Wat is het?
Verkeer en industrie produceren afvalstoffen, waarvan een deel in de lucht terechtkomen. De voornaamste zijn fijn stof, gassen die koolstof en stikstof bevatten, en zware metalen zoals lood en cadmium.
Fijn stof wordt tegenwoordig beschouwd als verreweg de gevaarlijkste luchtverontreinigende stof. ‘Fijn’ slaat op de afmetingen van de stofdeeltjes. Die zijn zo klein dat ze erg diep tot in de kleinste longdeeltjes kunnen doordringen.
Bij de gassen is koolstofmonoxide het beste gekend als het gevaarlijke gas dat vrijkomt bij uitwasemingen van de kachel of van de geiser in de badkamer. Zware metalen komen tegenwoordig gelukkig veel minder voor, sinds de industrie is overgeschakeld op betere productiemethodes.
Er bestaan nationale richtlijnen voor de concentraties van zwaveldioxide, stikstofdioxide, koolstofmonoxide en fijn stof. Deze concentraties worden continu gemeten in grote steden.
Hoe kun je het herkennen?
De voornaamste ingangspoort van deze stoffen in ons lichaam is het ademhalingsstelsel. De meeste klachten zullen zich dan ook hier voordoen. Infecties van de luchtwegen, opstoten van astma en chronische bronchitis komen het meeste voor, met klachten als koorts, hoesten en kortademigheid. Inademen van koolstofmonoxide (CO) is zeer gevaarlijk. Typisch voor een CO-vergiftiging is de rode blos en de blauwe verkleuring van lippen, vingers en tenen. Het slachtoffer geraakt in coma en kan overlijden.
Hoe stelt je arts de diagnose?
Hij kan de lichamelijke klachten vaststellen. Het is echter zeer moeilijk om een verband te leggen met luchtvervuiling.
Als er een vermoeden is van te hoge CO-waarden kan men de brandweer contacteren om een meting uit te voeren.
Voor gewone luchtvervuiling kan een arts momenteel zeer moeilijk metingen organiseren om een eventuele link met de klachten te leggen. Een arbeidsgeneesheer of verzekeringsgeneeskundige van een ziekenfonds kan dit wel, wanneer verhoogde blootstelling op het werk vermoed wordt.
Wat kun je zelf doen?
Probeer zo veel mogelijk blootstelling aan fijn stof te vermijden.
Laat je kachel, gasfornuis of open haard goed onderhouden en controleren op de verplichte tijdstippen. Zorg ook steeds voor een goede verluchting van woon- en badkamer. Een CO-vergiftiging is altijd een dringende zaak: zet de vensters open en bel de spoeddiensten!
Als je gevoelige luchtwegen hebt, volg dan zo goed mogelijk de hygiënische richtlijnen (niet roken, sterk verontreinigde lucht vermijden,…) en eventuele behandeling met medicatie. In geval van chronische luchtwegproblematiek kunnen een griepvaccin en pneumokokkenvaccin overwogen worden.
In streken vervuild met zware metalen wordt de eigen kweek van vooral bladgroenten afgeraden. Via de gemeente kun je de concentratie van metalen in de grond van je tuin laten meten.
Wat kan je arts doen?
De nadelige effecten voor de gezondheid, veroorzaakt door luchtvervuiling, worden vooral gezien bij mensen met chronische hart- en/of longaandoeningen, inclusief astma. Heb je vragen of bezorgdheden omtrent luchtvervuiling, bespreek ze met je arts.
Meer weten?
https://www.vlaanderen.be/luchtkwaliteit-in-uw-buurt
https://www.vmm.be/lucht/luchtkwaliteit