Luchtvervuiling in huis

Laatst aangepast op 03/02/2023

Wat is het?

Bij de term luchtvervuiling denk je vooral aan de vervuiling van de leefomgeving buiten. Maar luchtvervuiling kan ook in woningen en gebouwen voorkomen.

We brengen ongeveer 80% van onze tijd binnen door: thuis, op kantoor, op school, in winkels, op restaurant, ... De kwaliteit van de lucht die je er inademt is dan ook belangrijk voor je gezondheid. Vervuilde binnenlucht kan nadelige gevolgen hebben voor je gezondheid (zie verder).

Oorzaken van luchtvervuiling in huis

Verschillende factoren kunnen binnenlucht vervuilen. In deze richtlijn groeperen we een aantal herkenbare activiteiten en bronnen van luchtvervuiling.

Roken en verbranding

Tabaksrook

De belangrijkste chemische vervuiler in huis is tabaksrook. Je kan de schadelijke stoffen inademen zowel wanneer je actief als passief rookt.

Schadelijke gassen

Volgende stoffen kunnen ook in de binnenlucht voorkomen en zelfs een vergiftiging veroorzaken:

koolstofmonoxide (CO), door slechte verbranding uit verwarmings- en installaties die zorgen voor warm water;
koolstofdioxide (CO₂);
stikstofdioxide (bijv. gasfornuis).

Bouwen/klussen/reinigen

Vluchtige organische stoffen (VOS) vind je bijvoorbeeld in:
- verf, lijmen, harsen;
- reinigings- en ontsmettingsproducten;
- insecticiden;
- bouwmaterialen;
- nieuwe meubels.

Anorganische gassen zoals ammoniak

Vezels, bijvoorbeeld asbest, komen vrij wanneer het materiaal waar ze in zitten, bewerkt wordt (boren of slijpen).

Lees meer over stoffen die de lucht kunnen vervuilen.

Gevolgen van luchtvervuiling in huis

Luchtvervuiling in een woning of een gebouw waar je veel tijd doorbrengt, kan gezondheidsproblemen veroorzaken of verergeren. Het gaat onder meer om:

irritatie van je ogen en je luchtwegen;
hoofdpijn;
allergieën;
astma;
COPD;
sommige kankers.

Zwangere vrouwen, kinderen, oudere en zieke personen zijn het meest kwetsbaar.

Het is niet altijd mogelijk om een duidelijk (oorzakelijk) verband vast te stellen tussen het binnenmilieu en gezondheidsklachten. De invloed op de gezondheid lijkt meestal af te hangen van:

de aard en concentratie van de vervuilende stof;
de frequentie en duur van de blootstelling.

Herken je volgende signalen? Dan heeft luchtvervuiling in huis mogelijk een effect op je gezondheid:

Je klachten keren terug.
Je ervaart de symptomen op een bepaalde plaats.
Meerdere personen in je omgeving hebben gelijkaardige klachten.

Irritatie

Sommige vervuilende stoffen, bijvoorbeeld tabaksrook of vluchtige organische stoffen (VOS), kunnen je slijmvliezen irriteren ter hoogte van je:

ogen;
neus;
luchtwegen.

Allergische reacties

Sommige vervuilende stoffen in een gebouw kunnen ook allergische reacties uitlokken. De belangrijkste stoffen (allergenen) in de binnenlucht zijn afkomstig van:

schimmels;
de huid en uitwerpselen van dieren;
in mindere mate huisstofmijten en planten.

Hierdoor kan je bijvoorbeeld last krijgen van:

astma die plots opduikt of toeneemt;
een verstopte of lopende neus.

Soms komen de klachten pas na langere tijd op, zoals bij een duivenmelkerslong of vogelkwekerslong.

Vocht en schimmels

Door waterschade en vocht kunnen schimmels groeien in een woning:

Zowel de schimmels als de schimmelsporen kunnen een allergische reactie veroorzaken.
Schimmelgroei moet altijd vermeden worden in gebouwen, ook als de bewoners geen klachten hebben.

Stof en dieren

In opgestapeld of rondzwevend stof kunnen vervuilende stoffen zitten, zoals:

pollen;
haren;
schilfers van dieren;
huisstof;
schimmelsporen.

Kanker

Sommige stoffen, zoals asbest, kunnen het risico op longvlieskanker verhogen.

Wat kan je zelf doen?

Verbeter de kwaliteit van de lucht in huis met volgende algemene maatregelen:

Neem zoveel mogelijk bronnen van luchtvervuiling weg.
Zorg voor verse lucht.

Bronnen van luchtvervuiling wegnemen

Vermijd schadelijke stoffen en gassen:
- Rook niet binnen.
  - Lees meer over stoppen met roken.
- Laat je schoorsteen 1 keer per jaar schoonmaken.
- Vermijd CO-vergiftiging.
  - Laat je verwarmingstoestel en/of apparaten die warm water produceren regelmatig nakijken.
- Gebruik geen luchtverfrissers.
  - Die bevatten vluchtige organische stoffen (VOS).
- Gebruik producten met gevaarsymbolen voorzichtig.
  - Lees de etiketten en gebruiksaanwijzing aandachtig.
- Kijk je huis na op technische defecten:
  - vochtproblemen
  - slecht werkende of geïnstalleerde verwarmingstoestellen
  - gebrekkige ventilatiemogelijkheden
- Laat airco- en ventilatiesystemen regelmatig nakijken en reinigen.

