Wat is het?
Koolstofmonoxide of CO is een gevaarlijk reukloos en onzichtbaar gas dat dodelijk is omdat het hemoglobine bindt in ons bloed. Hemoglobine is een eiwit dat ervoor zorgt dat ons hele lichaam wordt voorzien van zuurstofrijk bloed. In geval van binding van CO aan hemoglobine is het hemoglobine niet meer in staat om zuurstof te transporteren, waardoor weefsels afsterven.
Mogelijke bronnen van koolstofmonoxide (CO) in een woning zijn slecht werkende verwarmingstoestellen en warmwaterinstallaties in combinatie met een slechte verluchting. Wanneer de verbranding van koolstofbevattende brandstoffen (gas, olie, hout, kolen,…) door een tekort aan zuurstof in de ruimte onvolledig is, ontstaat er CO.
Hoe vaak komt het voor?
Koolstofmonoxidevergiftiging is de meest dodelijke vorm van intoxicatie in België. Jaarlijks zijn er in België zo’n 1200 CO-vergiftigingen. Per jaar overlijden er een 30-tal mensen aan.
Hoe kun je het herkennen?
De verschijnselen die optreden bij iemand met een CO-vergiftiging zijn niet typisch. Ze kunnen vaak onterecht doen denken aan een griep of een voedselvergiftiging. Maar hou steeds rekening met de mogelijkheid van een CO-blootstelling in volgende omstandigheden:
- iemand wordt onwel in een ruimte verwarmd door een gasboiler (badkamer);
- meerdere personen in dezelfde woning klagen over hoofdpijn en misselijkheid, of moeten braken wanneer ze een bepaalde ruimte betreden. Kenmerkend is dat de symptomen verdwijnen na het verlaten van deze ruimte.
Een ademhalingsstilstand kan een eerste teken zijn van een snel optredende en ernstige CO-intoxicatie ten gevolge van hoge CO-concentraties. Bij tragere en minder ernstige blootstelling heeft men eerst last van algemeen onwel zijn, hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid. Daarna worden ze ook kortademig en zwak. Soms zijn ze verward, en verliezen ze het bewustzijn.
Wordt er niet snel hulp geboden, dan zal het slachtoffer in coma gaan. Door een CO-vergiftiging kan men omkeerbare maar soms ook permanente hersenschade oplopen.
Hoe stelt je arts de diagnose?
De arts stelt een CO-intoxicatie vast op basis van onverklaarde hoofdpijn, vermoeidheid of een verstoord bewustzijn, misselijkheid en braken, die in verband kunnen worden gebracht met de omstandigheden en dus vooral doen denken aan een CO-blootstelling.
De ernst van de CO-vergiftiging is afhankelijk van de blootstellingstijd en de hoeveelheid CO in de ruimte. Een langdurige blootstelling aan lagere CO-concentraties (chronische CO-vergiftiging) is moeilijker vast te stellen. Ook hier is het cruciaal om bij aanhoudende aspecifieke klachten gelinkt aan een specifieke ruimte te denken aan CO. Bewusteloze slachtoffers van een CO-intoxicatie hebben vaak rode lippen en wangen.
Bepalen of er sprake is van een CO-intoxicatie gebeurt op 4 manieren:
- meten van het CO-gehalte in de omgeving;
- bepalen, via een bloedafname, van het carboxyhemoglobinegehalte (dit gehalte is bij rokers vaak reeds verhoogd);
- bepalen van het CO-gehalte in de uitgeademde lucht;
- bepalen van het zuurstofgehalte in het bloed via een speciale pulsoximeter voor CO (toestel dat op de vinger wordt geplaatst).
Wat kun je zelf doen?
Het eerste waaraan je moet denken is dat een bewusteloos slachtoffer mogelijk bevangen werd door CO. Zorg dus voor je eigen veiligheid en ga nooit zomaar een ruimte binnen waar een bewusteloos slachtoffer ligt. Verwittig onmiddellijk de hulpdiensten via 112 en zeg dat je vermoedt dat het om een CO-intoxicatie gaat en of het slachtoffer al dan niet bij bewustzijn is.
Probeer zo mogelijk en zonder jezelf in gevaar te brengen:
- de kamer te verluchten door vensters en deuren te openen;
- de toestellen die CO kunnen produceren uit te schakelen;
- het slachtoffer uit de ruimte te evacueren;
- een niet-ademend slachtoffer zo snel mogelijk te reanimeren;
- een nog ademend slachtoffer in veilige zijlighouding te leggen, zodat hij niet kan stikken in eventueel braaksel.
Heb je vragen omtrent de gevaren van CO of vermoed je een probleem, dan kun je in Vlaanderen het gratis nummer 1700 bellen.
Wat kan je arts doen?
De behandeling van ernstige CO-intoxicatie bestaat uit het toedienen van hyperbare zuurstof gedurende minstens 4 à 6 uur. In een gesloten ruimte krijg je dan zuurstof onder verhoogde druk toegediend. Zo zorgt men voor een snellere binding van zuurstof aan het hemoglobine. Deze therapie verlaagt de kans op latere hersenschade. De arts zal hyperbare therapie opstarten wanneer:
- het slachtoffer bewusteloos is (geweest);
- er behalve hoofdpijn, ook nog andere neurologische symptomen zijn;
- het slachtoffer ernstige cardiovasculaire symptomen heeft;
- de bloedconcentratie van aan hemoglobine gebonden CO gevaarlijk hoog is (meer dan 40%);
- de bloedconcentratie van aan hemoglobine gebonden CO hoog is en het slachtoffer zwanger is.
Bij een milde CO-vergiftiging volstaan enkele uren frisse buitenlucht.
Bronnen
www.ebpnet.be
http://www.belgium.be/nl/gezondheid/gezond_leven/woonomgeving/co-vergifting/
http://www.antigifcentrum.be/koolstofmonoxide
www.koolstofmonoxide.be