Wat is het?
Aambeien, ook hemorroïden of speen genoemd, zijn het gevolg van de uitzetting en verzakking van het bloedvatrijke zachte weefsel in en rond de anus.
Ze ontstaan vaak door een verhoogde druk rond de anus. Deze druk ontstaat door hard persen, bijv. bij constipatie, harde stoelgang, een bevalling of bij langdurig hoesten.
Aambeien zijn onschuldig, maar kunnen vervelende symptomen veroorzaken. Vaak verdwijnen ze vanzelf, maar keren de symptomen ook weer terug. In sommige gevallen vormt zich een bloedklonter in de aambei en krijgt deze geen bloed meer. Dat leidt tot een (zeer) pijnlijke trombose.
Hoe vaak komt het voor?
Aambeien komen zeer vaak voor. Ongeveer 30% van de volwassenen heeft er ooit last van.1
Hoe kun je het herkennen?
Het belangrijkste teken van aambeien is bloedverlies. Meestal is dit beperkt, en zie je enkel wat bloed op het toiletpapier na de ontlasting of in de slip. Soms druipt het bloed in de toiletpot na de ontlasting. Ook jeuk of een ongemakkelijk gevoel rond de anus komt nogal eens voor.
Naargelang de ernst van de aambeien worden vier graden onderscheiden:
- Graad 1: er is enkel een beginnende uitzakking van de weefsels, die uitwendig niet zichtbaar is.
- Graad 2: de aambeien worden zichtbaar bij het persen, maar verdwijnen weer bij ontspannen.
- Graad 3: de aambeien puilen naar buiten uit, maar je kunt ze nog terugduwen met de vinger.
- Graad 4: je kunt de aambeien niet meer terugduwen; ze zijn continu uitwendig zichtbaar.
In geval van een getromboseerde aambei heb je zeer veel pijn rond de anus. Zitten kan onmogelijk zijn. Er zit een harde, donkerrode zwelling langs de anus.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
- De meeste artsen doen eerst een eenvoudige inspectie om na te gaan of er uitwendig zichtbare aambeien zijn, en of er geen andere oorzaak is voor de klachten. Tijdens het onderzoek word je gevraagd om te persen.
- Daarna volgt altijd een inwendig onderzoek. Met de vinger voelt de arts naar de aanwezigheid van inwendige aambeien. Terzelfdertijd kan hij nagaan of er aan de uitgang van de endeldarm geen gezwellen aanwezig zijn. Bij mannen kan de arts ook de prostaat onderzoeken.
- Soms bekijkt de arts de binnenkant van de anus met een korte metalen staaf. Bij twijfel zal hij je altijd doorverwijzen voor een bijkomend kijkonderzoek van de dikke darm (colonoscopie).
Wat kun je zelf doen?
Het onderhouden van een goede, malse stoelgang is van groot belang. Zorg daarom voor een voeding met voldoende afwisseling en genoeg vezels: eet veel groenten en fruit, en vooral veel rauwkost, en drink steeds voldoende.
Als je slecht naar het toilet kunt, en eerder harde stoelgang hebt, kun je tijdelijk een laxeermiddel nemen. Bespreek dit met je arts.
Consulteer zeker je arts als je ouder bent dan 50 jaar en voor het eerst rood bloedverlies hebt. Vooral bloed vermengd met de stoelgang is een alarmsignaal. Dit kan het eerste teken zijn van een darmgezwel.
Wat kan je arts doen?
Aambeien die geen last geven, behoeven geen verdere behandeling.
Geneesmiddelen hebben slechts een beperkte plaats binnen de behandeling van aambeien. Vooral constipatie moet behandeld worden, eventueel met een gepast laxeermiddel.
- Bij storende aambeien kan het soms voldoende zijn om een crème aan te brengen. Ook kunnen ze met een rubberbandje worden afgebonden. Dit de huisarts of specialist (gastro-enteroloog) uitvoeren. Na een week vallen de afgeknelde aambeien af.
- Soms wordt er een vloeistof in de aambei gespoten die ervoor zorgt dat ze verschrompelt (sclerotherapie).
- Grotere aambeien die uit de aars puilen kunnen via een kleine ingreep worden uitgesneden.
- Een bloedklonter wordt onder plaatselijke verdoving verwijderd.
Meer weten?
https://www.thuisarts.nl/aambeien/ik-heb-last-van-aambeien
Bronnen
1 Acheson AG, Scholefield JH. Management of haemorrhoids. BMJ. 2008;336:380-3.