Wat is het?
Bij koemelkallergie reageert je lichaam overgevoelig op de eiwitten die in koemelk zitten. Je afweersysteem stoot die stoffen af.
Koemelk en producten die koemelk bevatten, zoals kaas of yoghurt, veroorzaken daardoor een allergische ontsteking van je huid, je darmen en soms ook je luchtwegen.
Koemelkallergie is een allergische vorm van voedselovergevoeligheid.
Voedselovergevoeligheid
Een voedselovergevoeligheid kan allergisch of niet-allergisch van aard zijn (zie schema onder). In het eerste geval spreken we van een voedselallergie, in het laatste van een voedselintolerantie. De onderliggende mechanismen zijn verschillend:
- Bij een voedselallergie reageert je afweersysteem abnormaal op bepaalde eiwitten uit voeding.
- Het beschouwt ze als vreemd en stoot ze af.
- Bij een voedselintolerantie loopt het fout met de vertering van bepaalde voedingsproducten.
- Dat komt bijv. door een tekort aan bepaalde stoffen die een functie hebben bij de vertering.
Je hebt een grotere kans op een voedselallergie wanneer een van je ouders, broer of zus allergische aandoeningen zoals eczeem, astma of hooikoorts hebben.
Lactose-intolerantie
Lactose-intolerantie is niet hetzelfde als koemelkallergie. Het komt meestal pas tot uiting als een kind ouder is dan 5 jaar. Als je lactose-intolerant bent, kan je melk en melkproducten moeilijk verteren. Het is een niet-allergische vorm van voedselovergevoeligheid (zie boven).
Lactose-intolerantie is dus geen voedselallergie.
Hoe vaak en bij wie komt het voor?
Koemelkallergie komt typisch voor bij zuigelingen en kleine kinderen.
Ongeveer 2 à 2,5% van de kinderen onder de leeftijd van 3 jaar vertoont allergische symptomen na koemelk of producten op basis van koemelk gedronken of gegeten te hebben. Meestal krijgt een kindje klachten na een paar weken van regelmatige koemelkconsumptie.
Koemelkallergie kan ook optreden wanneer een baby enkel borstvoeding krijgt. Het eetpatroon van de moeder is dan de oorzaak.
Bij de meeste kinderen verdwijnt koemelkallergie op latere leeftijd:
- 6 op 10 kindjes herstellen van koemelkallergie voor de leeftijd van 2 jaar.
- Op de leeftijd van 3 jaar zijn 3 op 4 kindjes ervan verlost.
Hoe kan je het herkennen?
Na koemelkgebruik krijgt je kind voornamelijk huid- en buikklachten.
Sommige klachten kunnen onmiddellijk opkomen, d.w.z. binnen enkele minuten of uren na de maaltijd:
- rode huid;
- jeukende huiduitslag (netelroos);
- braken.
Algemene symptomen van een zware allergische reactie, zoals ademhalingsmoeilijkheden of anafylaxie, zijn zeldzaam.
Andere symptomen ontstaan pas na enkele uren of zelfs dagen:
- toenemend atopisch eczeem;
- braken;
- diarree;
- ongemakkelijk gevoel.
Buikkrampen, rusteloosheid en overmatig huilen komen vaak voor bij baby’s en jonge kinderen. Meestal is koemelkallergie niet de oorzaak.
Als de klachten ernstig zijn, raadpleeg je het best je arts om de mogelijkheid van koemelkallergie te onderzoeken.
Hoe stelt je arts de diagnose?
Je arts vraagt welke symptomen je bij je kind hebt opgemerkt. Hij moet infecties en lactose-intolerantie uitsluiten.
De diagnose van koemelkallergie is gebaseerd op basis van een zogenaamde eliminatie-provocatietest. Om zeker te zijn, moet dat resultaat bevestigd worden met een challenge-test.
Eliminatie-provocatietest
Je arts stelt je voor om een symptoomdagboek bij te houden. Daarmee kan hij beter in kaart brengen welke producten de klachten van je kind veroorzaken.
- Als je die producten uit de voeding van je kind weert (eliminatie), verlicht dat doorgaans de symptomen.
- Wanneer je je kind opnieuw blootstelt aan producten met koemelkeiwitten (provocatie), komen dezelfde symptomen zoals beschreven in het dagboek weer terug.
Onderzoek naar allergie
Allergietests, zoals huidpriktests en bloedtests, zijn niet optimaal om koemelkallergie vast te stellen bij jonge kinderen.
Challenge-test
Soms wordt een challenge-test uitgevoerd. Daarbij wordt je kind bewust blootgesteld aan de vermoedelijke ‘oorzaak’ van het probleem. Het is belangrijk dat dit onder toezicht van een arts gebeurt. In geval van een ernstige allergische reactie (anafylaxie) moet hij immers snel kunnen ingrijpen!
- Op basis van de gegevens in het symptoomdagboek, krijgt je kind eerst een kleine dosis van het koemelkproduct.