Ga verstandig om met schoonmaakmiddelen:
- Gebruik een schoonmaakmiddel dat niet irriteert en onschadelijk is voor je gezondheid.
  - Vermijd producten met gevaarsymbolen.
- Doseer schoonmaakmiddelen juist: meer is niet beter.
- Ontsmetten met bleekwater (javel) is zelden nodig.
  - Reinigen met een allesreiniger volstaat meestal.

Vermijd vocht en schimmels:
- Verlucht en verwarm je woning voldoende.
  - Om condensatie (neerslag van vocht) te vermijden, moet de binnentemperatuur minstens 15 graden zijn.
- Droog de was zo weinig mogelijk binnen.
- Voer na een douche of bad het vocht af uit de badkamer.
- Gebruik een dampkap wanneer je kookt.
- Open de ramen wanneer je schoonmaakt.
- Plaats meubels, beelden en zware gordijnen op minstens 10 cm afstand van de muren.
- Dek vochtige plaatsen nooit af door er iets voor te zetten.
- Bewaar GFT-afval (bron van schimmels) buiten.
Heb je toch een schimmel?
- Verwijder deze met een allesreiniger.
- Pak de oorzaak van de schimmelvorming aan. Vaak is dat een vochtprobleem.

Vermijd huisstofmijt:
- Huisstofmijten houden van een vochtige en stoffige omgeving. Probeer dit dus te vermijden:
  - Was je beddengoed wekelijks op 60 graden.
  - Vermijd tapijten, gordijnen of knuffeldieren in de slaapkamer.
    - Dit zijn stofhaarden die huisstofmijten aantrekken.
  - Zorg voor voldoende lichtinval.
    - Huisstofmijten houden niet van licht.

Verse lucht voorzien

Verlucht en ventileer binnenruimten voldoende. Zo creëer je een gezond milieu in huis, en bescherm je je gezondheid.

Doe dat zeker wanneer er:

extra vocht in de binnenlucht komt, bijvoorbeeld wanneer je:
- kookt;
- doucht;
- was droogt.

tijdelijk vervuilende stoffen vrijkomen, bijvoorbeeld wanneer je:
- schildert;
- poetst.

een groep mensen samen in huis zijn.

Verluchten

Hoe moet je verluchten? Zet ramen en deuren wijd open:

Doe dit het best één of twee keer per dag, een kwartier of een halfuur lang.

Kies ramen en deuren die:
- in contact staan met de buitenlucht;
- zich niet aan de straatkant bevinden.

Is dat niet mogelijk?
- Verlucht dan het best buiten de spitsuren.
- Zo voorkom je dat hinderlijke en schadelijke stoffen en gassen zich ophopen.

Ventileren

Hoe moet je ventileren? Ververs de lucht in huis voortdurend:

Zet klepraampjes of roosters die tegenover elkaar liggen open.
Zo stroomt de vervuilde lucht naar buiten en wordt deze vervangen door versere buitenlucht.

Advies

Heb jij of iemand van je gezin klachten of gezondheidsproblemen, en denk je dat de omgeving waarin je leeft deze (mee) veroorzaakt?
- Ga dan naar je huisarts.

Denk je dat je werkomgeving de bron kan zijn van je klachten?
- Ga dan naar je arbeidsarts.
- Samen met jou bekijkt die je werksituatie en volgt die je gezondheid verder op.

Heb je vragen of wil je iets melden over dit onderwerp? Neem dan contact op met:
- je gemeente (afdeling milieu/gezondheid);
- de Vlaamse infolijn 1700.

Wat kan je arts doen?

Bevraging

Je huisarts stelt je vragen over:

je klachten;
de omgeving waarin je woont;
eventueel de plek waar je werkt.

Bijvoorbeeld:

Heb je altijd last of eerder met periodes?
- Zo ja, ben je dan meestal in een bepaalde ruimte?
Wat doe je voor werk?
Vonden er renovatiewerken plaats bij je thuis of op je werk?
Word je blootgesteld aan tabaksrook?
Heb je een nieuw huisdier?
Hebben huisgenoten dezelfde klachten?

Medisch milieudeskundige (MMK)

Vermoedt je arts dat het binnenmilieu van je woning een rol speelt in je klachten? Dan kan die advies op maat vragen van een medisch milieudeskundige (MMK):

Een MMK is een specialist in milieugezondheidskunde.
Om advies van een MMK te vragen, vult je arts een aanvraagformulier in.
Soms kan het nuttig zijn om een bloedstaal te nemen voor onderzoek, bijvoorbeeld om een specifieke allergie op te sporen.

Of bijkomende maatregelen en een behandeling nodig zijn, hangt af van je klachten. Je moet in elk geval:

de oorzaak van de vervuiling aanpakken;
extra goed verluchten en ventileren als je klachten hebt.

Meer weten?

Bronnen

https://www.ebpnet.be: Luchtvervuiling binnenshuis + Rinitis geassocieerd met luchtverontreiniging binnenshuis
https://www.zorg-en-gezondheid.be
https://www.gezondleven.be/themas/gezondheid-en-milieu/milieugezondheidskundige-aandachtsgebieden
https://www.antigifcentrum.be

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.