Hoogteziekte

Wat is het?

Hoogteziekte is een verzamelnaam voor klachten die (heel) plots kunnen optreden wanneer je wordt blootgesteld aan zuurstofarme lucht op grote hoogte (boven 2.000 à 2.500 meter).

Hoogteziekte kan verschillende vormen aannemen (zie verder).

Hoogteziekte 

Meestal zijn de eerste signalen van hoogteziekte:

• plotse hoofdpijn;
• samen met een van volgende symptomen:
  • vermoeidheid;
  • zwakte;
  • duizeligheid;
  • misselijkheid, braken of verminderde eetlust.

Deze symptomen duiken meestal op nadat je 6 à 12 uur op hoogte hebt verbleven. De Engelse term hiervoor is acute mountain sickness.

Hoogteziekte met longoedeem of hersenoedeem

Soms komen er in de loop van uren of dagen nog klachten bij door plotse vochtophoping (oedeem):

• in je longen (longoedeem);
• in je hersenen (hersenoedeem);
• op andere plaatsen in je lichaam. (Zie verder onder ‘Hoe kan je het herkennen?’)

Soms kan longoedeem en/of hersenoedeem optreden zonder eerdere tekenen van hoofdpijn.

Hoogteziekte is ernstig. De situatie kan snel verergeren, en kan zonder snel ingrijpen fataal worden.

Hoe ontstaat hoogteziekte?

• Op zeeniveau is de lucht zuurstofrijk. Hoe hoger je komt, hoe ijler de lucht wordt en hoe minder zuurstof ze bevat.
• Hoe sneller je stijgt op korte tijd, hoe groter de kans dat je hoogteziekte krijgt.

Risicofactoren

Waarom sommige mensen last hebben van hoogteziekte, is nog niet precies bekend. Wel weten we dat je risico op hoogteziekte toeneemt als je:

• eerder hoogteziekte hebt gehad;
• op een hoogte lager dan 900 meter woont;
• te snel te hoog klimt (en overnacht);
• een grote inspanning levert;
• blootgesteld wordt aan koude.

Hoe vaak komt het voor?

Op hoogtes boven 2.500 meter heeft 25% van de mensen last van hoogteziekte, boven 4.000 meter 40% en boven 5.000 meter 50%.

Twee derde van de gevallen van longoedeem doet zich voor op een hoogte tussen 3.000 en 4.500 meter.

Hoe kan je het herkennen?

Hoogteziekte

De voornaamste klacht is hoofdpijn. Je hebt mogelijk hoogteziekte als je naast hoofdpijn last hebt van:

• vermoeidheid;
• zwakte;
• duizeligheid;
• misselijkheid, braken of verminderde eetlust.

Denk je dat je hoogteziekte hebt? Dan moet je snel ingrijpen (zie verder onder ‘Wat kan je zelf doen?’):

• Zonder behandeling kan hoogteziekte heel snel verder evolueren.
• Je kan dan longproblemen en/of hersenstoornissen ontwikkelen (zie verder).

Hoogteziekte met longoedeem

Bij hoogteziekte met longproblemen door vochtophoping (longoedeem) heb je vooral ademhalingsklachten:

• Je hebt een droge hoest, met na 1 à 2 dagen vaak schuimige slijmen die rood kunnen kleuren (door bloed).
• Je wordt kortademig bij inspanning, en nadien zelfs in rust.
• Je hartslag versnelt.
• Je voelt een druk op je borst.
• Je lippen verkleuren blauw (cyanose).

Deze symptomen ontstaan 1 tot 4 dagen na aankomst op grote hoogte. De klachten verergeren wanneer je platligt. 

Hoogteziekte met hersenoedeem

Bij hoogteziekte kan je ook hersenstoornissen ontwikkelen door vochtophoping met overdruk in je hersenen (hersenoedeem). In dat geval kan je volgende klachten hebben:

• onregelmatige en onhandige bewegingen;
• misselijkheid en braken;
• ijl gevoel in je hoofd;
• waanvoorstellingen;
• lichtschuwheid en gezichtsstoornissen;
• gedragsveranderingen;
• verlammingsverschijnselen;
• koorts;
• verminderd bewustzijn.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

De arts baseert de diagnose volledig op de klachten die optreden bij een verblijf of klim naar hogergelegen gebieden.

