Factcheck: Optimisten leven langer, ook als je corrigeert voor levensstijl

Waar komt dit nieuws vandaan?

In een artikel in De Morgen van 18 maart 2024 komen enkele Nederlandse psychologen aan het woord, waaronder Madelon Peters, hoogleraar experimentele gezondheidspsychologie aan de Universiteit Maastricht. Ze benoemt een aantal voordelen van een optimistische ingesteldheid, waaronder langer leven: ‘Optimisten lopen gemiddeld minder risico op hart- en vaatziektes en leven langer. Dat is deels omdat mensen met optimistische inborst gemiddeld genomen wat gezonder eten, minder excessief drinken en meer sporten. Maar als je corrigeert voor die gezondere levensstijl, dan blijkt er nog altijd een verschil te bestaan. Vermoedelijk beschermt optimisme ook tegen de negatieve fysieke invloed van stress (1).’

Eerder onderzoek (2,3) toonde al dat optimisten gemiddeld langer leven omdat ze gemiddeld een gezondere levensstijl hebben.

Recenter onderzoek ging na of de betere levensverwachting enkel met de gezondere levensstijl te maken heeft (4).

• Onderzoekers vergeleken gegevens van 150.000 vrouwen tussen 50 en 79 jaar.
• Ze stelden vast dat:
  • de meest optimistische vrouwen gemiddeld 4,4 jaar langer leefden in vergelijking met de meest pessimistische;
  • de gezondere leefgewoonten dat verschil slechts gedeeltelijk (voor slechts 25%) konden verklaren.

Een andere recente, beperktere studie bij mannen kwam tot de conclusie dat meer optimistische mannen minder negatieve emoties ervaren. Daardoor kregen ze minder te maken met stress door dagelijkse ergernissen (5). Of ze daardoor ook langer leefden, onderzocht de studie niet.

Bron

(1) Van Lier, H. Waarom een optimistische blik de wereld wél kan redden: ‘Optimisten leven langer’. De Morgen. 18 maart 2024.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Dat optimisten langer leven, is al vaker in onderzoek aangetoond (2,3) en telkens werd dat verklaard door de vaststelling dat een optimistische ingesteldheid vaker gepaard gaat met gezondere eet- en leefgewoonten.

Nieuwer onderzoek bij vrouwen (4) filterde de invloed van levensstijl er zoveel mogelijk uit, zoals de invloed van:

• roken of gerookt hebben;
• lichaamsgewicht;
• lichaamsbeweging;
• alcoholconsumptie;
• eetgewoonten.

De studie stelde vast dat de langere levensverwachting dan nog steeds overeind blijft. De meest optimistische vrouwen uit dit onderzoek werden opvallend vaker ouder dan 90 jaar.

De studie bij mannen (5), uitgevoerd bij een beperkte groep hoogopgeleide mannen, stelde vast dat de optimisten veel minder dagelijkse ergernissen hadden, waardoor ze minder negatieve emoties en minder stress ervaarden. We weten dat stress een risicofactor is voor hart- en vaatziekten en dus voortijdig overlijden. Dit onderzoek suggereert dus een onrechtstreeks verband tussen optimisme, stress en levensverwachting.

Conclusie

Mensen met een optimistische ingesteldheid leven langer. Niet alleen omdat ze gemiddeld gezondere eet- en leefgewoonten hebben, zo blijkt uit onderzoek. Er zijn ook andere verklaringen, die we nog niet helemaal kennen. Vermoedelijk hebben optimisten minder stress omdat ze zich minder snel ergeren in onaangename situaties, dat blijkt uit ander onderzoek. Stress verhoogt het risico op hart- en vaatziekten en dus het risico op vroegtijdig overlijden. De uitspraak van Madelon Peters beoordelen we als ‘waar’.

Referenties

• (2) https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/leven-optimisten-langer-dan-zwartkijkers
• (3) https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/leven-optimisten-zeven-jaar-langer
• (4) Koga HK, et al. Optimism, lifestyle, and longevity in a racially diverse cohort of women. Journal of the American Geriatrics Society. 2022. Epub June 8. doi: 10.1111/jgs.17897.
• (5) Lee LO, et al. Optimism, daily stressors, and emotional well-being over two decades in a cohort of aging men. Journal of Gerontology, Series B: Psychological Sciences and Social Sciences. 2022;77(8):1373-1383. doi: 10.1093/geronb/gbac025.