Wat is depressie bij jongeren?
Net als volwassenen, kunnen ook jongeren een depressie ontwikkelen. Met ‘jongeren’ bedoelen we de leeftijd tussen 13 en 18 jaar.
Het is normaal om je af en toe somber, verdrietig of boos te voelen. Maar soms blijven die gevoelens langer duren of worden ze zwaarder. Dan kan het gaan om een echte depressie.
Depressie bij jongeren ziet er soms anders uit dan bij volwassenen. Je hoeft je dus niet altijd verdrietig te voelen om toch depressief te zijn. Het kan ook zijn dat je vooral last hebt van prikkelbaarheid of buikpijn. Of dat je je gewoon helemaal niet goed voelt, zonder precies te weten waarom.
- Herken je de klachten bij jezelf? Contacteer dan je zorgverlener.
- Herken je de klachten bij je kind? Zoek dan hulp bij een zorgverlener.
- Herken je de klachten bij iemand in je omgeving? Moedig die persoon dan aan om hulp te zoeken bij een zorgverlener.
Een depressie kan licht, matig of ernstig zijn.
Oorzaak
Het is niet helemaal duidelijk waarom een jongere een depressie ontwikkelt.
- Soms speelt een ingrijpende of nare gebeurtenis een rol.
- Erfelijkheid kan ook meespelen: als depressie voorkomt in de familie, is de kans groter dat je het ook ontwikkelt.
Hoe vaak komt depressie bij jongeren voor?
Wereldwijd krijgen ongeveer 3 op de 100 kinderen en jongeren te maken met een depressie. Tussen je 13e en 18e levensjaar is de kans groter dat depressie begint, bij zowel jongens als meisjes. Bij meisjes tussen de 14 en 25 jaar komt het zelfs twee keer zo vaak voor als bij jongens.
Hoe kan je depressie bij jongeren herkennen?
Als je aan een depressie lijdt, merk je misschien dat je je anders voelt dan normaal. Soms merkt iemand anders het op. Bij jongeren ziet een depressie er vaak anders uit dan bij volwassenen. Je kan bijvoorbeeld last hebben van de volgende zaken:
- Je bent bijna elke dag verdrietig of snel geïrriteerd.
- Dingen die je vroeger leuk vond, geven je nu geen plezier meer.
- Je slaapt heel veel of juist heel weinig.
- Je voelt je moe of hebt nergens energie voor.
- Je voelt je waardeloos of schuldig, zonder duidelijke reden.
- Je vindt het moeilijk om je te concentreren of keuzes te maken.
- Je komt onrustig of juist heel traag over.
- Je hebt minder of juist meer eetlust dan normaal. Daardoor kom je bij of val je af.
- Je zegt vaker dat je buikpijn of hoofdpijn hebt, zonder dat je echt ziek bent.
- Je hebt geen zin meer om af te spreken met vrienden of je trekt je terug.
- Je gaat slechter presteren op school of wil niet meer naar school.
- Je begint misschien te experimenteren met alcohol of drugs.
- Je doet jezelf pijn, bijvoorbeeld door jezelf te snijden.
- Je denkt vaak aan de dood of wil misschien niet meer leven.
Zoek onmiddellijk hulp als je plannen hebt om een einde aan je leven te maken:
|
Hoe stelt je arts de diagnose?
Je arts stelt je vragen over:
- hoe je je voelt;
- wat je klachten zijn.
Soms betrekt je arts ook familieleden of andere zorgverleners. Dat gebeurt steeds in samenspraak met jou. Het kan zijn dat er meerdere gesprekken nodig zijn, zodat je arts goed begrijpt wat er aan de hand is.
Het is niet altijd makkelijk om depressie te herkennen. Want de klachten kunnen lijken op andere psychische of lichamelijke aandoeningen. Daarom kan je arts extra onderzoek, zoals bloedonderzoek, voorstellen om andere oorzaken uit te sluiten.
