Wat is diarree?
Diarree is dunne, waterige ontlasting die veel vaker komt dan je gewend bent.
Een groot aantal microben kunnen diarree veroorzaken bij de mens. Het gaat vooral om bacteriën, virussen en parasieten.
De meeste van deze infecties zijn onschuldig, van beperkte duur en genezen spontaan zonder behandeling. Voor gezonde mensen vormen ze geen probleem.
Een aantal infecties kunnen echter ernstig verlopen en aanleiding geven tot gevaarlijke ziektes. Die ziektes kunnen vooral bij kinderen en verzwakte mensen gepaard gaan met uitdroging en levensbedreigend worden.
Infecties door bacteriën
Maag-darminfecties met bacteriën worden bijna altijd veroorzaakt door het eten of drinken van besmet voedsel. De symptomen beginnen enkele uren of dagen na de besmetting.
Hieronder zie je welke bacteriën diarree kunnen veroorzaken:
Salmonella
Een infectie met salmonella geeft plotse diarree, buikpijn en koorts.
Ernstige gevallen worden behandeld met antibiotica.
Ook buiktyfus wordt veroorzaakt door een salmonella-bacterie, maar een andere dan de bacterie die een gewone maag-darminfectie veroorzaakt. Dit komt enkel voor in tropische landen en is ook daar zeer zeldzaam. Er is een vaccin tegen buiktyfus beschikbaar.
Campylobacter
Een campylobacter-infectie is bij ons de meest voorkomende oorzaak van diarree door bacteriën.
Je hebt acute diarree, vaak met hevige buikpijn en koorts.
Als je nog symptomen hebt wanneer de bacterie wordt vastgesteld, word je behandeld met antibiotica.
De E. coli-groep van bacteriën
In deze groep zitten veel verschillende vormen. Twee vormen (EHEC en EIEC) kunnen bloederige diarree veroorzaken.
Shigella
Deze bacterie kan bloederige diarree veroorzaken. Ze wordt altijd behandeld met antibiotica.
Een shigella-infectie wordt meestal opgelopen in het buitenland.
Van deze bacterie bestaan verschillende vormen. Een van de vormen (Y. pestis) heeft de historische pest of Zwarte Dood veroorzaakt. Een maag-darminfectie wordt echter door andere soorten veroorzaakt.
Meestal wordt yersinia overgedragen via besmet varkensvlees.
De ziekte verdwijnt gewoonlijk vanzelf.
Vibrio cholerae
Deze bacterie veroorzaakt de ziekte cholera, die gelukkig niet meer bestaat in België.
Vooral in gebieden met slechte hygiëne wordt de ziekte overgedragen via besmet water of voedsel.
Er bestaat een vaccin tegen cholera, maar dat wordt niet aangeraden voor reizigers.
Een infectie met Clostridium difficile treedt op tijdens of na het gebruik van antibiotica.
Infecties door virussen
Virussen worden meestal overgedragen van mens op mens via de ontlasting en het braaksel van iemand die besmet is. De meest voorkomende virussen die diarree veroorzaken zijn het rotavirus en het norovirus.
Rotavirus
Dit virus komt vooral voor bij kinderen vanaf 6 maanden.
Eén tot drie dagen na de besmetting krijgt het kind waterige diarree, met koorts en braken. De ziekte geneest meestal spontaan binnen de vijf dagen.
Vaccinatie tegen het rotavirus wordt aangeraden voor alle kindjes onder de 6 maanden. Het maakt deel uit van het basisvaccinatieschema van de Vlaamse overheid. Het vaccin is wel niet gratis. Vraag advies aan je arts of apotheek over (gedeeltelijke) terugbetaling.
Norovirus
Dit virus komt voor bij volwassenen en kinderen. Het komt vaak voor in epidemieën, meestal in de late winter.
12 tot 36 uur na besmetting moet je overvloedig braken. Je hebt gelijktijdig diarree en lichte koorts.
Een infectie met het norovirus duurt meestal niet langer dan twee dagen. Het virus wordt in de stoelgang nog wel een maand uitgescheiden.
Tegen het norovirus bestaat geen vaccin.
Infecties door parasieten
Parasieten (protozoa of eencelligen) zijn micro-organismen. Ze leven ten koste van een gastheer (‘parasiteren’), in dit geval de mens. Er kunnen zowel ziekmakende als ongevaarlijke parasieten in de darmen aanwezig zijn.
