Eerste hulp bij bloedklonters in de beenaders

Verschenen op 17/07/2019

Wat is het?

Lang stilzitten met beperkte beenruimte (bijv. tijdens een lange vlieg- of busreis) bemoeilijkt de bloedcirculatie in de onderste ledematen. Dat kan leiden tot de vorming van bloedklonters in de oppervlakkige aders (oppervlakkige veneuze trombose) of in de beenaders (diepveneuze trombose).

Een oppervlakkige veneuze trombose kan zeer uitgebreid zijn, maar is weinig gevaarlijk. Een diepveneuze trombose is gevaarlijker, want in ongeveer 20 % van de gevallen leidt dit tot een longembolie. Als een reiziger na een periode van stilzitten opnieuw beweegt, kan een tijdens de reis gevormde bloedklonter loskomen en meegevoerd worden in de bloedbaan. Bloed beweegt zich vanuit de benen naar het hart. Van daaruit wordt het bloed verder gestuwd naar de longen, waar de bloedvaten opsplitsen in kleinere bloedvaten. Meestal is dat de plaats waar een klonter uit de benen vast komt te zitten. Dat noemen we een longembolie.

Verschillende factoren verhogen het risico op bloedklonters in de beenaders:

hogere leeftijd;
erfelijkheid;
mannelijk geslacht;
hoge bloeddruk;
diabetes;
overgewicht;
gebruik van anticonceptiepil;
recente heelkundige ingreep;
ongezonde eet- en leefgewoonten;
roken.

Wat stel je vast?

De symptomen die het slachtoffer ervaart, kunnen variëren naargelang de grootte en de plaats van de bloedklonter.

Een of beide benen van het slachtoffer kunnen gezwollen en pijnlijk zijn.
De beenhuid kan verkleuren.
Soms zijn er opgezette aders zichtbaar onder de beenhuid.
Het slachtoffer heeft soms koorts.
Tijdens of na een reis kan het slachtoffer plots symptomen van een longembolie vertonen.

Aanbeveling

Zorg voor veiligheid.
Ga na wat er mis is en beoordeel de toestand van het slachtoffer.
Raadpleeg gespecialiseerde hulp. Het slachtoffer loopt risico op een longembolie en moet daarom snel behandeld worden.

Preventie van bloedklonters in de beenaders

Als je een of meerdere risicofactoren herkent, raadpleeg dan je huisarts vooraleer je een reis maakt waarbij je lange tijd moet stilzitten (bijv. een lange vlieg- of busreis). Mogelijk schrijft hij een geneesmiddel voor dat het risico op klontervorming sterk doet afnemen.
Als je een verhoogd risico op trombose hebt, dan kan het, na advies van een arts, aangewezen zijn om steunkousen te dragen tijdens de vlucht of rit. Er zijn speciale modellen op de markt ter preventie van klontervorming.
Neem plaats aan de zijde van de gang in het vliegtuig of bus. Daar heb je meer plaats om je enkels en benen te bewegen.
Beweeg regelmatig je enkels en benen als je lange tijd stilzit. Zorg ervoor dat de ruimte voor je voeten vrij blijft, zodat je voldoende beweegruimte hebt.
Draag losse kledij als je een lange reis voor de boeg hebt.
Plaats je voeten plat op de grond.