Wat kan je zelf doen?
Wat kan je doen als je je zelf depressief voelt?
Zoek hulp
Hier vind je gratis psychologische hulp voor jongeren, zonder dat iemand het weet:
- eerstelijnspsycholoog
- TEJO: langsgaan
- CLB op je school: langsgaan of chatten, bellen of mailen
- JAC: langsgaan of chatten, bellen of mailen
- OverKop: langsgaan
- Zelfmoordlijn 1813: chatten, bellen of mailen
- Tele-Onthaal: chatten of bellen
- Awel: chatten, bellen of mailen
Er is ook betalende professionele hulp voor jongeren, zonder dat iemand het weet:
- huisarts
- psychologische hulp
Zoek onmiddellijk hulp als je plannen hebt om een einde aan je leven te maken:
- Bel 112.
- Bel of chat anoniem met de Zelfmoordlijn 1813.
- Bel je huisarts of de wachtdienst via 1733.
Praat erover
Blijf niet rondlopen met sombere of zware gedachten. Je bent niet de enige, en het is oké om hulp te vragen. Een depressie is een ziekte, het is niks om je over te schamen. Praat met iemand die je vertrouwt: een ouder, vriend(in) of leerkracht. Praten lucht op.
Begrijp wat er met je gebeurt
Lees of leer iets over depressie. Zo snap je beter wat er met je aan de hand is, en voel je je misschien minder alleen. Je leert ook de eerste waarschuwingssignalen herkennen.
Zorg goed voor jezelf
Als je aan een depressie lijdt, is het vaak lastig om voor jezelf te zorgen. Probeer toch kleine dingen te doen die kunnen helpen:
- Sta op vaste tijden op, eet op tijd en probeer op tijd te gaan slapen.
- Probeer gezond te eten.
- Vermijd alcohol en drugs.
- Hou contact met anderen.
- Ga elke dag naar buiten.
- Probeer te bewegen.
- Verwacht niet te veel van jezelf.
Wat kan je doen als ouder, verzorger of familielid?
Voelt een jongere in je omgeving zich depressief? Dan kan je als ouder, familielid of verzorger veel voor hem of haar betekenen. Hier zijn enkele belangrijke dingen die je kan doen:
Praat over wat er speelt
- Merk je dat de jongere zich anders gedraagt of niet lekker in zijn of haar vel zit? Probeer er dan rustig over te praten.
- Betrek ook de school, opvang of andere mensen die met de jongere omgaan. Zij kunnen waardevolle informatie geven over hoe het op andere plekken gaat.
Zoek professionele hulp
- Lost het probleem zich niet vanzelf op? Wacht dan niet te lang om hulp te zoeken. Hoe erger de depressie wordt, hoe moeilijker ze op te lossen is.
- Bij ‘Meer weten?’ vind je een overzicht van waar je terechtkan voor hulp.
Zorg voor een rustgevende en ondersteunende omgeving
- Jongeren voelen zich beter als ze weten wat ze kunnen verwachten. Geef duidelijke grenzen en structuur.
- Probeer geduldig te blijven, ook als de jongere zich terugtrekt of snel geïrriteerd is.
- Houd vaste tijden aan voor opstaan, eten, ontspannen en slapen.
- Zet geen extra druk op schoolprestaties of sociale contacten.
- Zorg voor gezond en gevarieerd eten volgens de voedingsdriehoek.
- Moedig de jongere aan om te bewegen, bijvoorbeeld wandelen of fietsen. Beweging kan hem of haar helpen om zich beter te voelen.
- Stimuleer sociaal contact met vrienden of familieleden die de jongere goed kent.
Let op signalen dat het erger wordt
- Lees en leer over depressie, zodat je beter begrijpt wat de jongere doormaakt.
- Let op als de jongere:
- zich steeds somberder voelt;
- zich afsluit;
- zichzelf pijn doet of over de dood praat.
