Eerste hulp bij een bijensteek

Verschenen op 10/07/2019

Massimiliano Latella

Wat is het?

Een bijensteek is een kleine huidwonde veroorzaakt door een stekende bij. Meestal is een bijensteek onschuldig, hoewel het voor licht ongemak kan zorgen.

In enkele gevallen kan een bijensteek ernstig zijn:

Als het slachtoffer verschillende keren gestoken wordt, kan de hoeveelheid gif voldoende zijn om een ernstige reactie uit te lokken.
Een bijeensteek in de keelholte kan levensbedreigend zijn, omdat de zwelling de luchtweg kan belemmeren.
Bij iemand die overgevoelig is voor bijengif, kan zich al na één steek een allergische reactie voordoen die kan leiden tot een shock en zelfs tot de dood.

Wat stel je vast?

Een bijensteek wordt gekenmerkt door een plaatselijke zwelling en roodheid van de huid.
Het slachtoffer ervaart jeuk op de plaats van de steek en soms pijn.
Als het slachtoffer een allergie heeft voor bijengif, kan hij ernstig reageren op de steek. De plaats van de zwelling, roodheid, jeuk of pijn kan dan afwijken van de plaats van de steek zelf.
Soms heeft het slachtoffer hoofdpijn en is hij duizelig. Hij kan ook misselijk zijn of diarree hebben.
Bij zeer ernstige reacties kunnen ademhalingsmoeilijkheden, slikproblemen tot zelfs bewustzijnsverlies optreden (anafylactische shock).

Aanbeveling

Was je handen en trek wegwerphandschoenen aan.
Ga na wat er mis is.
Raadpleeg gespecialiseerde hulp als:
- je de achtergebleven angel niet zelf kunt verwijderen;
- het slachtoffer uitgebreide roodheid of een pijnlijke jeukende zwelling krijgt, maar zich verder goed voelt;
- het slachtoffer zich na de steek slecht begint te voelen (dit kan tot 24 uur nadien zijn);
- het slachtoffer zeer veel gestoken werd;
- er tekenen van ontsteking optreden op de plaats van de steek;
- het slachtoffer (vermoedelijk) onvoldoende beschermd is tegen tetanus.
Alarmeer de hulpdiensten op het nummer 112 als:
- het slachtoffer tekenen vertoont van een snel opkomende allergische reactie, zoals ademhalingsproblemen, slikproblemen, heesheid, onwel worden, buikkrampen, jeuk en roodheid over het hele lichaam, bewustzijnsverlies (anafylactische shock);
- het slachtoffer gestoken werd in de mond- of keelholte.
Verleen verdere eerste hulp:
- Stel het slachtoffer gerust.
- Verwijder de angel zo snel mogelijk als deze nog in de huid steekt.
  - Druk van onder de steekplaats opwaarts. Glijd er vervolgens over met eender welk voorwerp dat je dicht bij de hand hebt, bijv. je vingernagel, een bankkaart of de botte kant van een mes.
  - Gebruik nooit een pincet of je vingers om het gedeelte van de angel dat uit de huid steekt vast te nemen. Hierdoor kun je het achtergebleven gifzakje samendrukken, en kan het resterende gif in de bloedsomloop terechtkomen.
- Verwijder voorzichtig eventuele juwelen aan de hand waarin gestoken is. Dit vermijdt dat, bij een steek in de vinger, de bloedvoorziening van de vinger in het gedrang komt door zwelling.
- Reinig het wondje met water. Ontsmet het wondje als je geen water ter beschikking hebt.
- Koel de gestoken plaats max. 20 minuten met ijsblokjes in een zakje water of een koelzakje om zwelling, jeuk en pijn te beperken. Houd tijdens het afkoelen het ijs niet rechtstreeks tegen de huid, maar wikkel er een (dunne) handdoek rond. Als je geen ijs hebt, gebruik dan koud water.
- Gebruik geen azijn of urine bij de verzorging van een bijensteek. De werkzaamheid hiervan is een fabel.
- Gebruik geen gifzuigpompje, en zuig de bijensteek niet uit met de mond. Je kunt er het gif niet (helemaal) mee verwijderen en het kan het huidletsel verergeren.
- Bij hevige jeuk kun je een jeukwerende zalf gebruiken. Vraag hiervoor raad aan je apotheker.
- Als het slachtoffer veel pijn heeft, kan hij een eenvoudige pijnstiller innemen.
- Vraag aan het slachtoffer of hij gevaccineerd werd tegen tetanus.