Eerste hulp bij een bijensteek

Aangepast op 06/05/2022

Wat is het?

Bijen steken uit zelfverdediging, om hun nest te beschermen of om eventuele prooidieren te doden. Bij een steek ontstaat een kleine huidwonde en wordt er gif in de wonde gebracht, waardoor een insectensteek pijnlijk kan zijn. Meestal is bijensteek niet gevaarlijk, maar als je allergisch bent aan bijengif kan je een ernstige reactie krijgen (anafylactische schock).

Wat stel je vast?

Een bijensteek herken je door:

een plaatselijke zwelling en roodheid van de huid;
jeuk op de plaats van de steek en soms pijn.

Bij een allergische reactie op bijengif:

kan het slachtoffer ernstig reageren op de steek;
kunnen ook andere plaatsen opzwellen, rood worden, jeuken of pijn doen dan waar hij gestoken is;
kan het slachtoffer hoofdpijn hebben en duizelig zijn;
kan hij ook misselijk zijn of diarree hebben.
Bij zeer ernstige reacties kunnen ademhalingsmoeilijkheden, slikproblemen tot zelfs bewustzijnsverlies optreden (anafylactische shock).

Aanbeveling

Bel 112 als:

het slachtoffer tekenen vertoont van een snel opkomende allergische reactie, zoals:
- ademhalingsproblemen;
  - Zoek in tussentijd naar de meest comfortabele houding.
- slikproblemen;
- heesheid;
- onwel worden;
- buikkrampen;
- jeuk en roodheid over het hele lichaam;
- bewustzijnsverlies.
het slachtoffer gestoken werd in de mond- of keelholte.
- Laat het slachtoffer in tussentijd op ijs zuigen of de mond koelen met koud water. Zo kun je tijdelijk de zwelling verminderen.

Een slachtoffer met een gekende allergie voor insectengif heeft soms een adrenalineauto-injector bij zich. Dat is een voorgevulde injectiespuit met adrenaline waarmee hij zichzelf bij een acute allergische reactie kan behandelen. Je mag de adrenalineautoinjector overhandigen, zodat het slachtoffer die zelf kan gebruiken. Als eerstehulpverlener mag je dat middel niet op eigen initiatief toedienen. Doe dat alleen op expliciete vraag van het slachtoffer en als hij niet meer in staat is om het zelf toe te dienen. Als het slachtoffer de injector heeft gebruikt, moet hij steeds naar het ziekenhuis.

Raadpleeg een arts als:

je de achtergebleven angel niet zelf kunt verwijderen;
het slachtoffer uitgebreide roodheid of een pijnlijke jeukende zwelling krijgt, maar zich verder goed voelt;
het slachtoffer zich na de steek slecht begint te voelen (dit kan tot 24 uur nadien zijn);
het slachtoffer zeer veel gestoken werd;
er tekenen van ontsteking optreden op de plaats van de steek (roodheid, pijn, warmte, zwelling);
het slachtoffer (vermoedelijk) onvoldoende beschermd is tegen tetanus.

Verleen verdere eerste hulp:

Stel het slachtoffer gerust.
Adviseer het slachtoffer om niet te krabben. Dit kan de wonde verergeren.
Zit de angel nog in de huid?
- Verwijder de angel zo snel mogelijk:
- Druk van onder de steekplaats opwaarts. Glijd er vervolgens over met eender welk voorwerp dat je bij de hand hebt, bijvoorbeeld je vingernagel, een bankkaart of de botte kant van een mes.
- Gebruik nooit een pincet of je vingers om het gedeelte van de angel dat uit de huid steekt vast te nemen. Hierdoor kun je het achtergebleven gifzakje samendrukken, en kan het resterende gif in de bloedsomloop terechtkomen.
- Reinig het wondje met water of ontsmet het als je geen water hebt.
- Koel de gestoken plaats maximaal 20 minuten met ijsblokjes in een zakje water of een koelzakje om zwelling, jeuk en pijn te beperken. Houd tijdens het afkoelen het ijs niet rechtstreeks tegen de huid, maar wikkel er een (dunne) handdoek rond. Als je geen ijs hebt, gebruik dan koud water.
Verwijder voorzichtig eventuele juwelen aan de hand waarin gestoken is.
Bij hevige jeuk kun je een jeukwerende zalf gebruiken. Vraag hiervoor raad aan je apotheker.
Als het slachtoffer veel pijn heeft, kan hij een eenvoudige pijnstiller innemen.
Vraag aan het slachtoffer of hij gevaccineerd werd tegen tetanus.