- Als de jongere het risico loopt zichzelf iets aan te doen, is er meteen hulp nodig:
- noodnummer 112;
- zelfmoordlijn 1813 (telefoon of chat);
- huisarts (van wacht) 1733.
Zorg ook goed voor jezelf
- Het is zwaar om een jongere met een depressie te ondersteunen. Zorg dat je zelf ook genoeg rust neemt.
- Zoek steun bij je omgeving. Je kan er ook over praten met je zorgverlener.
Als jij goed voor jezelf zorgt, kan je er beter zijn voor de jongere.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
Je zorgverlener bespreekt samen met jou en je familie welke hulp het beste bij jou past.
- Soms verwijst je zorgverlener je door naar een specialist, zoals een kinderpsychiater.
- Vaak werken verschillende zorgverleners samen, zoals je huisarts, psycholoog of iemand van het CLB.
- Ook je school kan betrokken worden bij de behandeling.
Welke hulp het beste is, hangt af van hoe ernstig je depressie is.
Psychologische ondersteuning
Er bestaan veel soorten psychotherapie, zoals cognitieve gedragstherapie.
Welke therapie het beste werkt, hangt af van jouw situatie. Het wordt samen met jou en je familie besproken.
Therapie helpt je om beter met je problemen om te gaan en langzaam te herstellen van je depressie. Soms ga je alleen naar therapie, soms in een groep of samen met je familie.
Net zoals bij volwassenen, is een gezonde levensstijl ook belangrijk om beter te worden.
Medicatie
Jongeren krijgen minder vaak antidepressiva dan volwassenen. Bij een ernstige depressie kan een kinderpsychiater je antidepressiva voorschrijven, altijd in combinatie met psychotherapie.
Antidepressiva kunnen bijwerkingen hebben, zoals:
- minder eetlust;
- misselijkheid;
- diarree;
- hoofdpijn;
- moeite met slapen;
- soms meer gedachten aan zelfmoord (vooral in de eerste weken van de behandeling bij jongeren onder 25 jaar).
- De arts let hier goed op.
- Als je plannen hebt om jezelf pijn te doen of een einde aan je leven te maken, zoek dan meteen hulp:
- Bel 112.
- Bel of chat anoniem met de Zelfmoordlijn 1813.
- Bel je huisarts of de wachtdienst via 1733.
De bijwerkingen verminderen en verdwijnen meestal binnen een paar weken.
Stop nooit zelf met antidepressiva of verander de dosis nooit zonder overleg met je arts. Want dan kan je last krijgen van ontwenningsverschijnselen.
Meestal moet je antidepressiva minstens 6 tot 12 maanden blijven gebruiken en kom je regelmatig terug voor controle.
Opname
Als je een heel ernstige depressie hebt, kan je tijdelijk naar het ziekenhuis voor extra hulp. Maar meestal is een ziekenhuisopname niet nodig.
Opvolging
Het is belangrijk dat je regelmatig contact blijft houden met je zorgverleners. Zo kunnen zij goed volgen hoe het met je gaat en je de juiste hulp geven. Jongeren met een depressie hebben namelijk een grotere kans om later als volwassene ook een depressie te krijgen. Daarom is goede begeleiding nu extra belangrijk.
Meer weten?
- WAT WAT: info over psychische problemen
- Nok Nok: info voor jongeren over depressie
- Thuisarts: info voor jongeren over depressie
- Luister naar onze podcast over antidepressiva.
Online hulp
- Awel (jongerentelefoon): hier vind je als jongere steeds een luisterend oor. Je kan ook bellen naar het nummer 102. Elk gesprek is gratis en anoniem.
- Zelfmoord 1813: hier kan je terecht voor info en een gesprek. Elk gesprek is gratis en anoniem.
Patiëntenverenigingen en zelfhulpgroepen
- UilenSpiegel: een vereniging voor mensen met een psychische kwetsbaarheid
- Similes: een vereniging voor mensen naast mensen met psychische problemen