- Vervolgens wordt de dosis opgedreven tot de normale hoeveelheid voor een kind van die leeftijd, tenzij je kind klachten krijgt.
Wat kan je zelf doen?
Het kan verhelderend zijn om de symptomen gedurende een bepaalde periode neer te schrijven in een symptoom- en eetdagboek.
Wat kan je arts doen?
Vaak stelt een kinderarts (pediater) de diagnose en start hij de behandeling op. De huisarts volgt in principe de klachten op, tenzij het om ernstige symptomen gaat.
Je arts geeft je gepast advies. Het is belangrijk dat je de oorzaak, namelijk de koemelkeiwitten, uit het dieet van je kind weert. Soms treden de klachten pas op na grotere hoeveelheden. Dan hoef je niet alles te schrappen. Dat bepaalt de arts het best geval per geval.
Borstvoeding
Een baby met koemelkallergie kan allergisch reageren op moedermelk, wanneer de moeder koemelkproducten eet of drinkt. In dat geval krijgt de moeder het advies om koemelk en producten met koemelk volledig te vermijden (eliminatiedieet).
Als je arts koemelkallergie bij je kind vermoedt, is dat echter helemaal geen reden om te stoppen met borstvoeding. Moedermelk bevat namelijk ook allerlei beschermende stoffen voor je kind. Daarom krijgt het de voorkeur boven flesvoeding.
Flesvoeding
Volledig gehydrolyseerde flesvoeding
Er is, in geval van flesjesmelk, speciale hypoallergene (HA) kindermelk op de markt. Voor kinderen onder de 1 jaar met koemelkallergie vervang je standaard flesvoeding het best door volledig gehydrolyseerde flesvoeding (hydrolysaat). Bij deze flesvoeding zijn de eiwitten helemaal in stukken gebroken. Dat verkleint de kans op een allergische reactie.
Hydrolysaat bestaat op basis van wei- of caseïne-eiwitten (bijv. Nutramigen®, Nutrilon pepti®, Nutrasense Pep®, Allernova AR®, Novarice®, Althéra®).
Partieel gehydrolyseerde flesvoeding
Let erop dat je geen ‘gewone’ hypoallergene (HA) melk gebruikt. Dat is partieel gehydrolyseerde flesvoeding. Bij deze flesvoeding zijn de eiwitten slechts deels in stukken geknipt. Dat is niet voldoende voor kinderen met koemelkallergie.
Hypoallergene flesvoeding helpt niet om (koemelk)allergie te voorkomen. Een baby die een grotere kans heeft op een allergie, kan dus standaard flesvoeding krijgen. Blijkt je kind inderdaad een koemelkallergie te hebben, dan heeft het dus volledig gehydrolyseerde flesvoeding nodig.
Flesvoeding op basis van soja
Flesvoeding op basis van soja wordt niet aangeraden, zeker niet voor baby’s jonger dan 6 maanden. Er is immers een kleine kans dat je kind daar ook allergisch op reageert.
Flesvoeding op basis van aminozuren
Flesvoeding op basis van aminozuren kan je gebruiken wanneer de andere producten niet helpen (bijv. Neocate®, Alfamino®, Nutramigen AA®). Een nadeel is de prijs: ze zijn zeer duur. De producten worden enkel terugbetaald op voorschrift van je arts. Uit wetenschappelijke studies blijkt echter dat minder dan 2% van de baby’s met een koemelkallergie een aminozuur-voeding nodig heeft.
Evenwichtige voeding
Tijdens de opvolging gaat je arts na of je kind normaal groeit en een evenwichtige voeding krijgt.
Het is belangrijk dat kinderen met een koemelkallergie voldoende calorieën, eiwitten, vitaminen en mineralen innemen. Als ze onvoldoende calcium halen uit andere voeding, krijgen ze vanaf 2 jaar (soms ook vroeger) bij voorkeur calciumsupplementen of met calcium verrijkte dranken.
Het kan helpen om advies van een diëtist in te winnen. Zo kan je voor je kindje een nieuw evenwichtig dieet samenstellen. Je arts kan je doorverwijzen.
Opvolging en rechallenge
Koemelkallergie verdwijnt vaak weer. Daarom is het goed om, in overleg met je arts, regelmatig te testen of je kind weer koemelk verdraagt. Zo voorkom je onnodige beperkingen in je voeding of die van je kind.
Je moet een dieet zonder koemelkeiwitten dus niet levenslang aanhouden. Om de 6 tot 12 maanden, tot de leeftijd van 4 jaar, wordt getest of de symptomen terugkeren na een nieuwe blootstelling aan koemelk en afgeleide producten (bijv. kaas, yoghurt). Deze ‘rechallenge’ gebeurt het best in overleg met de arts, maar kan in principe thuis gebeuren.
Meer weten?
- https://www.thuisarts.nl/voedselovergevoeligheid
- https://www.kindengezin.be/voeding-en-beweging/problemen/voedingsproblemen/allergie/
- https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/koemelkallergie.aspx