Wat is het?
Een pneumokokkeninfectie wordt veroorzaakt door de bacterie Streptococcus pneumoniae of de pneumokok. Zo’n infectie is de belangrijkste oorzaak (30-40%) van longontsteking.
Pneumokokken
Een pneumokok is een bacterie. Er bestaan meer dan 90 verschillende types pneumokokken. Je kan de bacterie ‘dragen’ zonder er ziek door te zijn.
De bacterie zit dan in je neusholte. Door te niezen en te hoesten, komt de bacterie in de lucht.
Pneumokokken veroorzaken ook middenoorontsteking en sinusitis (ontsteking van de sinussen of aangezichtsholten).
Invasieve pneumokokkeninfectie
Als de bacterie in je bloedbaan of zenuwstelsel terechtkomt, spreken we van een invasieve of veralgemeende pneumokokkeninfectie. Je wordt dan ernstig ziek.
- Kinderen jonger dan 5 jaar lopen dan meestal een bloedvergiftiging of hersenvliesontsteking op.
- Volwassenen kunnen een ernstige longontsteking (longontsteking met bacteriën in het bloed) krijgen.
Bij wie en hoe vaak komt het voor?
Pneumokokkeninfecties komen vaker voor bij jonge kinderen en personen ouder dan 65 jaar1.
Tot de grootste risicogroep voor veralgemeende infecties behoren:
- oudere personen;
- mensen met een verminderde afweer;
- personen bij wie de milt werd verwijderd.
Hoe voorkom je een ernstige pneumokokkeninfectie?
Vaccinatie tegen pneumokokkeninfecties
Er zijn vier verschillende vaccins beschikbaar. Vraag raad aan je arts. Die kan je zeggen welk vaccin voor jou de beste keuze is of welk vaccinatieschema je het best volgt.
De vaccins worden niet terugbetaald. Enkel het vaccin voor zuigelingen (8 en 16 weken) en jonge kinderen (12 maanden) wordt terugbetaald. Dat vaccin maakt deel uit van het basisvaccinatieschema.
Er is onvoldoende bewijs dat het vaccin een longontsteking door pneumokokken echt voorkomt. Toch tonen studies aan dat bij ouderen en sommige risicogroepen het vaccin invasieve infecties met de helft vermindert. Daarom laten die personen zich bij voorkeur vaccineren.
Ouderen en risicogroepen
Behoor je tot een van de volgende 3 groepen? Dan is een pneumokokkenvaccinatie aangeraden:
Groep 1
volwassenen met een verhoogd risico op een pneumokokkeninfectie, o.a. door:
- een verminderde weerstand (bijv. orgaan- of stamceltransplantatie, hiv);
- afwezigheid van een (werkzame) milt;
- bepaalde erfelijke vormen van bloedarmoede.
Groep 2
volwassenen met (chronische) aandoeningen en risicofactoren zoals:
- hart-, long-, lever-, en nierfalen;
- roken en alcoholmisbruik;
- bepaalde erfelijke spierziekten;
- diabetes.
Groep 3
gezonde personen vanaf 65 jaar
Vaccinatieschema
Je arts kiest een passend vaccin en schema. Daarvoor kijkt die steeds naar je leeftijd en de risicogroep waartoe je behoort.
85-plussers
Momenteel zijn er weinig gegevens over het effect van pneumokokkenvaccinatie boven de leeftijd van 85 jaar. Op individuele basis kan de behandelende arts een persoon ouder dan 85 jaar vaccineren. Dat gebeurt volgens het voorgestelde schema van groep 3.
Bijwerkingen
- Bijwerkingen van het vaccin beperken zich doorgaans tot een gevoelige plek op de injectieplaats.
- Dat komt voor bij 3% van de ingeënte personen na de eerste vaccinatie en bij 11% na hervaccinatie.
- Ernstige bijwerkingen zijn zeldzaam.
- Ontwikkelde je een ernstige overgevoeligheidsreactie op een vorige dosis of een van de bestanddelen van het vaccin? Dan mag je het vaccin niet toegediend krijgen.
Meer weten?
http://www.laatjevaccineren.be/pneumokokken
Bronnen
- Van de Vyver N, Govaerts F, Pilaet A. Preventie van ernstige pneumokokkeninfecties bij volwassenen. Huisarts Nu 2005;34(10):588-96.