Wat is verstopping?
Sommige mensen hebben drie keer per dag ontlasting, anderen drie keer per week. Wanneer je moeilijker of minder vaak stoelgang maakt dan gewoonlijk, spreken we van verstopping, constipatie of obstipatie.
Lees verder onder de afbeelding
Oorzaak
Verstopping kan plots ontstaan of langer aanwezig zijn. Dat hangt af van de oorzaak van de verstopping. Meestal komt verstopping niet door een aandoening. Verschillende factoren kunnen meespelen, bijvoorbeeld:
- je levensstijl:
- gebrek aan beweging;
- niet genoeg vezels;
- niet genoeg drinken;
- niet naar het toilet gaan als je aandrang voelt (bijvoorbeeld op het werk of op school).
- geneesmiddelen zoals:
- opioïden (sterke, verdovende pijnstillers);
- ijzer- en calciumpreparaten;
- maagzuurremmers;
- antidepressiva;
- …
- lichamelijke of psychische aandoeningen:
- een functionele oorzaak, waardoor de stoelgang te snel of te traag door de darm passeert:
- Je bekkenbodemspieren of buikspieren werken niet goed of verkeerd.
- Je darm werkt trager dan normaal.
Hoe vaak komt verstopping voor?
Verstopping komt regelmatig voor. Ongeveer 1 tot 3 op de 10 mensen heeft ooit klachten van verstopping. Bij (immobiele) ouderen kan dat zelfs oplopen tot 8 op de 10 mensen.
Het probleem wordt vermoedelijk ernstig onderschat. De meeste mensen gaan hiervoor niet naar de dokter.
Hoe kan je verstopping herkennen?
Je kan deze klachten hebben:
- Je vindt het moeilijk om stoelgang te maken, ook al ga je vrij regelmatig naar het toilet.
- Je maakt niet vaak genoeg stoelgang.
- Je hebt harde stoelgang.
- Je hebt het gevoel dat je darmen niet helemaal leeg zijn nadat je naar het toilet bent geweest.
- Je hebt soms buikpijn of een opgeblazen gevoel.
Bij verstopping blijft de stoelgang te lang in de dikke darm zitten, waardoor hij harder en droger wordt. Doordat je vaak hard moet persen, kan je ook last krijgen van aambeien en aarskloofjes.
Is je enige klacht dat je moeilijk naar het toilet kan gaan en heb je geen andere klachten? Dan mag je vrij gerust zijn dat er geen ziekte aan de basis ligt.
Verstopping is een probleem waarvan je meestal een aantal dagen last hebt. Ga naar je arts als het langer dan enkele weken duurt.
Verstopping als gevolg van een aandoening
Er zijn ook situaties waarin onderliggende aandoeningen een rol spelen.
Ga naar je arts:
- als je klachten van verstopping (bijvoorbeeld hardere of minder frequente stoelgang) plots optreden;
- als je zwarte stoelgang hebt;
- als er bloed in je stoelgang zit;
- als je pijn hebt bij het ontlasten;
- als je gewicht verliest;
- als je het gevoel hebt dat iets je ontlasting blokkeert, alsof er iets in de weg zit;
- als een stuk van je darm naar buiten komt.
Hoe stelt je arts verstopping vast?
Je arts stelt je vragen over:
- je stoelgangpatroon;
- je eet- en beweeggewoontes;
- je klachten;
- je (familiale) voorgeschiedenis.
Vervolgens onderzoekt je arts je buik.
Indien nodig gebeurt er ook een rectaal onderzoek. Daarbij voelt je arts voorzichtig met een gehandschoende vinger in je anus om te controleren of er bijvoorbeeld harde stoelgang of een vernauwing zit. Zo’n onderzoek gebeurt alleen met jouw toestemming.
Als je arts vermoedt dat een onderliggende aandoening de oorzaak is van je verstopping, vraagt die extra onderzoeken aan, zoals:
- een bloedonderzoek;
- een radiografie (röntgenfoto) van je buik;
- een coloscopie.
- Bij een coloscopie wordt met een camera de binnenkant van je dikke darm bekeken.
- Als er letsels te zien zijn op je darm, neemt de arts een klein stukje weefsel weg voor verder onderzoek (een biopsie).
Wat kan je zelf doen?