Wat kan je zelf doen?

Acclimatiseren

Je kans op hoogteziekte is kleiner als je traag stijgt en voldoende tijd neemt om te acclimatiseren:

• Dat betekent dat je lichaam de tijd krijgt om zich aan te passen aan de ijle lucht op (grote) hoogtes.
• Dat doet je lichaam bijvoorbeeld door je iets sneller te laten ademen en meer urine te produceren.

Hoe goed iemand zich kan aanpassen aan grote hoogte, verschilt van persoon tot persoon. Probeer daarom om traag genoeg te stijgen en/of de hoogte waarop je overnacht geleidelijk aan te passen.

Volg deze adviezen om je kans op hoogteziekte te beperken:

• Wil je overnachten op een hoogte boven 2.800 meter?
  • Plan dan vooraf een overnachting op een tussenhoogte.

• Wil je overnachten boven 3.000 meter?
  • Beperk dan het hoogteverschil tussen de overnachtingsplekken tot 500 meter.
  • Neem een rustdag per 1.000 meter hoogteverschil of minstens om de 3 à 4 dagen.

Heb je al eens hoogteziekte gehad, en is traag stijgen om een gegronde reden onmogelijk? Dan kan je preventief een geneesmiddel innemen. Bespreek dit steeds vooraf met je arts (zie verder onder ‘Wat kan je arts doen?’).

Afdalen bij klachten

• Bevind je je op een hoogte van meer dan 2500 meter en krijg je last van hoofdpijn en bijvoorbeeld duizeligheid, vermoeidheid, verminderde eetlust, misselijkheid of braken?
  • Dan kan je hoogteziekte hebben en klim je beter niet verder.

• Verbeteren je klachten niet door te rusten? Dan moet je afdalen:
  • Doe dit niet alleen, en plan het best vooraf je terugkeerroute.
  • Ga bij voorkeur minstens 500 meter lager, bijvoorbeeld naar de plaats waar je de vorige keer hebt overnacht zonder klachten.

• Heb je enkel last van hoofdpijn?
  • Dan kan je een pijnstiller (paracetamol of ibuprofen) nemen om je hoofdpijn te verlichten.

Kinderen die verdachte symptomen hebben, moeten onmiddellijk naar lagere gebieden gebracht worden.

Wat kan je arts doen?

Preventie

Je arts kan je preventief een geneesmiddel voorschrijven als:

• je eerder al last hebt gehad van hoogteziekte, en je opnieuw een beklimming naar hoogtes plant;
• je toch plant snel naar een grote hoogte te klimmen.

Meestal schrijft je arts je acetazolamide (Diamox^®) voor.

Behandeling

• Heb je een milde vorm van hoogteziekte?
  • Dan zal je arts overwegen om acetazolamide (Diamox^®) en/of cortisone toe te dienen.

• Heb je hoogteziekte met longoedeem of hersenoedeem?
  • Dat zijn medische noodgevallen.
  • Hulpdiensten zullen alles in het werk stellen om je zo snel mogelijk naar beneden te helpen.
  • Afhankelijk van de noodsituatie en de evolutie van je symptomen, kan het ook noodzakelijk zijn om zuurstof, cortisone en eventueel bloeddrukverlagende medicatie te krijgen.

Meer weten?

• HoogteZiekte.info: alles wat je moet weten over hoogteziekte
• Wanda (website over gezond op reis gaan): Hoogteziekte
• Gebruik je medicijnen? Zoek eenvoudig betrouwbare informatie op FarmaInfo.be.

Bronnen

• https://www.ebpnet.be: Acute hoogteziekte
• DynaMed [Internet]. Ipswich (MA): EBSCO Information Services. 1995 - . Record No. T116210, Acute Altitude Illnesses; [updated 2018 Nov 30, cited 31/03/22]. Available from https://www-dynamed-com.gateway2.cdlh.be/topics/dmp~AN~T116210. Registration and login required.
• https://www.bcfi.be/nl/chapters/2?frag=547&trade_family=7542