON-studie toont dat een eenvoudig stappenplan met een snelle bloedtest artsen helpt om minder antibiotica voor te schrijven aan zieke kinderen, zonder risico voor hun gezondheid. Dat is goed nieuws voor elk gezin: je kind krijgt een behandeling op maat en we houden antibiotica werkzaam voor wie ze echt nodig heeft.
Referenties
- (2) Verbakel JY, Burvenich R, D’hulster E, et al. A clinical decision tool including a decision tree, point-of-care testing of CRP, and safety-netting advice to guide antibiotic prescribing in acutely ill children in primary care in Belgium (ARON): a pragmati.
- (3) Smedemark SA, Aabenhus R, Llor C, et al. Biomarkers as point-of-care tests to guide prescription of antibiotics in people with acute respiratory infections in primary care. Cochrane Database Syst Rev 2022;10(10):CD010130.
- (4) FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. Belgisch Nationaal Actieplan ‘One Health’ voor de bestrijding van antimicrobiële resistentie (AMR) 2020-2024.