Kinkhoest

Aangepast op 20/06/2019

Wat is het?

Kinkhoest is een zeer besmettelijke infectie van de bovenste luchtwegen. Ze wordt veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis. De infectie wordt doorgegeven via speekseldruppeltjes in de lucht, die geproduceerd worden bij hoesten en niezen.

Hoe vaak komt het voor?

Het voorkomen van kinkhoest varieert en hangt af van hoe goed de bevolking beschermd is door vaccinatie. Het vaccin tegen kinkhoest is opgenomen in het basisvaccinatieschema, dat voor zuigelingen start op de leeftijd van 2 maanden. Daardoor komt kinkhoest vooral voor bij kinderen jonger dan 3 maanden, alsook bij niet-gevaccineerde of gedeeltelijk gevaccineerde oudere kinderen.

Om jonge zuigelingen te beschermen, worden zwangere vrouwen tussen 24 en 32 weken zwangerschap gevaccineerd. Hiernaast wordt aan volgende personen aangeraden zich te laten vaccineren ('cocoonvaccinatie'):

gezins- en familieleden van een zuigeling;
andere mensen die frequent in contact zullen komen met een pasgeboren baby;
alle personen die werken met kleine kinderen.

Hoe kun je het herkennen?

Kinkhoest bij een kind verloopt in verschillende fasen:
- Het begint met een gewone verkoudheid, een loopneus, niezen, een beetje koorts en een lichte hoest.
- Binnen 2 weken wordt de hoest zwaar en volgen er hoestaanvallen, gekenmerkt door een gierende ademhaling en het ophoesten van taai slijm.
- De aanvallen zijn 's nachts vaak erger, wat erg uitputtend kan zijn voor het kind.
- Het hoesten bemoeilijkt vaak het eten, drinken en ademen. Hierdoor daalt de eetlust en verliest het kind vaak gewicht.
- Door de aanvallen kan het kind braken of blauw verkleuren door zuurstofgebrek.
- Na 2 tot 4 weken maken de kenmerkende hoestbuien plaats voor een losse hoest die nog enkele weken kan aanhouden.
- Vaak blijven de luchtwegen nog lange tijd overgevoelig. Hoestbuien kunnen dan worden uitgelokt door stress, sigarettenrook of temperatuursveranderingen (zoals bij het eten van een ijsje). Vaak wordt dan onterecht aan astma gedacht.
Volwassenen en oudere kinderen die een kinkhoestinfectie doormaken, vertonen meestal weinig specifieke symptomen. Vaak hebben ze alleen last van een hoest, die van mild tot hevig kan gaan en lange tijd kan aanhouden (meer dan 3 weken).
Bij premature en pasgeboren baby’s is de hoest vaak volledig afwezig. Volgende symptomen treden op in de plaats:
- stoppen met ademen;
- blauwverkleuring van lippen, vingers en tenen (door zuurstoftekort).

Deze situatie is bijzonder gevaarlijk, omdat ze kan leiden tot hersenschade en zelfs tot overlijden.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Je arts zal kinkhoest vermoeden op basis van de typische symptomen, en de eventuele aanwezigheid van kleine epidemieën.

Bij personen met aanhoudende hoestbuien neemt de arts wat slijm af achter in de neus en laat hij eventueel een bloedonderzoek uitvoeren. Helaas zijn deze testen niet heel gevoelig, zodat een negatieve test de ziekte niet uitsluit.

Wat kun je zelf doen?

Hoest- en nieshygiëne

Kinkhoest wordt verspreid via uitgehoeste vochtdruppeltjes. Je kunt dit tegengaan met een goede hoest- en nieshygiëne:

Gebruik bij voorkeur papieren wegwerpzakdoekjes.
Ook een mondmaskertje kan nuttig zijn.
Was regelmatig je handen na hoesten of niezen.

Vaccinatie

Vaccinatie is uiterst belangrijk om kinkhoest te voorkomen.

Omdat de bescherming in de loop van de tijd afneemt, zijn herhalingsinentingen nodig. Ook als je bent gevaccineerd, kun je dus kinkhoest krijgen. De ziekte verloopt dan wel veel minder uitgesproken. Doorgaans is er dan enkel sprake van een aanhoudende hoest.
Vaccinatie tegen kinkhoest maakt deel uit van het basisvaccinatieschema voor zuigelingen in Vlaanderen.
Daarnaast stelt de Vlaamse Overheid gratis vaccins ter beschikking voor zwangere vrouwen en voor alle personen die in nauw contact komen met een zuigeling.
Ook de tienjaarlijkse herhalingsvaccinatie tegen tetanus (Triaxis) bevat het kinkhoestvaccin.

Wat kan je arts doen?

Behandeling

Bij gevaccineerde kinderen en volwassenen heeft kinkhoest een eerder goedaardig verloop.
Zuigelingen en ongevaccineerde kinderen met kinkhoest worden onmiddellijk opgenomen in het ziekenhuis voor een gepaste behandeling en ondersteuning.
- In bepaalde gevallen, zeker bij ongevaccineerde zuigelingen, blijft een behandeling met antibiotica belangrijk om verdere infectieverspreiding te voorkomen.
- Hoe vroeger de behandeling gestart wordt, hoe doeltreffender, omdat de besmettelijke periode zo korter wordt.
Voor wie al langer dan een maand hoestbuien heeft, is een behandeling nog weinig zinvol. In dat geval wacht de persoon best spontane genezing af.

Je arts is verplicht om de ziekte te melden bij het agentschap Zorg en Gezondheid.

Preventie

Volgende personen worden uit voorzorg behandeld:

alle gezinsleden uit een gezin met een kinkhoestpatiënt én een kind jonger dan 1 jaar;
een kind met ernstige hart- of longproblemen;
een zwangere vrouw vanaf een zwangerschapsduur van 24 weken.