Wat is het?
Het zicht is een complexe samenwerking tussen ogen, hersenen en de zenuwen die beide verbinden. Met onze ogen onderscheiden we licht, donker, kleuren en diepte, maar pas in onze hersenen wordt hier een betekenis aan gegeven en kunnen we voorwerpen herkennen.
Er zijn zeer veel mogelijke oorzaken van een verminderd gezichtsvermogen. De oorzaak kan liggen in een oogaandoening (bloeding in het oog, glaucoom, ontsteking, loslating van het netvlies, bij- en verziendheid), een algemene ziekte (hoge bloeddruk, diabetes…), verhoogde druk in de hersenen (tumor, bloeding…), een stoornis in de bloedvoorziening (trombose of verstopping van de oogslagader), inname van giftige stoffen (methanol, kinine, …) en erfelijke aandoeningen.
Hoe kun je het herkennen?
Verminderd gezichtsvermogen kan plots of traag ontstaan, kort of langdurend zijn, wel of niet gepaard gaan met pijn, vervorming van het beeld of stoornissen in het gezichtsveld en met algemene ziekteverschijnselen zoals hoofdpijn, misselijkheid, koorts,…
Aandoeningen die om een dringende behandeling vragen
Enkele vormen herken je best snel omdat ze een dringende behandeling vereisen. Meestal zijn het allemaal aandoeningen die slechts één van de twee ogen treffen:
- plotse pijnloze uitval van het gezichtsvermogen aan één oog kan het gevolg zijn van een afsluiting van een belangrijk bloedvat naar het oog .
- verschijnen van een schaduw of ‘gordijn’ dat beetje bij beetje toeneemt in het gezichtsveld van één oog kan duiden op netvliesloslating.
- plots verminderd gezichtsvermogen aan één oog dat gepaard gaat met pijn aan dat oog en misselijkheid en hoofdpijn, kan wijzen op slechte afvloei van oogvocht (acuut glaucoom).
Veelvoorkomende oorzaken
- Bij cataract wordt de lens van het oog troebel. Eerst verkleurt die geel en groen, en daarna rood en bruin. Er kunnen witte vlokken verschijnen. Het zicht wordt dan wazig, alsof er mist hangt. De beelden zijn soms vervormd. Vaak ontstaat ook dubbelzien en verdraag je scherp licht slecht (lichtschuwheid). Cataractlijders worden bijziend (verliezen het verre scherptezicht). In het eindstadium ziet men alleen nog licht en donker, maar geen beelden meer.
- Bij bijziendheid is het zicht van dichtbij normaal, maar je ziet minder goed op afstand. Om beter op afstand te kunnen zien, knijp je de ogen wat dicht. Bijziende kinderen hebben last om te lezen wat er op het schoolbord staat.
- Bij verziendheid gebeurt precies het omgekeerde: je ziet scherp op afstand, maar slecht van dichtbij. Door het ingespannen kijken dichtbij zijn de ogen vooral ’s avonds moe. Er kan hoofdpijn optreden, soms als een band rond het voorhoofd.
- Bij astigmatisme is het oog niet perfect rond, maar lichtjes vervormd zoals een rugbybal. Daardoor wordt zowel het zicht van dichtbij als van ver onscherp.
Andere oorzaken
- Verhoogde druk in de hersenen: plots, pijnloos en voorbijgaand verlies van het gezichtsvermogen gedurende enkele seconden. Ook snel voorbijgaand dubbelzien, duizeligheid, hoofdpijn, misselijkheid en braken (vooral in de ochtend) kunnen hierbij voorkomen. De verhoogde druk in de hersenen kan veroorzaakt worden door een hersentumor, hersenbloeding of ontsteking van de hersenen.
- Een stoornis van de bloedvoorziening van de oogzenuw of het netvlies: plots en pijnloos verlies van het gezichtsvermogen.
- Een reumatische aandoening, spierreuma: plots verlies van het gezichtsvermogen met hoofdpijn of algemene symptomen (krampen in de kaakspieren, gevoeligheid van de slapen, koorts, gewichtsverlies en spierpijn gedurende weken of maanden).
- Inname van giftige stoffen zoals methanol (giftige alcoholsoort) of kinine (geneesmiddel tegen malaria): van verminderd zicht tot zelfs blindheid.
- Verstopping van de oogader (oogtrombose): achteruitgang van het zicht aan één kant, die meestal ’s morgens wordt opgemerkt.
- Bloeding van het oogvocht: plots een mistig scherm in het gezichtsveld, dat verschuift als je het hoofd of de ogen beweegt.
- Acuut glaucoom: zicht dat binnen een paar uur vermindert en gepaard gaat met hoofdpijn, intense oogpijn, misselijkheid en braken. Bij deze aandoening werken de afvoerkanaaltjes voor het oogvocht niet. Hierdoor stijgt de oogdruk, waardoor de zenuwvezels van het oog afsterven en een deel van het gezichtsveld uitvalt.
- Ooginfectie (door virussen, bacteriën of parasieten): roodheid en lichte pijn van het oog met zicht dat binnen een paar dagen vermindert. Ook lichtschuwheid (fotofobie) en opzwellen van het ooglid kunnen optreden.
- Netvliesloslating: zichtvermindering gedurende dagen en schaduw in het gezichtsveld. Dit kan spontaan gebeuren of na een oogletsel of een oogingreep.
- Een ontsteking van de oogzenuw door infectie of door een neurologische aandoening zoals MS: zichtvermindering gedurende een paar dagen met doffe pijn, die verergert door oogbewegingen, is vaak een teken van een centrale gezichtsstoornis. Dan zie je in het centrum van het gezichtsveld geen beeld meer, en kun je soms alleen handbewegingen onderscheiden. Ook het kleurenzicht is aangetast (verminderde gevoeligheid voor rood en contrasten).
- Chronisch glaucoom: verslechtering van het zicht over maanden of jaren, die gepaard gaat met progressieve stoornissen in het gezichtsveld. In het eindstadium kun je blind worden.
- Erfelijke ziekten van het netvlies (zoals retinitis pigmentosa): gaan gepaard met schittering in het gezichtsveld, lichtschuwheid, nachtblindheid en geleidelijke vernauwing van het gezichtsveld.
Meer weten?
https://www.thuisarts.nl/minder-zien-bij-volwassenen