Wat is het?
Acute hoogteziekte (AHZ) is een verzamelnaam voor symptomen die kunnen optreden door blootstelling aan zuurstofarme lucht op grote hoogte.
Op zeeniveau is de lucht zuurstofrijk. Hoe hoger je komt, hoe ijler de lucht wordt en hoe minder zuurstof ze bevat. Hoe sneller je stijgt op korte tijd, hoe groter de kans dat je hoogteziekte krijgt. Bij een trage stijging en voldoende tijd voor aanpassing aan de ijle lucht, is de kans op hoogteziekte kleiner. Men weet niet hoe de klachten juist ontstaan.
We onderscheiden verschillende soorten hoogteziekte:
- acute hoogteziekte met hersenstoornissen, veroorzaakt door vochtophoping met overdruk in de hersenen (hersenoedeem);
- acute hoogteziekte met longstoornissen, veroorzaakt door vochtophoping in de longen (longoedeem);
- andere aandoeningen, zoals vochtophoping (oedeem) elders in het lichaam (benen, rond de ogen, …) en bloedingen in het oog.
Hoe vaak komt het voor?
Boven 2500 meter heeft 25% van de mensen last van acute hoogteziekte, boven 4000 m 40% en boven 5000 m 50%. Twee derde van de gevallen van longoedeem doet zich voor op een hoogte tussen 3000 en 4500 m.
Hoe kun je het herkennen?
De voornaamste klacht is hoofdpijn. We spreken van acute hoogteziekte als de hoofdpijn gepaard gaat met een van volgende symptomen:
- vermoeidheid;
- zwaktegevoel;
- gebrek aan eetlust;
- vochtophoping in de benen (oedeem);
- onhandigheid;
- versnelde hartslag;
- slaapstoornissen;
- lusteloosheid;
- adempauzes ’s nachts;
- verminderde urineproductie.
Bij acute hoogteziekte (AHZ) met hersenstoornissen kunnen volgende verschijnselen optreden:
- onregelmatige en onhandige bewegingen;
- misselijkheid en braken;
- ijl gevoel in het hoofd;
- waanvoorstellingen;
- lichtschuwheid en gezichtsstoornissen;
- gedragsveranderingen;
- verlammingsverschijnselen;
- koorts;
- verminderd bewustzijn.
Ook de nieren kunnen plots uitvallen, waardoor de urineproductie stilvalt. De symptomen kunnen snel verergeren, en zonder behandeling overlijdt 40% van de slachtoffers.
Bij AHZ met longproblemen staan vooral ademhalingsklachten op de voorgrond:
- kortademigheid bij inspanning en later zelfs in rust;
- snelle hartslag;
- druk op de borst;
- blauwe verkleuring van de lippen (cyanose);
- hoest die gepaard kan gaan met schuimige, rode slijmen.
De klachten verergeren als je plat ligt. Je kan ook last hebben van koorts, braken, oprispend maagzuur en verminderde urineproductie.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De diagnose is volledig gebaseerd op de klachten.
Wat kan je zelf doen?
Het vermogen om zich aan te passen aan grote hoogte is verschillend van persoon tot persoon. Probeer daarom om traag te stijgen. Boven 2500 m mag de stijgsnelheid niet meer dan 300-400 m per dag bedragen. Bedraagt deze meer dan 600 m, dan kan je best gedurende minstens 2 nachten acclimatiseren alvorens nog verder te stijgen. Boven 4000 m mag de stijgsnelheid niet meer dan 150 m per dag bedragen. Plan ook steeds op voorhand een terugkeerroute. Als je toch acute hoogteziekte krijgt, daal dan best af. Ga bij voorkeur minstens 500 m lager, bijv. naar de plaats waar je de vorige keer hebt overnacht zonder klachten.
Wat kan je arts doen?
De arts zal steeds zuurstof toedienen: eerst 6 tot 10 liter per minuut, en bij beterschap nog 2 tot 4 liter, eventueel met tussenpauzes.
Pijnstillers (paracetamol of ibuprofen) kunnen de hoofdpijn verlichten, en in ernstige gevallen kan cortisone noodzakelijk zijn.
Als je al eens AHZ hebt gehad, en traag stijgen is om een gegronde reden onmogelijk, dan kan je preventief tweemaal daags 250 mg acetazolamide (Diamox) innemen. Acetazolamide kan de progressie van AHZ niet voorkomen als je, ondanks de symptomen, doorgaat met klimmen. Ook ibuprofen voorkomt de klachten, mits je de stijgsnelheid respecteert.
Meer weten
https://www.thuisarts.nl/hoogteziekte/ik-heb-hoogteziekte
http://hoogteziekte.info/