Infecties komen vooral voor in (sub)tropische gebieden, maar kunnen zich relatief gemakkelijk verspreiden naar koelere gebieden.
Diarree veroorzaakt door parasieten sleept vaak wekenlang aan. Zeker wanneer je terugkomt van een reis, is het belangrijk om daaraan te denken.
Een infectie gebeurt door besmet water te drinken of besmet voedsel te eten. Eenmaal volgroeid, produceren de parasieten in de darm cysten die met de stoelgang worden uitgescheiden. Voeding of drank die niet onder hygiënische omstandigheden zijn bereid, kunnen besmet worden via de handen van de oorspronkelijke gastheer. Zo worden telkens nieuwe mensen geïnfecteerd.
De meest voorkomende parasieten zijn:
Deze parasiet komt het meest voor en wordt ook aangetroffen bij mensen die niet hebben gereisd.
Deze is wereldwijd het belangrijkst, omdat een infectie soms ernstig en zelfs fataal kan zijn. Zo kan er amoebendysenterie optreden met bloederige diarree, of kan er een abces (amoebenabces) ontstaan in de lever.
Deze parasiet komt overal ter wereld voor. De symptomen kunnen heel uiteenlopend zijn. Sommige mensen hebben geen klachten, anderen hebben ernstige last van hun maag of darmen.
Hoe wordt de besmetting vastgesteld?
Meestal is het niet nodig om te bepalen welke microbe diarree heeft veroorzaakt.
Bij ernstige of aanhoudende diarree kan een staaltje stoelgang worden onderzocht in het labo, om na te gaan of een bacterie aan de oorzaak ligt.
Als de diarree lang aansleept of begonnen is na een reis, wordt de stoelgang ook onderzocht op parasieten.
Tests om virussen te detecteren worden doorgaans alleen uitgevoerd als de diarree epidemische vormen aanneemt. Bijvoorbeeld als een groot aantal leerlingen in een school plots diarree heeft.
Wat kan je zelf doen?
Preventie
- Hygiëne, vooral op reis, is zeer belangrijk. Eet alleen voldoende gekookt of gebakken voedsel.
- Gebruik in tropische landen alleen flessenwater. Let erop dat de fles niet geopend en bijgevuld is. Meer info over besmet drinkwater.
- Als je water zelf zuivert, houd er dan rekening mee dat gewone chlorering de cystes van parasieten niet uitroeit. Het water koken of filteren doet dat wel.
- Was en ontsmet je handen na contact met mensen met diarree.
- Tegen sommige infecties kan je je laten vaccineren. Bespreek dat met je arts.
In de rubriek Reisgeneeskunde op de website van het Instituut voor Tropische Geneeskunde vind je veel informatie over vaccinaties en het voorkomen van reizigersdiarree.
Maatregelen bij diarree
- Drink voldoende als je diarree krijgt.
- Voor kwetsbare groepen zoals ouderen of kinderen, of bij tekenen van uitdroging, kan het nuttig zijn om ORS (Oral Rehydration Salts) aan het water toe te voegen. Dat is een zakje met een zoutoplossing dat de opname van vocht bevordert. Zo blijft de zout- en vochtbalans in het lichaam in evenwicht. Het is verkrijgbaar bij de apotheek.
- Je moet niet per se vasten. Kleine, lichte maaltijden mogen gerust. Ze zullen de diarree niet verergeren.
- Bij zeer storende diarree kan je Imodium® (loperamide) innemen. Gebruik het niet langer dan twee dagen en niet als je koorts hebt of als er bloed bij de stoelgang is.
Op het werk
Heb je diarree? Dan mag je, ongeacht de oorzaak, geen hoog-risicotaken uitvoeren.
Hoog-risicoberoepen zijn bijvoorbeeld jobs in de watervoorziening, op zorgafdelingen met kwetsbare patiënten (zoals een neonatale eenheid) en jobs waarbij je voedingsmiddelen bewerkt.
Wat kan je arts doen?
De meeste gevallen van diarree door microben genezen spontaan en moeten niet behandeld worden.
Bij hoge koorts en bloed in de stoelgang zal je arts antibiotica overwegen. Meestal word je met antibiotica snel beter.
Infecties veroorzaakt door parasieten worden altijd behandeld met medicatie.
Als er tekenen zijn van uitdroging of ernstige complicaties kan een ziekenhuisopname nodig zijn.
Meer weten?
Medicatie
- Gebruik je medicijnen? Zoek eenvoudig betrouwbare informatie op FarmaInfo