Wat is het?
Bloedbraken is het gevolg van een bloeding in het eerste deel van het maagdarmstelsel (mond, slokdarm, maag of twaalfvingerige darm). Bloedbraken is niet hetzelfde als het ophoesten van bloed (hemoptoë), waarbij het bloed uit de longen afkomstig is.
De meest voorkomende oorzaken van bloedbraken zijn:
- spataders van de slokdarm (slokdarmvarices), i.e. sterk uitgezette aders onder de slijmvlieslaag van de slokdarm, als gevolg van een chronische leverziekte zoals cirrose;
- een Mallory-Weiss-scheur, d.i. een scheur die door krachtig braken ontstaat in het maagslijmvlies, meestal ter hoogte van de overgang van slokdarm naar maag;
- een maagzweer, d.i. een zweer in de beschermende slijmvlieslaag van de maag of de twaalfvingerige darm;
- maagerosie, d.i. een oppervlakkige beschadiging van het maagslijmvlies, die vooral voorkomt bij ouderen die ontstekingsremmers nemen.
Hoe vaak komt het voor?
Van alle patiënten die met spoed moeten worden geopereerd, is in 5% van de gevallen sprake van een acute maag- darmbloeding; 80% van de bloedingen situeert zich in het bovenste deel van het maagdarmstelsel.
Hoe kan je het herkennen?
Bloedbraken is, zoals het woord zegt, het uitbraken van bloed. De kleur van het bloed kan gaan van helderrood in geval van een plotse hevige bloeding, tot teerachtig zwart bij een langzame bloeding, wanneer het bloed langer in de maag blijft.
Een plotse, hevige bloeding op zeer korte tijd geeft altijd aanleiding tot tekenen van shock: bleekheid, koud zweet, snelle hartslag, dalende bloeddruk en duizeligheid bij rechtstaan. Ook een normale bloeddruk bij iemand met een hoge bloeddruk kan wijzen op beginnende shock.
Trage, zeer gestage bloedingen blijven soms een hele tijd onopgemerkt. Het lichaam past zich hieraan aan. Het eerste teken van de bloeding is dan dikwijls zwarte, plakkerige stoelgang (melena).
Bij bloedbraken door slokdarmspataders is het gebraakte bloed helderrood. Deze bloedingen stoppen vaak snel, maar beginnen weer gemakkelijk. Ze kunnen levensbedreigend zijn.
Bij een Mallory-Weiss-scheur is er eerst krachtig uitbraken van de maaginhoud, met nadien braken van een meestal grote hoeveelheid helder bloed. Het bloeden stopt doorgaans spontaan.
Een maagzweer geeft hevige maagpijn en men braakt helder bloed. De bloeding is vaak trager en langduriger. Ook oud bloed komt dan in de stoelgang terecht, die zwart en teerachtig kleurt.
Een maagerosie gaat gepaard met ongeveer dezelfde klachten als een maagzweer.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts vraagt of je ontstekingsremmers (hebt) gebruikt, of je vroeger maagzweren hebt gehad, hoeveel alcohol je drinkt, of je een levercirrose hebt (gehad) en of het bloedbraken plots is begonnen en of je duizelig bent bij het rechtstaan.
Tijdens het lichamelijk onderzoek gaat de arts op zoek naar tekenen van shock, en kan hij een rectaal onderzoek doen omdat bloed in de stoelgang of donkere teerachtige ontlasting erop wijst dat er een bloeding aan de gang is. Hij gaat verder na of er tekenen zijn van een chronische leverziekte, zoals een grote of harde lever, borstvorming en geelzucht.
Bij ernstig bloedbraken word je met spoed verwezen voor verder onderzoek en dringende behandeling. Om de exacte oorzaak van het bloedbraken te achterhalen, gebeurt er een onderzoek van het bovenste maagdarmstel met een flexibele buis met camera (gastroscopie).
Wat kan je arts doen?
De arts zorgt er in eerste instantie voor dat je niet in shock gaat. Toediening van bloed en serum kan nodig zijn.
Daarna spoort hij zo snel mogelijk de oorzaak van het bloeden op en wordt de bloeding gestopt.
Slokdarmspataders
Bij slokdarmspataders krijg je eerst en vooral geneesmiddelen toegediend die de druk in de slokdarmspataders verlaagt.
Antibioticatherapie is nodig in geval van levercirrose.
Bij spataders die blijven bloeden, wordt een soort ballon in de slokdarm gebracht, die bij opblazen de spataders dichtdrukt en de bloeding doet stoppen. Daarna kan de arts een weefselverhardend middel in de spataders inspuiten.
Scheur
De diagnose van een Mallory-Weiss-scheur gebeurt aan de hand van een gastroscopie. Een kleine scheur die een beetje bloedt door de kracht van het braken, hoeft vaak niet behandeld te worden, maar voor grote scheuren is een chirurgische ingreep soms nodig.
Maagzweer
Een bloedende maagzweer wordt tijdens een gastroscopie behandeld door in het bloedvat adrenaline te injecteren, het bloedvat dicht te branden, met een verwarmingssonde te behandelen of in te smeren met een speciale lijm. Na 24 uur controleert de arts of het bloeden is gestopt. Blijft het resultaat met deze behandelingen uit, dan is een ingreep nodig.
Tijdens de gastroscopie neemt de arts ook kleine stukjes weefsel (biopsies) uit de zweer weg om microscopisch te laten onderzoeken op de bacterie Helicobacter pylori. Is deze bacterie in de maag aanwezig, dan wordt een antibioticabehandeling gestart. De Helicobacter pylori-bacterie kan maagzweren veroorzaken.
Zuurremmers hebben geen effect op de bloeding zelf, maar voorkomen wel dat een maagzweer gaat bloeden.
Maagerosie
De behandeling van een bloedende maagerosie verloopt volgens dezelfde principes als die van een maagzweer.
Om terugkerende bloedingen te voorkomen, gaat men na of iemand echt nood heeft aan ontstekingsremmers of aspirines.
De arts kan een behandeling met zuurremmers overwegen.