Wat is het?
Netelroos of urticaria is een vorm van huiduitslag. Het komt snel op en kan erg jeuken. Netelroos uit zich in kleine of grote bultjes over een groot deel van je lichaam.
Oorzaken
Mogelijke uitlokkende factoren zijn:
- infecties (bijv. virale bovensteluchtweginfecties);
- allergieën aan:
- bepaalde voeding (bijv. schaaldieren, tarwe);
- kleurstoffen;
- bewaarmiddelen;
- medicatie (bijv. penicilline);
- cosmetica.
- contact met brandnetels;
- beten of steken van insecten;
- zonneallergie;
- blootstelling aan:
- koude;
- warmte;
- druk.
- fysieke inspanning;
- hevige emoties.
Vaak is de uitlokkende factor niet duidelijk. In dat geval spreken we van idiopathische netelroos.
Hoe vaak komt het voor?
Netelroos komt vaak voor. Ongeveer 20% van de bevolking krijgt er ooit in zijn leven mee te maken.
Mensen die lijden aan een erfelijke vorm van overgevoeligheid (atopie), hebben er vaker last van.
Hoe kan je het herkennen?
Netelroos herken je aan bultjes die:
- rood of bleek zijn, en licht verheven;
- in grootte kunnen variëren van enkele millimeters tot grote, in elkaar vloeiende plekken;
- binnen een paar seconden tot enkele minuten ontstaan;
- hevig jeuken.
De huiduitslag verdwijnt binnen de 2 tot 24 uur, zonder littekens achter te laten. Ondertussen kunnen er wel elders op je lichaam nieuwe plekken en zones verschijnen.
Twijfel je of je netelroos hebt? Neem dan een foto van de bulten op je huid om aan je arts te tonen.
Soorten netelroos
We onderscheiden acute en chronische netelroos:
- Bij de acute vorm kan het proces een zestal weken duren.
- Bij de chronische vorm houdt de huiduitslag langer dan 6 weken aan. Bij 1 op 3 mensen verdwijnen de symptomen spontaan binnen het jaar, maar bij 1 op 4 blijven ze langer dan 2 jaar aanwezig.
Komt de uitslag telkens opnieuw terug, met klachtenvrije periodes ertussen? Dan spreken we van recidiverende netelroos.
Angio-oedeem
Soms is de reactie zo hevig dat je ook veralgemeende en ernstige symptomen kan krijgen, zoals:
- gezwollen oogleden;
- gezwollen lippen;
- gezwollen tong;
- last om te slikken;
- kortademigheid;
- soms bloeddrukval;
- mogelijk shock.
Bij deze hevige vorm van netelroos heb je eerder een branderig gevoel en/of pijn dan jeuk. De zwelling van de lippen en oogleden duurt meestal 1 tot 3 dagen.
Het is belangrijk om een onderliggende vorm van erfelijk angio-oedeem uit te sluiten. Denk ook aan een ernstige allergische of anafylactische reactie.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts herkent netelroos doorgaans op het gezicht. Vaak is het heel moeilijk om de juiste oorzaak te vinden.
Bevraging
Eerst bevraagt je arts je grondig. Zo krijgt hij een idee van de mogelijke factoren die de klachten hebben veroorzaakt:
- Hoe vaak heb je last van netelroos?
- Blijven de klachten beperkt tot je huid, of heb je ook algemene symptomen?
- Heb je allergieën?
- Neem je geneesmiddelen?
- Heb je familieleden die last hebben van netelroos?
- Heb je iets gemerkt wanneer je bepaalde voedingsmiddelen at?
- Heeft de temperatuur een invloed op de uitslag?
- Werk je met producten die een allergische reactie kunnen uitlokken?
Verder onderzoek
Verder onderzoek gebeurt alleen wanneer je ernstige klachten hebt, of wanneer je arts een onderliggende oorzaak of aandoening vermoedt. Meestal wordt dan eerst een bloedonderzoek uitgevoerd.
Wat kan je zelf doen?
Zeker bij chronische en terugkerende (recidiverende) netelroos kan je zelf mee proberen om de oorzaak te achterhalen.
- Je kan bijvoorbeeld een dagboek bijhouden:
- Geef daarin aan wanneer je klachten hebt, en hoe ze verlopen.
- Denk goed na of je recent bepaalde gewoonten hebt veranderd:
- Heb je nieuwe wasproducten of cosmetica gebruikt?
- Heb je je voeding aangepast?
- Huiduitslag die opkomt bij koude of warmte kan je voorkomen met aangepaste kleding.
- Probeer ook andere uitlokkende factoren te vermijden.
Uitsluitingsdieet
Wordt er geen oorzaak gevonden, dan kan je een uitsluitingsdieet proberen. Laat je hierbij zeker goed begeleiden. Je arts of diëtist(e) kan je een lijst geven van wat mag en niet mag. Onnodig bepaalde voedingsmiddelen weglaten is zwaar en te vermijden.
Hoe verloopt een uitsluitingsdieet?
- Je eet een tijdlang enkel verse voeding, en vermijdt alle kleurstoffen en bewaarmiddelen.
- Verdwijnt de huiduitslag? Dan kan je een voor een de voedingsmiddelen weer invoeren.
- Treedt er weer uitslag op? Dan is het laatst toegevoegde voedingsmiddel de oorzaak.
Wat kan je arts doen?
De huiduitslag verdwijnt doorgaans vrij snel vanzelf, zonder behandeling.
- Bij acute netelroos kan je arts je een antihistaminicum voorschrijven. Dat is een anti-allergisch geneesmiddel. Het voordeel van een antihistaminicum is dat het goed helpt tegen jeuk.
- Als je ernstige algemene symptomen hebt, kan je arts je een eenmalige dosis cortisone geven. Bij shock is een adrenaline-injectie levensreddend.
- Bij chronische netelroos hangt de behandeling af van de gevonden oorzaak. Zo behandelt de arts bacteriële infecties eventueel met antibiotica, en schimmelinfecties met schimmeldodende medicatie.
- Aanhoudende netelroos wordt soms behandeld in een cabine met ultraviolet licht, zoals bij psoriasis.
Als de oorzaak niet gevonden wordt, dan kan een antihistaminicum dagelijks gedurende een langere periode je klachten verlichten.