Wat is spierzwakte of verlamming?
De hersenen sturen via de motorische zenuwen een signaal naar de spieren van je lichaam. Als dat signaal moeilijk of helemaal niet doorkomt, kan dat tot spierzwakte of verlamming leiden.
- Is bewegen moeilijk? Dan spreken we van spierzwakte.
- Kan je helemaal niet meer bewegen? Dan ben je verlamd.
De zenuwen en het zenuwstelsel
We hebben verschillende soorten zenuwen:
- motorische zenuwen: die zijn verantwoordelijk voor beweging;
- sensorische zenuwen: die zijn verantwoordelijk voor ons zintuiglijk gevoel (warmte, koude, pijn);
- zenuwen die instaan voor functies die we niet controleren, zoals het hartritme.
Alle zenuwen samen vormen het perifeer zenuwstelsel.
De hersenen, de hersenstam en het ruggenmerg vormen samen het centraal zenuwstelsel.
Wat zijn de oorzaken van spierzwakte of verlamming?
Spierzwakte of verlamming kan ontstaan door een probleem met:
- het centraal zenuwstelsel, bijvoorbeeld:
- een beroerte;
- een tumor in de hersenen;
- een ruggenmergletsel;
- MS (multiple sclerose);
- het perifeer zenuwstelsel, bijvoorbeeld:
- beide zenuwstelsels, zoals bij ALS (amyotrofe laterale sclerose).
Er kan ook een probleem zijn met:
- de verbinding tussen de zenuwen en de spieren, zoals bij myasthenia gravis;
- de spieren:
- Het probleem kan aangeboren zijn.
- Het probleem kan geleidelijk ontstaan door:
- toxische factoren;
- hormonale factoren;
- ontstekingen;
- stofwisselingsfactoren;
- alcoholmisbruik.
- Het probleem kan plotseling optreden, bijvoorbeeld als gevolg van een klap (spierblessure).
Nog andere oorzaken van spierzwakte of verlamming zijn bijvoorbeeld:
- hormonale problemen, zoals een trage schildklier of een overactieve schildklier;
- medicatie, zoals cortisone;
- stofwisselingsproblemen, bijvoorbeeld:
- een psychologisch probleem.
Hoe herken je problemen die aan de basis liggen van spierzwakte of verlamming?
Naast spierzwakte of verlamming kan je last hebben van:
- onhandigheid of ongecoördineerde bewegingen;
- onwillekeurige spiersamentrekkingen;
- minder of helemaal geen reflexen;
- verminderde of verhoogde spierspanning (spiertonus);
- Een ander woord voor verminderde spierspanning is ‘hypotonie’.
- Een verhoogde spierspanning wordt ook wel ‘hypertonie’ genoemd.
- afname van spiermassa (spieratrofie);
- (af en toe) stoornissen in het zintuiglijk gevoel.
De symptomen verschillen naargelang de oorzaak van de spierzwakte of verlamming. Hieronder vind je een overzicht.
Neurologische problemen
Problemen met het centraal zenuwstelsel
Is een probleem met het centraal zenuwstelsel de oorzaak van spierzwakte of verlamming?
- Dan heb je last van:
- spierzwakte;
- onhandigheid;
- ongecoördineerde bewegingen;
- stoornissen in het zintuiglijk gevoel;
- spasticiteit.
- Wanneer je arts met een voorwerp over je voetzolen strijkt, waaiert je grote teen samen met de andere tenen uit (positief Babinski-teken).
- Wanneer je arts op bepaalde pezen klopt met een hamertje, zijn de reflexen over het algemeen matig of zeer uitgesproken (positieve reflextest).
Problemen met het perifeer zenuwstelsel
Is een probleem met het perifeer zenuwstelsel de oorzaak van spierzwakte of verlamming?
- Dan heb je last van:
- verlamming;
- verminderde reflexen of helemaal geen reflexen;
- een afname van de spiertonus;
- een progressieve afname van de spiermassa (spieratrofie);
- stoornissen in het zintuiglijk gevoel.
Problemen met het centrale en het perifere zenuwstelsel
Is een probleem met zowel het centraal als het perifeer zenuwstelsel de oorzaak van spierzwakte of verlamming?
- Dan heb je last van:
- progressief verergerende spierzwakte;
- een progressieve afname van de spiermassa (spieratrofie);
- onwillekeurige spiersamentrekkingen.
- Soms neemt de spiertonus toe.
- Soms is er een positief Babinski-teken: wanneer je arts met een voorwerp over je voetzolen strijkt, waaiert je grote teen samen met de andere tenen uit.
Problemen met het doorgeven van signalen van zenuwen naar spieren
Is een probleem met het doorgeven van signalen van zenuwen naar spieren de oorzaak van spierzwakte of verlamming?
- Dan heb je last van spiervermoeidheid, die verergert bij inspanning.
- Je reflexen en je zintuiglijk gevoel zijn normaal.
Problemen met de spieren
Is een probleem met de spieren de oorzaak van spierzwakte of verlamming?
- Dan heb je last van:
- spierzwakte;
- afname van spiermassa (spieratrofie).
- Je reflexen zijn normaal.
Deze spierproblemen kunnen aangeboren zijn, zich geleidelijk aan ontwikkelen of plotseling optreden.
Hoe stelt je arts (de oorzaak van) spierzwakte of verlamming vast?
Je arts onderzoekt je en test bijvoorbeeld je reflexen en spierkracht.
Andere onderzoeken kunnen nodig zijn, bijvoorbeeld:
- een bloedonderzoek;
- een lumbaalpunctie;
- een beeldvormend onderzoek, zoals een MRI;
- specifieke tests van de werking van het zenuwstelsel.
De diagnose wordt vaak gesteld door een arts die gespecialiseerd is in het zenuwstelsel (een neuroloog).
Wat kan je zelf doen?
Heb je last van spierzwakte of spiervermoeidheid? Of is bewegen lastig? Ga dan naar de dokter.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
Vaak verwijst je huisarts je voor dit soort problemen door naar een neuroloog.
De behandeling hangt af van de precieze diagnose en gebeurt door teamwerk tussen verschillende zorgverleners: bijvoorbeeld je huisarts, een neuroloog en een kinesitherapeut.
Meer weten?
- Spierziekten Vlaanderen: vrijwilligersorganisatie die zich inzet voor het algemeen welzijn van mensen met een neuromusculaire aandoening