Wat is het?
Netelroos is de medische term voor snel opkomende en vaak erg jeukende huiduitslag met grote of kleine bultjes over een groot deel van het lichaam. Histamine speelt hierbij een belangrijke rol. Deze stof in het lichaam zet de bloedvaten open en stuwt vocht naar de huid. Ze wordt in grote hoeveelheden vrijgegeven uit zogenaamde mestcellen onder invloed van uitlokkende factoren, zoals:
- allergieën aan bepaalde voedingsbestanddelen of -middelen (bvb. schaaldieren, tarwe), kleurstoffen, bewaarmiddelen, medicatie (bvb. penicilline), cosmetica;
- contact met brandnetels en beten of steken van insecten;
- zonneallergie, blootstelling aan koude, warmte en druk;
- fysieke inspanning, hevige emoties;
- endogene (lichaamseigen) factoren zoals infecties en enkele (zeldzame) ziekten van het afweersysteem;
- acute urticaria wordt geassocieerd met infecties (bv. virale bovenste luchtweginfecties)
Vaak vindt men geen uitlokkende factor. In dat geval spreken we van idiopathische netelroos.
Hoe vaak komt het voor?
Netelroos komt voor bij 5,2 op 1 000 mensen per jaar. Een op 4 heeft er ooit in zijn leven last van. Het komt bijna tweemaal meer voor bij vrouwen dan bij mannen. De aandoening treft vaker mensen die lijden aan een erfelijke vorm van overgevoeligheid (atopie).
Hoe kun je het herkennen?
We onderscheiden acute en chronische netelroos:
- Bij de acute vorm ontstaan binnen een paar seconden tot enkele minuten rode of bleke bultjes, van enkele millimeters groot tot grote, in elkaar vervloeiende kwaddels of bleke, licht verhoogde zwellingen. Dat gaat meestal gepaard met hevige jeuk. De huiduitslag verdwijnt binnen de 2 tot 24 uur zonder littekens achter te laten. Ondertussen kunnen er wel elders op het lichaam nieuwe zones verschijnen. Dit proces kan een zestal weken duren. Komt de uitslag telkens opnieuw terug met klachtenvrije periodes ertussen, dan spreken we van recidiverende netelroos. Soms is de reactie zo hevig dat ook veralgemeende en ernstige symptomen optreden, zoals zwelling van de oogleden (ook Quincke's oedeem genoemd), dikke tong, last om te slikken, kortademigheid, en zelfs bloeddrukval en shock.
- Bij de chronische vorm duurt de huiduitslag langer dan 6 weken. Bij 1 op 3 mensen verdwijnen de symptomen spontaan binnen het jaar, maar bij 1 op 4 houden ze langer dan 2 jaar aan.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Netelroos wordt doorgaans op zicht herkend. Maar het is vaak heel moeilijk om de juiste oorzaak te vinden. Je arts zal je dan ook eerst goed ondervragen om een idee te krijgen van de mogelijke factoren die aanleiding kunnen geven tot de klachten: hoe vaak heb je er last van? Blijven de klachten beperkt tot de huid of zijn er ook algemene klachten? Heb je gekende allergieën? Neem je geneesmiddelen? Komt de aandoening nog voor bij andere familieleden? Heb je iets gemerkt bij het eten van bepaalde voedingsmiddelen? Heeft de temperatuur een invloed? Werk je met producten die een allergische reactie kunnen uitlokken?
Verder onderzoek gebeurt alleen bij ernstige klachten, en wanneer er aanwijzingen zijn voor onderliggende oorzaken of ziekten. Meestal begint men dan met een bloedonderzoek en huidtests op allergie.
Wat kun je zelf doen?
Zeker bij recidiverende en chronische netelroos kun je zelf bijdragen tot het achterhalen van de oorzaak. Je kunt bvb een dagboek bijhouden en hierin aangeven wanneer je klachten hebt, en hoe ze verlopen. Denk goed na of je recent bepaalde gewoonten hebt veranderd (gebruik van nieuwe wasproducten of cosmetica).
Huiduitslag die opkomt bij koude of warmte kun je voorkomen dankzij aangepaste kleding.
Wordt er geen oorzaak gevonden, dan kun je altijd proberen met een uitsluitingsdieet. Hierbij gebruik je een tijdlang enkel verse voeding, en vermijd je alle kleurstoffen en bewaarmiddelen. Je arts of diëtist(e) kan je een lijst geven van wat mag en niet mag. Als de huiduitslag hiermee verdwijnt, dan kun je een na een de voedingsmiddelen terug invoeren. Treedt er uitslag op, dan is het laatst toegevoegde voedingmiddel de dader.
Wat kan je arts doen?
Bij acute netelroos schrijft de arts je een antihistaminicum voor. Dat is een anti-allergisch geneesmiddel. De huiduitslag verdwijnt ook vrij snel spontaan, zonder behandeling. Maar het voordeel van een antihistaminicum is dat het goed helpt tegen jeuk. In geval van ernstige algemene symptomen geeft de arts je een eenmalige dosis cortisone. Bij shock is een adrenaline-injectie levensreddend.
Bij chronische netelroos hangt de behandeling af van de gevonden oorzaak. Zo behandelt men bacteriële infecties met antibiotica, en schimmels met schimmeldodende medicatie. Urticaria door koude of warmte wordt soms behandeld in een cabine met ultraviolet licht (zoals bij psoriasis) gedurende een maand. Vindt men geen oorzaak, dan helpt een antihistaminicum dagelijks gedurende een langere periode om de klachten te verlichten.
Bronnen