Bij de meeste mensen is verstopping geen teken van een onderliggende aandoening. Enkele veranderingen in levensstijl helpen dan meestal al veel:
Gezond eten
Voldoende vezels zijn belangrijk voor een vlotte stoelgang. Ze zorgen ervoor dat je ontlasting meer volume heeft en zachter is. Dat prikkelt je darm om samen te trekken, zodat je makkelijker naar het toilet kan gaan. Vezels vormen ook voeding voor goede darmbacteriën.
Vezels vind je vooral in:
- volkoren granen, zoals volkoren brood, bruine rijst, volkoren pasta en havermout;
- groenten en fruit;
- peulvruchten, zoals linzen, kikkererwten en witte bonen;
- noten en zaden.
Die voedingsmiddelen bevatten verschillende soorten vezels. Door goed af te wisselen, krijg je het beste resultaat.
Dierlijke producten zoals vlees, kaas of melk bevatten geen vezels.
Genoeg drinken
Vezels werken het best als je ook genoeg drinkt. Streef naar 1,5 tot 2 liter vocht per dag. Water is de beste keuze, maar je kan afwisselen met koffie of thee.
Een glas water bij het opstaan helpt soms om je darmen op gang te brengen.
Genoeg bewegen
Beweging stimuleert de darmen. Probeer elke week 150 tot 300 minuten matig tot intensief te bewegen. Dat komt neer op een halfuur per dag, maar het mag ook in stukjes: bijvoorbeeld drie keer 10 minuten of twee keer een kwartier.
Wandelen, fietsen, tuinieren of zwemmen zijn allemaal goede opties. Elke stap telt.
Probeer lang stilzitten te vermijden. Sta regelmatig even recht om je benen te strekken.
Goede toiletgewoontes
- Ga meteen naar het toilet als je aandrang voelt. Stel dat niet uit, ook al heb je het druk. Door de aandrang te negeren, voel je die op den duur minder goed. Dan blijft de stoelgang langer in je darmen, waardoor die harder en droger wordt. Dat veroorzaakt verstopping.
- Neem voldoende tijd voor een toiletbezoek. Maar blijf ook niet te lang zitten, want dat vergroot de kans op aambeien.
- Zorg voor een comfortabele houding.
- Een vast moment op de dag, bijvoorbeeld na het ontbijt, kan helpen om je darmen te trainen.
Hebben de tips hierboven niet geholpen? Bespreek dit dan met je zorgverlener.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
Levensstijl aanpassen
Bij de meeste mensen is verstopping geen teken van een onderliggende aandoening. Enkele veranderingen in levensstijl helpen dan meestal al veel (zie Wat kan je zelf doen?).
Een diëtist of Bewegen Op Verwijzing-coach kan samen met jou bekijken welke aanpassingen zinvol zijn. Je arts kan je daarnaar doorverwijzen.
Ook goede toiletgewoontes zijn belangrijk.
Medicatie of supplementen
Gebruik je geneesmiddelen of supplementen die verstopping kunnen veroorzaken? Dan bekijkt je arts of er een alternatief bestaat of dat de dosis verminderd kan worden.
Laxeermiddelen
Als dat niet voldoende helpt, zal je huisarts laxeermiddelen voorschrijven. Er bestaan verschillende soorten:
- Sommige werken snel, maar mag je slechts kort gebruiken.
- Andere zijn bedoeld voor langdurig gebruik en werken trager.
| Gebruik laxeermiddelen of natuurlijke producten zoals supplementen of laxerende thee alleen nadat je dat hebt besproken met je apotheker of arts. Zo weet je of ze geschikt zijn voor jouw situatie en hoelang je ze mag gebruiken. |
Kinesitherapie
In specifieke gevallen, als er een functioneel probleem wordt vastgesteld, kan biofeedback-training soms nuttig zijn. Een gespecialiseerde kinesist helpt je dan om je darm opnieuw te trainen om stoelgang vlotter naar buiten te helpen.
Meer weten?
- De voedingsdriehoek: tips om gezond te eten
- De bewegingsdriehoek: tips om meer te bewegen
- Bewegen Op Verwijzing
- Thuisarts.nl:
- Adviseert je arts of apotheker een laxeermiddel? Op FarmaInfo.be vind je meer informatie over geneesmiddelen.