Wat is het?
Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS), ook bekend als spastisch colon, is een ziekte die wordt gekenmerkt door buikpijn of een ongemakkelijk gevoel in de buik in combinatie met veranderingen in het stoelgangspatroon. De oorzaak is niet goed bekend. Er wordt aangenomen dat er verschillende oorzaken zijn. Gestoorde darmbewegingen, overgevoeligheid van de darmen, ontsteking zoals bvb. een buikgriep en stress kunnen onderliggende factoren zijn.
Hoe vaak komt het voor?
Het prikkelbaredarmsyndroom komt in meer of mindere mate voor bij meer dan de helft van de bevolking. Van deze groep gaat 30% naar een arts. Het komt twee keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
Hoe kun je het herkennen?
Onderstaande symptomen zijn typisch voor PDS:
- buikpijn op wisselende plaatsen of een ongemakkelijk gevoel in de buik;
- minder last na stoelgang;
- wisselende stoelgangsfrequentie;
- de stoelgang is nu eens slap (diarreeachtig) en dan weer hard;
- opgeblazen gevoel (vooral overdag na de maaltijden);
- slijm in de stoelgang;
- gevoel vaak te moeten gaan;
- gevoel dat je niet volledig ontlast bent.
De klachten moeten al langer dan 6 maanden bestaan, en de symptomen moeten zich minstens 3 dagen per maand voordoen in de afgelopen 3 maanden. Men maakt bij PDS het onderscheid tussen drie types: er is een variant met voornamelijk obstipatie (harde stoelgang), een variant met voornamelijk diarree en het gemengde type. Mensen met PDS hebben vaak ook gelijktijdig klachten van het bovenste maag-darmkanaal, zoals brandend maagzuur. De meesten hebben ook last van vermoeidheid, rugpijn, hoofdpijn, verhoogde plasdrang, gevoel van onvolledige blaaslediging en bij vrouwen pijn tijdens vrijen. De symptomen variëren naargelang de manier waarop je reageert op voeding en naargelang verschillende leefsituaties. Daarom zullen de symptomen nu en dan ook terugkeren.
Niet typisch voor PDS en een reden om je arts te raadplegen zijn:
- buikpijn die ontstaat na de leeftijd van 50 jaar;
- gewichtsverlies;
- nachtelijke klachten;
- koortsepisodes;
- bloed in de stoelgang of zwarte stoelgang;
- langdurige diarree.
Indien je vaak last hebt van buikpijn consulteer je best je arts. Er zijn immers heel veel oorzaken van buikpijn en het is vaak een goed idee deze eerst uit te sluiten.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Je arts zal je uitgebreid bevragen en je onderzoeken. Bij PDS met voornamelijk obstipatie en typische klachten kan dit al volstaan. Als diarree op de voorgrond staat, kan een bloedonderzoek nuttig zijn om glutenintolerantie (coeliakie) uit te sluiten. Een lactose-intolerantie (intolerantie voor melkproducten) is ook iets waarmee men rekening moet houden.
Bij sommige personen is een coloscopie nuttig. Dit is een onderzoek waarbij men met een cameraatje langs de anus de dikke darm onderzoekt. Het doel is ontstekingen in de darmen of kankers uit te sluiten.
Wat kun je zelf doen?
Veel mensen met PDS hebben angst dat ze een ernstige ziekte hebben. Praat erover met je arts zodat je vragen beantwoord worden en hij je angst wat kan wegnemen.
Bij meer dan de helft van patiënten met PDS verergert eten de klachten. Bepaalde diëten kunnen zinvol zijn: bespreek dit met een arts of diëtist. Cafeïnehoudende dranken, dieetsupplementen, vette voeding en zemelen verergeren de symptomen. Het effect van dieetveranderingen is niet direct merkbaar. Het aangepaste dieet moet passen in een algemene gezonde levensstijl. Zorg er dus voor dat je niet alle fruit en groenten van het menu schrapt en beweeg voldoende. Fysieke activiteit versnelt de passage van lucht en stoelgang in de darm en vermindert de symptomen van PDS.
Meestal heeft men meer last van PDS in stressvolle periodes. Je lichaam probeert je hiermee iets duidelijk te maken. Zoek een goede balans tussen spanning en ontspanning. Zo kunnen yoga, relaxatieoefeningen en hypnotherapie helpen in de behandeling van symptomen van PDS. Ook pepermuntolie zou een gunstig effect hebben. Ook al heb je last van PDS, probeer je sociale activiteiten niet te beperken. Vermijdingsgedrag leidt op lange termijn tot meer problemen.
Wat kan je arts doen?
Je arts zal je advies geven en je geruststellen. Hij (of een diëtist) kan je helpen om een dieet uit te zoeken dat geschikt is voor jou. Er zijn namelijk bepaalde koolhydraten, de zogenaamde FODMAP-koolhydraten (Fermenteerbare Oligosachariden, Disachariden, Monosachariden And Polyolen), die in het colon gisten. Ze veroorzaken zo buikpijn en een opgeblazen gevoel. Aan mensen met last van een opgeblazen gevoel of pijn wordt aangeraden om gedurende 4 tot 6 weken een proefdieet (FODMAP) te volgen waarbij ze deze koolhydraten vermijden; die vinden we in:
- granen: rogge, tarwe en haver;
- bepaalde fruit en groenten: appel, peer, pruim, abrikoos, kers, watermeloen, kool, ui, asperges, artisjok;
- champignons;
- peulvruchten: erwten en bonen;
- bepaalde zoetstoffen;
- spijsverteringsbevorderende yoghurt of met vezels verrijkte gezondheidsdranken
- honing.
De arts kan ook medicatie voorschrijven die de klachten kunnen verminderen. Helaas zijn er geen geneesmiddelen die de ziekte definitief genezen. De bestaande medicatie heeft een wisselend effect en werkt niet bij iedereen even goed. De meest gebruikte producten zijn:
- spasmolytica: dit zijn producten die de krampen verlichten, zoals mebeverine, butylhyoscine, pepermuntolie;
- medicinale vezels;
- probiotica: de zogenaamde goede darmbacteriën;
- middelen tegen diarree;
- antidepressiva
Meer weten?
www.thuisarts.nl/prikkelbare darm
Bronnen
www.ebpnet.be