Wat is HPV?
Het humaan papillomavirus (HPV) bestaat uit een groep virussen die de huid en slijmvliezen van de geslachtsorganen en aarsstreek bij mannen en vrouwen kunnen besmetten en zo wratachtige letsels kunnen veroorzaken. Af en toe besmetten ze ook het mondslijmvlies en de keel.
De letsels kunnen goedaardig zijn, maar kunnen ook kwaadaardig worden en kanker veroorzaken.
Besmetting met het virus gebeurt via seksueel contact. Je kan ook zonder penetratie besmet raken met het virus: door huidcontact in de buurt van de vagina of penis.
Er bestaan meer dan honderd verschillende soorten HPV. Slechts enkele daarvan veroorzaken kanker.
Hoe vaak komt een HPV-infectie voor?
Infectie door HPV komt vaak voor. Drie op de vier mensen raken tijdens hun leven met het virus besmet.
De meeste infecties genezen vanzelf. Soms gaat de infectie niet weg. Dat gebeurt meer bij mensen met een verminderd afweersysteem, bijvoorbeeld in het geval van hiv-besmetting, chemotherapie, medicatie die het immuunsysteem onderdrukt en bij ouderen.
Hoe kan je een HPV-infectie herkennen?
De meeste infecties geven geen klachten en genezen vanzelf.
Soms gaat de infectie niet weg. Het virus kan jaren aanwezig blijven zonder klachten te veroorzaken.
De meest typische klachten zijn platte, wratachtige letsels op de geslachtsorganen en rond de anus (condylomata). Als ze doorgroeien in de plasbuis, kan je pijn hebben bij het plassen. Soms is er dan wat bloed in de urine.
Naast wratten kan HPV ook letsels veroorzaken die kunnen overgaan tot voorlopers van kanker. Het gaat dan vooral over baarmoederhalskanker en in mindere mate over andere vormen van kanker, zoals kanker van de vagina, vulva, anus, penis en hoofd- en halskanker.
Hoe stelt je arts een HPV-infectie vast?
Genitale wratten
Wratachtige letsels kan je arts met het blote oog zien.
Genitale wratten zijn bijna altijd goedaardig. Heel af en toe wordt een stukje weefsel weggenomen en onderzocht (biopsie) om zeker te zijn dat er niets ernstigers aan de hand is.
Voorlopers van baarmoederhalskanker
Om na te gaan of er voorstadia zijn van baarmoederhalskanker is een uitstrijkje nodig.
Wat kan je zelf doen?
Symptomen? Ga naar de dokter
Merk je bij jezelf of bij je partner wratachtige letsels op de geslachtsorganen, rond de anus of in de mond? Ga dan langs bij je dokter. Blijf er zeker niet mee rondlopen: de letsels worden groter en kunnen kwaadaardig worden.
Vaccinatie
Er bestaan twee vaccins tegen de gevaarlijkste types van HPV.
Het HPV-vaccin Gardasil 9:
- is gratis voor meisjes en jongens in het eerste jaar secundair onderwijs;
- biedt minstens 14 jaar bescherming;
- wordt aangeboden door het CLB;
- is vooral geschikt voor wie nog niet seksueel actief is.
Het vaccin is bedoeld om HPV-besmetting te voorkomen. Het kan een besmetting niet genezen.
Uitstrijkje (preventieve screening)
Alle vrouwen tussen 25 en 64 jaar kunnen gratis een uitstrijkje laten nemen. Doe dat elke 3 jaar (als je tussen 25 en 19 jaar bent) of elke 5 jaar (als je tussen 30 en 64 jaar bent). Je kan hiervoor terecht bij je huisarts of gynaecoloog.
Ook als je gevaccineerd bent, blijft een uitstrijkje absoluut noodzakelijk. Besmetting kan je immers niet helemaal voorkomen.
Condoom
Een condoom biedt geen volledige bescherming tegen HPV, maar verlaagt wel de kans op besmetting met 70%. Het is dus zeker zinvol, ook om je tegen andere seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) te beschermen.
Let op: je kan ook zonder penetratie besmet raken met het virus: door huidcontact in de buurt van de vagina of penis.
Wat kan je arts doen?
Er bestaat geen behandeling tegen HPV. Je afweersysteem moet het virus zelf opruimen.
Genitale wratten
Genitale wratten verdwijnen vaak vanzelf.
Soms is een behandeling nodig. De wratachtige letsels worden meestal behandeld met een crème, laser of bevriezing. Grotere wratten kan je ook chirurgisch laten verwijderen.
Uitstrijkje
Een uitstrijkje wordt afgenomen door je huisarts of gynaecoloog. Als in dat uitstrijkje afwijkende cellen of een hoog-risico-HPV worden gevonden, dan wordt je doorverwezen voor verder onderzoek (een colposcopie).
Bij een colposcopie kijkt de gynaecoloog met een speciale microscoop (colposcoop) naar je baarmoederhals. Als er afwijkingen te zien zijn, wordt een stukje weefsel weggenomen om in het labo te onderzoeken. Dat heet een biopsie.
De kans dat je baarmoederhalskanker hebt, is klein. Vaak gaat het om een voorstadium dat vrij eenvoudig te behandelen is.
Meer weten?
- Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker (uitstrijkje)
- Alles over vaccineren: humaan papillomavirus (HPV)
- Alles over kanker: HPV
- MSD Belgium: HPV
- FarmaInfo: informatie over geneesmiddelen
- Luister naar onze podcast over vaccinatie.